در ابتدای این برنامه محمدجعفر محمدزاده، سرپرست دانشنامه مطبوعات ایران، تدوین آن را در فضای علمی و فرهنگی کشور یک کار ضروری خواند و گفت: این دانشنامه در نوع خود یک کار روش مند و اساسی برای تاریخ مطبوعات است و امیدواریم ماندگار شود.

محمدزاده با بیان اینکه دانشنامه مطبوعات ایران در شهریور ۱۳۹۰ کلید خورد، یادآور شد: اولین جلسات هیات علمی دانشنامه با حضور استاد معتمدنژاد برگزار می شد و تلاش خواهد شد که نام ایشان تا جلد پایانی دانشنامه در آن باقی بماند.

وی ادامه داد: در کار تدوین دانشنامه دو دسته اشخاص حضور داشتند یک دسته افراد با تجربه که حاوی مقالات و کتاب ها و پژوهش هایی در حوزه مطبوعات بوده و هستند و دسته ای دیگر جوانان بااستعداد و علاقه مند به کار در حوزه مطبوعات که آینده هم متعلق به آنها است. کار دانشنامه مطبوعات ایران از ابتدای تاریخ مطبوعات ایران یعنی از سال ۱۲۵۳ هجری قمری شروع شده و تا به امروز ادامه می یابد.

سرپرست دانشنامه مطبوعات ایران اضافه کرد: این کار در چهار فاز به اتمام خواهد رسید؛ فاز اول نشریات فارسی زبان ایران، فاز دوم نشریات فارسی زبان خارج از کشور، فاز سوم مربوط به فعالان و اشخاصی است که در تاریخ مطبوعات کشور نقش داشته اند و فاز چهارم هم مربوط به نوشتن مقالات در زمینه نهادهای رسانه ای است. در مدخل گزینی این دانشنامه، دقت کافی صورت گرفته تا از منابع معتبر و دسته اول استفاده شود و نهایت تلاش انجام شده تا این کار توسط اشخاص معتبر و متخصص انجام گیرد.

محمدزاده اطمینان داد: در تدوین این دانشنامه هیچگونه قضاوتی در مورد مطبوعات ایران و فعالان آنها صورت نگرفته و تدوین‌کنندگان دانشنامه موظف بودند که واقعیت را به آن شکل که اتفاق افتاده است، منعکس کنند.

وی در پایان از سیدمحمد حسینی، وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی که بانی دانشنامه مطبوعات ایران بوده است و همچنین حمایت‌ها و تشویق های علی جنتی وزیر کنونی فرهنگ و ارشاد اسلامی برای تدوین این دانشنامه قدردانی و ابراز امیدواری کرد: دست اندرکاران این دانشنامه بتوانند اندکی از دین بزرگی را که نسبت به مطبوعات کشور دارند، ادا کنند.

در این برنامه همچنین حسین انتظامی معاون امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنانی گفت: ما به نسبت کشور های منطقه هم در تجلیات و مظاهر مردم سالاری و هم در تجلی تمدن سازی، کشوری پیشرو هستیم و لازم است که این سوابق و پیشینه های مطبوعاتی در کشور ما جمع آوری شود، آن وقت است که ما افتخار خواهیم کرد که چنین مسیری را طی کرده ایم و این راه ادامه خواهد یافت.

انتظامی با تقدیر از دست اندرکاران دانشنامه مطبوعات ایران تاکید کرد: چنین کارهایی توان فرهنگی مضاعفی می خواهد و عموما اقدامات سنگینی است که امیدوارم دست اندارکاران این دانشنامه بتوانند از عهده آن برآیند.

در این برنامه همچنین خطیب از مسئولان تدوین دانشنامه مطبوعات ایران با اشاره به تلاش متراکم و فشرده همکارانش در انجام این کار خاطر نشان کرد: انتظار ما این است که بودجه لازم برای چنین کار عظیمی در اختیارمان قرار گیرد و من قول می دهم که اگر چنین اتفاقی بیافتد ما تا پایان دولت یازدهم فاز اول دانشنامه مطبوعات را انجام خواهیم داد.

در ادامه امیدعلی مسعودی، از دیگر نویسندگان مداخل دانشنامه مطبوعات ایران با اشاره به اینکه تدوین این قبیل دانشنامه ها و انتشار آنها نشانه بلوغ فکری جامعه است، ابراز امیدواری کرد: انجمن های صنفی عرصه مطبوعات از این دانشنامه ها برای آنچه او خطر انحراف از مسیر حرفه ای کار مطبوعاتی نامید، استفاده کنند.

