به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر، دیروز ۲۴ آذرماه در نخستین روز مراسم گرامیداشت هفته پژوهش که در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد، بخشی از این مراسم به رونمایی از نسخه دیجیتال کتاب «فرهنگ تاریخی زبان فارسی» و چهار جلد کتاب «فرهنگ خاورشناسان و اسلام‌شناسان» اختصاص داشت.

تقی پورنامداریان سرپرست گروه تالیف کتاب «فرهنگ تاریخی زبان فارسی» تصریح کرد: کار نگارش این فرهنگ‌نامه از سال ۱۳۴۷ توسط دکتر خانلری و مجتبی مینوی آغاز شد و بعهدها همکاران دیگری به این مجموعه اضافه شدند. جلد نخست این کتاب در سال ۱۳۵۷ همزمان با انقلاب اسلامی چاپ شد. پس از آن به دلیل جابه‌جایی‌های مکرر بنیاد فرهنگ ایران که سرپرستی تدوین این کار را بر عهده داشت، تالیف جلدهای دیگر کتاب به تعویق افتاد و بسیاری از فیش‌هایی که گردآوری شده بودند، پراکنده شد. تا اینکه در نهایت زمانی که موسسه مطالعات و تحقیقات در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی شکل گرفت این کار ادامه یافت.

وی افزود: مرحوم بروجردی رئیس وقت پژوهشگاه از من خواستند که سرپرستی کار را بر عهده بگیریم و از آن پس نیز متاسفانه به دلیل کمبود نیرو و بودجه این کار آنگونه که باید پیش نرفت. به هر حال اکنون مدخل‌های مرتبط از حرف «آ تا ج» در قالب دو جلد کتاب و دو هزار صفحه آماده چاپ است. این مدخل‌ها از ۱۳ متن اولیه و مرجع استخراج شده و با توجه به ترتیب تاریخی این منابع، می‌توان به طور مثال سیر تطور معنایی یک واژه را در آن دید. همچنین ترکیبات کنایی در کلمات را می‌توان در این فرهنگ مشاهده کرد.

پورنامداریان افزود: این فرهنگ می‌تواند به مطالعات جامعه‌شناسی و تاریخی زبان فارسی کمک کند. در واقع چاپ این کتاب‌ها حاصل یکی از قدیمی‌ترین پروژه‌های تحقیقاتی پژوهشگاه است که امیدواریم به نتیجه برسد.

ابولقاسم رادفر، نیز درباره چهار جلد کتاب «فرهنگ خاورشناسان و اسلام‌شناسان»  توضیحاتی را ارائه کرد و گفت: در این کتب زندگی‌نامه و کتابشناسی خاورشناسان و اسلام شناسان آورده شده که کار سرپرستی آن بر عهده مرحوم پرویز مشکین‌نژاد و سعید فیروزآبادی بوده است.

وی افزود: در سال ۱۳۶۲ به پیشنهاد مرحوم بروجردی رئیش وقت پژوهشگاه قرار شد چندین طرح بزرگ در این مرکز پیگیری شود. بر این اساس دو طرح بزرگ در دستور کار قرار گرفت؛ یکی فرهنگ دانشوران ایران اسلام که در آن زندگی‌نامه زنان، شاعران و جغرافیدانان و تاریخ‌نویسان در قالب ۱۰ هزار صفحه تهیه و آماده چاپ شده است. طرح بزرگ دیگر نیز فرهنگ خاورشناسان و اسلام‌شناسان بود. هر دوی این طرح‌ها بر اساس ۳۰ هزار مدخلی که از خاورشناسان و اسلام‌شناسان موجود بود صورت گرفت و در نهایت دو هزار مدخل برای این فرهنگ‌ها انتخاب‌ شد.

رادفر تصریح کرد: من در سال ۱۳۷۱ مسئول اجرای این طرح بودم و با توجه به این‌که در این کار نیازمند نیروهای بسیاری حتی مترجمان بودیم کار دشواری را پیش رو داشتیم. در زمان حیات مرحوم مشکین‌نژاد ایشان کار را یک تنه جلو بردند و پس از فوت وی نیز فیروز‌آبادی ادامه کار را بر عهده گرفتند. اکنون چهار جلد از این کتاب با بررسی زندگینامه حدود دو هزار خاور‌شناس و اسلام‌شناس آماده چاپ است و به زودی منتشر می‌شود

وی در ادامه افزود: متاسفانه به دلیل افت‌ و خیزهای مدیریتی کار چاپ این کتاب به عقب افتاد. به هر حال من تاکنون نظارت‌هایی را بر این کار داشته‌ام و نزدیک به ۱۸۰ مدخل را نیز به زبان اردو وارد این فرهنگ‌نامه کردم. 

وی در پایان گفت:‌ قرار است این مجموعه حتی به صد جلد هم برسد. اما تا جلد هشتم آن چاپ کاغذی و سایر مجلدات به صورت دیجیتال منتشر می‌شوند. این کتاب می‌تواند یکی از منابع مهم و مفید برای پژوهشگران و محققان این حوزه باشد.