فرهنگ امروز: رونمایی از کتاب «موسیقی ایرانی» شناسی به قلم استاد «خسرو جعفرزاده» با حضور نویسنده کتاب و «نادر مشایخی» سه شنبه ۲ اردیبهشت در خانه هنرمندان ایران برگزار می شود.
«خسرو جعفرزاده تار و رديف‌هاي سازي موسيقي ايراني را نزد «هوشنگ ظريف» فرا گرفت و در سال‌هاي بعد وارد تبيين تئوري موسيقي شناسي ايراني و نقد موسيقي ايران شد. مقالات وي تاكنون در فصلنامه‌هاي ماهور و هنر موسيقي منتشر شده است.
استاد «خسرو جعفرزاده» با اشاره به تفاوت این کتاب با سایر کتاب هایی که در این زمینه منتشر شده است گفت: « در چند دهه گذشته، عده ای از استادان موسیقی به تدوین تئوری «موسیقی ایرانی» پرداخته اند و کتاب های بسیار زیادی هم در این زمینه تا به امروز منتشر شده است، اما نتیجه چنین است که هر تئوری پردازی به زبان خاص خودش و با استفاده از اصطلاحات و واژه هایی به مفاهیم خاص خودش، به تعریف و توضیح موسیقی ایرانی پرداخته و زبان مشترک علمی در حیطه ی موسیقی ایرانی موجود نیست. از طرف دیگر، مشکل اساسی گفتمان موسیقی ایرانی در این است که در زیستگاهی عامیانه شکل یافته و به سر می برد و در نتیجه گفتمانی عامیانه است. در آسان ترین تعریف، گفتمان عامیانه مقابل گفتمان علمی است و فقط به محدوده ی فرهنگ موسیقی ایران اختصاص ندارد. اما در مورد موسیقی ایرانی عامیانگی فضای نشریات تخصصی و تئوری پردازی ها و رساله های دانشگاهی هم اشغال کرده است، ما یعنی همه ی کسانی که درباره ی موسیقی ایرانی قلم می زنند، در این فضای عامیانه گفتمان موسیقی تفکر کرده اند. تفاوت این کتاب با کتاب های دیگر در این است که می کوشد از فضای عامیانه بیرون بیاید و از زبان علمی موسیقایی استفاده کند.
وی در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: « آن چه که به نظر من نکته اصلی و اساسی این کتاب است، استوار کردن ساختار موسیقی ایرانی از مجموعه ی گوشه و ردیف آن ها به مجموعه ی مقام ها و جنسیت هایشان است، شاید بهتر است اینگونه بگوبم شناسایی علمی و سیستماتیک موسیقی از راه شناسایی سیستم های صدا، به جای شناسایی عامیانه با کمک آهنگ ها یعنی گوشه ها است.
«خسرو جعفرزاده با اشاره به تفاوت مبانی موسیقی ایرانی با مبانی موسیقی غربی گفت: « تردیدی وجود ندارد كه مبانی موسیقی ایرانی و مبانی موسیقی غربی كاملاً متفاوت‌اند زیرا این دو نوع موسیقی زاییده‌ی فرهنگ‌هایی‌اند كه شاكله‌های مختلفی دارند و در برخی نكات، یك سره مغایر یكدیگرند. برای نمونه اساس موسیقی غربی را هم‌نوازی، و اساس موسیقی ایرانی را تك‌نوازی تشكیل می‌دهد، طبعاً موسیقی هم‌نوازی یا گروه‌نوازی قواعد خاص خود را ایجاب می‌كند كه با قواعد موسیقی تك‌نوازی به‌شدت مغایر و متفاوت است. موسیقی ایرانی چون تك‌نوازی است و همواره یك نغمه را اجرا می‌كند، همه‌ی پیچیدگی‌ها و ظرایف خود را در ساختار افقی به كار می‌برد، موسیقی‌دان باید همه‌ی دقایق باریك و ظریف هفت دستگاه و پنج آواز و بیش از چهارصد گوشه‌ی مختلف را طی سالیان متمادی بیاموزد تا بتواند از عهده‌ی یك اجرای درست و دقیق از موسیقی ردیفی و دستگاهی ایران برآید. موسیقی غربی از وجهی تعقلی و منطقی برخوردار است؛ اما موسیقی ایرانی از قوه‌ی كشف و شهود و اشراق و در یك كلام «عشق» بهره می‌برد. موسیقی غربی ارجحیت اجرایی را به سازهای كششی می‌دهد، اما در موسیقی ایرانی، سازهای مضرابی كه سازهایی مُقَطّع هستند، مهم‌ترند. سازهای ایرانی بسیار كم‌صدا بوده، شخصیتی كاملاً درون‌گرا دارند؛ اما سازهای غربی برعكس، بسیار پر سروصدا و دارای شخصیتی برون‌گرا هستند.
جعفرزاده با اشاره به منابع مورد استفاده در این کتاب گفت: من برای تالیف این کتاب علاوه بر تجربیات خود در زمینه موسیقی، از منابع مختلف موسیقایی به ویژه تئوری های موسیقی ایرانی و آن چه که توری پردازان تاکنون به آن پرداختند، استفاده کرده ام، به ط هم چنین از گفت و گو هایی با هوشنگ ظریف، حسین علیزاده، داریوش طلایی درباره موسیقی ایرانی، با دکتر نصرت اله رستگار درباره ادبیات و عروض که نقش بسیار مهمی در تئوری موسیقی ایرانی دارد، با نادر مشایخی درباره زبان عامیانه در موسیقی، در زمینه مباحث مقام شناسی نیز با نریمان حجتی گفت و گو داشته ام، در زمینه مباحث وزن و ریتم شناسی هم از نکات ارزشمند فروغ کریمی استفاده کرده ام. برای همه کسانی که به موسیقی و تئوری علمی آن علاقه دارند، البته به ویژه برای استادان و دانشجویان رشته های مختلف موسیقی. من امیدوارم این کتاب بتواند در دانشکده های موسیقی مورد استفاده قرار بگیرد تا برخورد ما با موسیقی شکل علمی و دقیق داشته باشد.
علاقه مندان برای حضور در این برنامه می توانند سه شنبه ۲ اردیبهشت از ساعت ۱۷ به تالار استاد شهناز خانه هنرمندان ایران مراجعه کنند.
نظر شما