به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر، اولین همایش تخصصی «جامعه شناسان ایرانی و جامعه ایرانی» با بررسی آثار دکتر تقی آزاد ارمکی دوشنبه دهم آذرماه در تالار ابن خلدون دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.

مقصود فراستخواه در بخش دیگری از این همایش با عنوان امکان بازاندیشی در مدرنیته ایرانی سخنرانی خود را آغاز کرد و گفت: مرادم از امر پیشینی ایران هر آن چیزی است که ما تقدم ما است. در صورتی که امر پسینی چیزی است که از تجربه های ما شکل می گیرد. در ابتدا بیاید بیفزایم که امر پیشینی امر تاریخی خیلی دور از ما نیست و می تواند یک امر باشد که گذشته ما  را در بر گرفته است. امر پیشینی جامعه شناسی ما را هم در بر گرفته است چنانچه که امر پسینی جامعه در محاق می ماند و چندان به حساب نمی آید. وقتی جامعه ایران را می خواهیم تبیین کنیم بیشتر امر پیشینی بر مدل ما سیطره دارد و این بر کانتکس معرفتی ما سیطره دارد که گویا تقدیر تاریخی ما است. مثلا چنان از شیوه تولید ایرانی صحبت می کنیم که معنایش این است که استبداد فابریک ایران است.

وی در ادامه گفت: مانند موانع رشد سرمایه داری در ایران. کاری که دکتر اشرف در دهه ۵۰ انجام داده است یا شکاف دولت و ملت و ... در ایران. به نظرم اینها اشکال مختلف امر پیشینی است که بر جامعه شناسی ما سایه افکنده است و تصور بنده بخش بزرگی از جامعه شناسی درباره جامعه ایران چنان است که گویی تقدیر ما این است . روح استبداد سایه خود ما است و ...

فراستخواه در ادامه افزود: به طور پیشینی در سبک و سیاق ما این مسائل وجود دارد به طوری که حس می کنیم یک جامعه بی نظم ایرانی داریم که ما سایه او یا او سایه ماست در حالی که اگر در سیاق جامعه شناسی معرفتی ما امر پسینی ایران هم باشد این جامعه شناسی طبیعتا خصیصه های رویدادی هم پیدا می کند و گذشته را رها می کند. تاریخ ایران یکسره ادامه امر پیشینی نیست بلکه امر پسینی هم دارد.

وی افزود: در آن صورت جامعه شناسی می تواند مدل سازی کند و ابزارهای کارآمد بهتری را برای این جامعه بدست بیاورد و آنها را به اجرا بگذارد. انقلاب ۵۷ ایران خصلت رویدادی داشت. برای اینکه جامعه شناسی آن را توضیح بدهد باید یک امر پیشینی هم داشته باشد. مدرنیته ایرانی که حاصل یک کار جامعه شناس ایرانی است و اگر هست خاصیت پسینی دارد یعنی فضاهایی که به صورت اقتضایی بوجود می آید. جامعه ایران یک کنش هایی که بیرون از مفهوم تاریخ به صورت پسینی سر می زند که در اینجا کنشگر بوجود می آید، بازی بوجود می آید . اینجاست که پدیده پاشایی بوجود می آید، اینجاست که آگاهی ضمنی جامعه دست به کار می شود.

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: این آگاهیهای ضمنی در فضاهای اقتضایی در کوچه و خیابان که بیشتر خصیصه پسینی دارد شکل می گیرند و می آیند و نقش خود را بر جامعه ایران می زنند. آگاهی هایی هستند که صورتبندی های ذهنی ندارند.

امر پیشینی جامعه ایران حوزه کنش را محدود می کند. اما آن را یکسره حذف نمی کند اینجاست که جامعه ایران موضوع یک پرسش است و تاریخ ایران یک مقوله ناتمام است. سئوال اینجاست که آیا وقت آن نرسیده است که جامعه شناسان ایران جامعه ایران را با آن رنگ خاکستری که طیفی گسترده از امر پشینی و پسینی تبیین کنند؟ در واقع از دکتر آزاد به عنوان کسی که این کار شروع کرده است می توان نام برد.