فرهنگ امروز/ نفیسه ترابنده: دل‌تنگی‌های عاشقانه فیلمی به کارگردانی «رضا اعظمیان» و تهیه‌کنندگی «محمدرضا شرف‌الدین» است که در آخرین روزهای سی‌ودومین جشنواره‌ی فیلم فجر به لیست فیلم‌های حاضر در جشنواره اضافه شد. گفتنی است این فیلم به سی‌ویکمین جشنواره‌ی فیلم فجر هم راه پیدا کرد؛ ولی عوامل فیلم نتوانستند به علت دریافت نکردن تصاویر آرشیو مستندی، نسخه‌ی نهایی را تحویل دفتر جشنواره دهند.

اعظمیان که تجربه‌ی ساخت فیلم در ژانر دفاع مقدس را در کارنامه‌ی خود دارد، این بار با نگاهی جدید روایتگر زندگی شهید «منوچهر مدق» از نگاه همسر این شهید بزرگوار است.

 فرشته ملکی وقتی در تظاهرات علیه رژیم شاهنشاهی توسط ساواک در کوچه‌ای گیر می‌افتد توسط منوچهر مدق نجات داده می‌شود. فرشته بار دوم منوچهر را در تعمیرگاه می‌بیند و هر دو به هم علاقه‌مند می‌شوند. منوچهر مادرش را به خواستگاری فرشته می‌فرستد؛ اما مادر فرشته معتقد است هم فرشته 15 ساله و بچه است و هم از نظر خانوادگی و اعتقادی به هم نمی‌خورند. سرانجام پس از یک سال پافشاری منوچهر آن‌ها با هم ازدواج می‌کنند و برای ماه‌عسل با موتور راهی کوه و دشت می‌شوند. درست زمانی که از ماه عسل برمی‌گردند عراق به ایران حمله می‌کند و منوچهر به‌عنوان سرباز به جبهه فرستاده می‌شود. فرشته که حالا باردار است قاطعانه جلوی خانواده‌ی خود و همسرش ایستاده و به خانه‌ی خودش می‌رود. فرشته در تنهایی و زیر بمباران تهران روزهای سختی را سپری می‌کند؛ اما به امید برگشتن منوچهر حاضر نمی‌شود خانه‌اش را ترک کند. منوچهر بالاخره شب عید خسته اما با لبی خندان به خانه برمی‌گردد. بعد از به دنیا آمدن پسرشان، منوچهر به اصرار فرشته و خانواده‌اش در تهران می‌ماند؛ اما وقتی فرشته ناآرامی‌های منوچهر را می‌بیند خودش او را راهی جبهه می‌کند.

 جنگ تمام می‌شود اما آرامش فرشته دیری نمی‌پاید، منوچهر تحت تأثیر ترکش‌های جنگ به سرطان مبتلا می‌شود. فرشته در تمامی مراحل درمان عاشقانه در کنار او می‌ماند تا منوچهر بیماری را پشت سر بگذارد. سال‌ها می‌گذرد و حالا علی و هدی (فرزندان آن‌ها) بزرگ شده‌اند. منوچهر بازهم بیمار می‌شود و این بار امیدی به زنده ماندنش نیست و درست شب عید هنگامی که فرشته در بیمارستان کنار اوست، به شهادت می‌رسد. فرشته برای آنکه عید فرزندانش را تلخ نکند خبر شهادت پدر را به آن‌ها نمی‌دهد و کنار سفره‌ی سال تحویل می‌نشیند.  

در کنار مردان، زنان ما هم در دوران مبارزات انقلابی و هم در طي حماسه‌ی دفاع مقدس دوش به دوش رزمندگان دلير و غيور اين مرزوبوم دليرانه ايستادند. زنانی که متأسفانه کمتر در عرصه‌ی سینما و تصویر به نقش آن‌ها پرداخته شده است. ما عادت کردیم که در همه فیلم‌های حوزه‌ی دفاع مقدس، شخصیت اصلی داستان یک مرد رزمنده باشد؛ اما این فیلم با نگاهی نو و ارزشمند به سراغ زندگی همسر یک شهید بزرگوار رفته است. «دل‌تنگی‌های عاشقانه» روایت زندگی فرشته ملکی است. این فیلم که برداشتی آزاد از کتاب «اینک شوکران» می‌باشد، روایتگر سرگذشت فرشته از زمان آشنایی او با شهید مدق تا شهادت اوست.