در مراسم رونمایی از جلد اول دانشنامه مطبوعات ایران، همچنین حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدمحمود دعایی مدیرمسئول روزنامه اطلاعات با اشاره به پیشینه مطبوعات در کشور و کسانی که فارغ از نگاه های سیاسی و جناحی از هر طیف در بالندگی آن نقش داشته اند، خواستار آن شد که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مجموعه دولت نسبت به این موضوع سعه صدر نشان دهد و خطاب به جنتی یادآور شد: امیدوارم شما سعه صدر داشته باشید نسبت به کسانی که در گذشته در عرصه مطبوعات نقش‌آفرینی کرده‌اند و در این حوزه تاثیرگذار بوده اند و الان هم در کشور هستند، اما به دلایل مختلف مطرود شده اند، به خدمت گرفته شوند و از دانش و تجربه آنها استفاده شود.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین دعایی گفت: متاسفانه طرد این چهره های اثرگذار بعضا به دلیل عدم تحمل بعضی از همکاران ما در مطبوعات انجام شده است. عده ای هستند که اهل فضیلت و تجربه هستند ولی در این کشور به دلایلی منزوی شده اند. اگر شما بتوانید از این فضا استفاده کنید و ابتکاری به خرج دهید تا از این نیروها هم استفاده شود، کار جامع تری صورت خواهد گرفت.

در این برنامه همچنین علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنانی با اشاره به نقش مطبوعات در آگاهی‌بخشی به جامعه گفت: نقشی که مطبوعات و رسانه‌های ما در اطلاع رسانی و آگاهی بخشی و شفاف سازی و مقابله با فشارها و ناهنجاری‌های اجتماعی و اصلاح امور دارند، بر هیچکس پوشیده نیست بخصوص کسانی که دست‌اندرکار در فعالیت های مطبوعاتی هستند.

وی ادامه داد: خوشبختانه کشور ما در این زمینه از دیرزمان پیشرو بوده است و امروز هم مطبوعات و نشریات در کشور ما در حوزه های مختلف قابل توجه شده است به نسبت کشورهایی که در همسایگی ما هستند که البته آنها هم مطبوعات رشد یافته‌ای دارند.

وی سپس با نقل خاطره ای از سفر رئیس جمهور به ترکیه در قیاس سابقه مطبوعات در ایران و ترکیه گفت: در سفر اخیر با آقای روحانی به ترکیه، آقای اردوغان سر ناهار از پارلمانشان تعریف می کردند و در مورد قدمت آن صحبت می کردند که آقای روحانی هم از ایشان پرسید حالا این پارلمان چه سالی تاسیس شده است؟ که آقای اردوغان گفت سال ۱۹۲۰ و آقای رئیس جمهور هم جواب داد پارلمان ما سال ۱۹۰۶ تاسیس شده است.

رئیس هیأت نظارت بر مطبوعات با بیان اینکه در حال حاضر تعداد نشریاتی که برای آنها مجوز صادر شده است از ۶ هزار و ۱۰۰ نشریه هم تجاوز کرده است، گفت: البته تعدادی از نشریات نتوانسته اند منتشر شوند و در مرحله ای از این کار منصرف شده اند و من امیدوارم مشمولان ماده ۱۶ نشوند؛ اما همین تعدادی هم که منتشر می شوند حجم زیاد و قابل اهمیتی است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه جای دانشنامه مطبوعاتی ایران در کشور خالی بود این کار را اقدامی بسیار ارزنده توصیف کرد و یادآور شد: اگر این کار به نتیجه برسد طبیعا همه فعالان باید کمک کنند برای پویایی آن و کار بسیار سنگینی است البته من فکر می کردم این دانشنامه در ۲۰ جلد منتشر شود ولی گفتند که در ۱۰ جلد قرار است منتشر شود.

وی بر لزوم تلاش دست اندرکاران تدوین دانشنامه مطبوعات ایران به جهت تدوین یک دانشنامه متقن واقعی و صحیح گفت: باید هم مطبوعات دولت گذشته و هم نشریات امروز در این دانشنامه مورد توجه قرار گیرند. همچنین این دانشنامه برخلاف دانشنامه های دیگر که چندان نیازمند روزآمد سازی نیست مرتبا باید به روز شود و این کار در طول زمان باید انجام شود.

وی ادامه داد: آنچه به وزارت ارشاد بر می گردد این است که با توجه به ارزنده بودن این کار قطعا ما کمک خواهیم کرد که این دانشنامه به نتیجه برسد و پیشنهاد می کنیم نیروهای بیشتری به کار گرفته شوند تا هرچه زودتر تمام شود نباید اینطوری باشد که بار آن تنها بر دوش سه نفر باشد.

جنتی در خصوص برنامه وزارت ارشاد برای حمایت از این دانشنامه گفت: می شود به بعضی از متقاضیان این دانشنامه بن کتاب یا تسهیلاتی داده شود تا از آن استفاده کنند اما اگر این دانشنامه برود روی سایت آن وقت دیگر همگان به آن دسترسی خواهند داشت و برای پژوهشگران هم استفاده اش راحت تر است.

وزیر ارشاد بر لزوم رعایت بی طرفی و پرهیز از قضاوت و در مورد مطبوعات ایران و مدیران آنها در تدوین دانشنامه مطبوعاتی ایران گفت: ما باید بدون لحاظ برخی مسائل سیاسی یا ملاحظات دیگر به همه کسانی که در این حوزه کار حرفه ای کرده اند بها بدهیم و آنها را معرفی کنیم و کار به مسائل پیرامون آن نداشته باشیم. یادم می آید قبل از انقلاب فرهنگ ادبی (المنجد) درباره امام خمینی، مطلبی داشت که تمام زندگی و فعالیت های ایشان را در بر داشت و گروه تدوین کنندگان این فرهنگ دیگر ملاحظه نمی کردند که ارتباطات لبنان با رژیم گذشته چطور بوده و ممکن است نتایجی برای آنها داشته باشد؛ کار باید به این گونه انجام شود. باید با توجه به این مسئله که کسانی که در حوزه مطبوعات در گذشته خدمت کرده اند، اگر شده حتی در حد معرفی زندگی نامه شان در مورد آنها کار شود و کاملا بی طرفی در این خصوص رعایت شود.

رئیس هیأت نظارت بر مطبوعات سپس گفت: یکی از بحث هایی که هم در هیأت نظارت بر مطبوعات و هم در وزارت ارشاد باید دنبال شود، این است که سیاست های حمایتی از مطبوعات هم در دستور کار قرار گیرد و نه فقط بعد نظارتی آن.

هیأت نظارت بر مطبوعات تا الان بیشتر هیأت چماق بوده است و به دنبال این بوده که به کدام نشریه تذکر کتبی و یا شفاهی بدهد و کدام نشریه را توقیف و کدام را لغو پروانه کند.

هیأت نظارت باید این بعد را هم در نظر بگیرد که کدام مطبوعات درست عمل می کنند تا آنها را تشویق کند و چه اشکال دارد که ما بگوییم فلان نشریه به خاطر نوع و محتوای مقالاتش که بسیار غنی و پربار بوده است، مورد تشویق قرار می گیرد؟

وی سپس از حسین انتظامی معاون امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت ارشاد خواست تا شاخص هایی را برای این سیاست های حمایتی جدید هیأت نظارت بر مطبوعات تدوین کند و گفت: نباید این طوری باشد که هیأت نظارت فقط منتظر این باشد که نشریه ای دست از پا خطا کند تا با آن برخورد کند.

خود این مسئله که وزارت ارشاد به این فکر بیفتد که از نشریه هایی که کار درست کرده اند تقدیر کند فی نفسه خوب است اما می شود بعدا برای آن بار مالی هم در نظر گرفت.

در حاشیه مراسم 

در حاشیه این مراسم وزیر ارشاد در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی درباره ارزیابی اش از این دانشنامه گفت: پاسخ به این سوال نیازمند مطالعه دقیق این دانشنامه است اما به هر حال با توجه به اینکه یک گروه علمی روی آن کار کرده، دانشنامه ای معتبر و اطلاعاتش مستند و متقن است. جای این دانشنامه خالی بود و حالا هم که پا گرفته نیازمند کمک همه صاحبنظران و کارشناسان حوزه مطبوعات است.

وی در پاسخ به خبرنگاری که پرسید علت توقیف پی در پی مطبوعات چیست، تاکید کرد: اولاً باید این را بگویم که پی در پی نیست و آنچه در هیات نظارت بر مطبوعات در دولت یازدهم اتفاق افتاده، تنها دو مورد توقیف بوده است. در هیات نظارت بر مطبوعات سعی بر این است که هر چه می شود تعداد کمتری از نشریات توقیف شوند.