فرشته‌ی 15 ساله با اینکه در خانواده‌ای مرفه و نسبتاً آزاد زندگی می‌کند؛ اما نسبت به وقایع پیرامونش بی‌اهمیت نیست. او در تظاهرات علیه رژیم شاهنشاهی اعلامیه‌ی امام خمینی را پخش می‌کند، کاری شجاعانه که با توجه به ظاهر او (مانتوی تنگ و روسری کوتاه) برای منوچهر تعجب‌برانگیز است. فرشته به‌اقتضای سن خود از همان لحظه منوچهر را قهرمان و مرد رؤیاهای خود می‌بیند، مردی که همانند یوسفِ کتاب «سو و شون» علیه ظلم به پا خواسته است و از همان جا تصمیم می‌گیرد تا خودش «زری» -همسر یوسف- قصه باشد، با این شرط که مانند زری منفعل نبوده و دوشادوش همسرش با سختی‌ها بجنگد.

فرشته گرچه در آغاز فیلم تحت تأثیر احساسات دخترانه به ازدواج با منوچهر علی‌رغم مخالفت مادرش اصرار دارد؛ اما به‌تدریج همراه با منوچهر به بلوغ فکری و تکامل روحی می‌رسد. منوچهر که برخلاف ظاهر جدی خود بسیار احساساتی است، هوشمندانه و به‌تدریج فرشته را از زندگی راحت قبلی خود جدا می‌کند. منوچهر به جای انتخاب یک سفر راحت برای ماه‌عسل، فرشته را پشت موتور خود نشانده و به کوه و دشت می‌رود. فرشته گرچه در عمرش سوار موتور نشده، غذای کنسروی نخورده و شب در چادر نخوابیده است؛ اما همه‌ی این‌ها در کنار منوچهر برایش لذت‌بخش می‌شود و این یعنی نیروی غیرقابل انکار عشق.

فیلم با شهادت منوچهر مدق بر اثر جراحات شیمیایی به پایان می‌رسد. منوچهر می‌رود و فرشته با خاطرات شیرین منوچهر و مسئولیت تربیت دو فرزند می‌ماند.

فیلم «دل‌تنگی‌های عاشقانه» از نظر شخصیت‌پردازی، پرداخت مناسبی دارد. فیلم به جای فلاش‌بک زدن‌های مکرر و سردرگم‌کننده به رسم فیلم‌های امروزی، خیلی خوب گذشت زمان را نشان می‌دهد، با استفاده از نمایش بزرگ شدن بچه‌ها، پیر شدن فرشته و منوچهر و یا اخبارهای تلویزیون. همچنین فیلم با طراحی دقیق صحنه و لباس، دهه‌ی 60 را به‌نحو احسن به نمایش کشیده است.

نکته‌ی دیگر، انتخاب «محمدرضا فروتن» در نقش شهید مدق و «میترا حجار» در نقش فرشته است. این زوج هنری بعد از فیلم «متولد ماه مهر» و «اعتراض»، بار دیگر در این فیلم مقابل هم قرار گرفته‌اند.

فیلم «دل‌تنگی‌های عاشقانه» تا حد زیادی به متن کتاب اقتباسی وفادار بوده است و همین امر موجب تقدیر فرزند شهید مدق از عوامل فیلم شده است. امید است با حمایت مسئولان فرهنگی کشور و همکاری خانواده‌ی شهدا چه در عرصه‌ی نشر و چه در حوزه‌ی فیلم و سریال شاهد ساخت آثاری موفق از زندگی شهدا و همسران آن‌ها باشیم.