جنتی اضافه کرد: من بارها گفته ام که توقیف آخرین راهی است که می شود برای اصلاح مطبوعات در نظر گرفت. راه های دیگری هم برای برخورد با تخلفات مطبوعاتی هست. البته ترکیب هیات نظارت هم گوناگون است و نمایندگانی از وزارت ارشاد، قوه قضائیه، مجلس، شورای عالی انقلاب فرهنگی و دستگاه های دیگر در آن عضو هستند و تصمیم ها در خصوص برخورد با تخلفات مطبوعاتی هم به صورت جمعی گرفته می شود.

وی در عین حال گفت: خیلی از توقیف ها خارج از هیات نظارت بر مطبوعات صورت می گیرد و در چند مورد اخیر هم، این توقیفها مربوط به قوه قضائیه بوده است. البته یکی از وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و هیات نظارت بر مطبوعات علاوه بر این که موارد تخلف را دنبال و با آنها برخورد می کند این است که مواردی را هم که از نظر محتوایی مفید و برای جامعه مثمرثمر هستند، ارزیابی و آنها را تشویق کند. در همین راستا ما در حال تدوین شاخص هایی برای ارزیابی کیفی مطبوعات و تشویق اقدامات خوب آنها هستیم. مثلاً نشریات و مطبوعاتی که مجموعه مقالات مفیدی منتشر می کنند و در جهت آگاهی بخشی جامعه فعالیت می کنند، باید به نحوی تقدیر شوند و نباید این طور باشد که هیات نظارت بر مطبوعات همواره باید دنبال رصد تخلفات باشد و اگر تخلفی صورت گرفت، وارد عمل شود.

جنتی در پاسخ خبرنگاری که پرسید با گذشت یک سال از ۲۴ خرداد و وعده رئیس جمهور و دولت تدبیر وامید برای بازگشایی انجمن صنفی روزنامه نگاران، هنوز هیچ اتفاقی در این خصوص رخ نداده است، گفت: اگر قرار باشد دولت با این مساله روبرو شود، یک وزارتخانه مربوط به آن وزارت ارشاد است و یک وزارتخانه دیگر، وزارت کار است. دولت هیچ مشکلی در بازگشایی انجمن صنفی روزنامه نگاران ندارد.

وزیر ارشاد در خصوص مشکلات مربوط به هفته تئاتر و نمایش ها هم گفت: تئاتر هم مثل بقیه موارد عرصه های فرهنگی و هنری است و از نظر ما فرقی با بقیه موارد به جهت حمایت ندارد. البته معضلات و مشکلات تئاتر به خصوص از نظر مالی از سایر حوزه ها بیشتر است و گاهی در گذشته کم توجهی هایی به این عرصه صورت گرفته است. اما در این دولت هم بنده و هم معاونت هنری، عنایت ویژه ای برای حل مشکلات و مسایل هنرهای نمایشی داریم و در حد امکان تلاش می کنیم که مشکلات گذشته را برطرف کنیم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین در واکنش به پرسش یکی از خبرنگاران که پرسید دبیرکل سابق نهاد کتابخانه های عمومی کشور اعلام کرده که شما برای جابجایی او و انتصاب فرد جدید به این عنوان، تحت فشار بوده اید، این گونه واکنش نشان داد که: ترجیح می دهم اصلا جواب ندهم.

وی همچنین در پاسخ به سوال یکی دیگر از خبرنگاران در خصوص آخرین وضعیت پرداخت مطالبات ناشران خارجی از دوره های قبلی نمایشگاه کتاب تهران گفت: مطالبات قبلی که حدود شش میلیون یورو بود و بخشی از آن مانده بود، با کمک بانک مرکزی پرداخت شد و دوستان معاونت فرهنگی این کار را تحویل داده اند و کارش انجام شده است.

جنتی همچنین در پاسخ به پرسش یکی از خبرنگاران که از قول رئیس بسیج هنرمندان گفت هیات نظارت بر مطبوعات دولت یازدهم به نشریات فمینیستی مجوز داده است، گفت: من چنین چیزی را نشنیده ام ضمن این که اگر هم چنین موضوعی مطرح شده باشد، اصلاً من نمی دانم تعریف ایشان از فمینیستی چیست. اجمالاً می توانم بگویم تنها موردی که مجوز گرفته، مجله زنان امروز خانم شهلا شرکت است که بر اساس قانون این مجوز صادر شده است. در این خصوص استعلام در مورد عدم سوء پیشینه گرفته شده و در چارچوب قانون مجوز برای آن صادر شده است.

وی در پاسخ به این سوال که با توجه به تندروی های افراطی مدیر مسئول این نشریه در موارد قبلی، آیا این نشریه توقیفی داشته است یا خیر؟ گفت: اگر هم توقیفی بوده است برای این نشریه نبوده و مربوط به موارد دیگر بوده است.