به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ايبنا؛ کتاب «فلسفه از تعبیر جهان تا تغییر جهان» نوشته موسی اکرمی دربرگیرنده مجموعه مقالات فلسفی و دیدگاه نویسنده در زمینه مسائل متنوع و چالش‌انگیز فلسفه از گذشته تا دوران معاصر است که در سال جاری به بازار کتاب‌های فلسفی گام نهاده است.
اکرمی، نویسنده کتاب «فلسفه از تعبیر جهان تا تغییر جهان» در مقدمه این کتاب از چهار موضوع به عنوان چهار ستون اندیشه و عمل همه اندیشه‌ورزان کنشگری یاد می‌کند که گذر از جهان احتمالاً نامطلوبی که در آن زیست می‌کنند و دستیابی به جهان کمابیش آرمانی آینده، مهم‌ترین دغدغه زندگی‌شان است. چهار ستونی که عبارت‌اند از تعبیر جهان، تغییر جهان، پیوند میان تعبیر جهان و تغییر جهان و بالاخره ویژگی‌های ساختاری و قانونی جهان مطلوب آینده. وی معتقد است، برای کسانی که فلسفه‌ورزی را مهم‌ترین دلبستگی نظری‌ـ‌عملی زندگی خود می‌دانند، فلسفه در مرکز مربع این چهارستون جای دارد و آنها را به هم پیوند می‌دهد.
نویسنده این کتاب، همچنین با باور به لزوم عرضه کلان روایت‌های فلسفی در پیوند با بنیادین‌ترین پرسش‌ها و مسائل جهان و جامعه، با باور به پذیرش تکثرگرای عقلانی در بحث همگانی درباره این پرسش‌ها و مسائل از یک سو و لزوم توجه به پرسش‌ها و مسائل خرد جهان از سوی دیگر، به هر چهار موضوع توجه داشته است.
بیشتر بخش‌های کتاب حاضر هر یک به مناسبتی پیش از این منتشر شده‌اند ولی بازنشر ویراسته‌تر و آراسته‌ترشان در این کتاب، همراه با چند نوشته تکمیلی، جایگاه راستینی را در پیکره حاصل از آن چهار ستون بدان‌ها بخشیده است.
کتاب حاضر در چهار بخش تالیف شده است. در نخستین بخش از این مجموعه ــ که تحت عنوان «چیستی فلسفه و وظیفه آن از نظر تا عمل» در کتاب آمده است ــ مباحث متعددی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. مفاهیمی نظیر معنای اصطلاحی فلسفه؛ باور و دستگاه‌های باور مدعی شناخت؛ خطوط کلی گستره فلسفه؛ مهم‌ترین موضوعات فلسفه؛ معنای جهان، معنای تغییر جهان و معنای تعبیر جهان. در این بخش سعی شده است، توصیفات جامع و مبسوطی از هر یک از آنها برای مخاطب، ارائه شود. به عنوان نمونه در توصیف «روش‌شناسی فلسفه» با چنین توصیفی روبه‌رو هستیم:
«روش برای هر «دستگاه باور مدعی شناخت» آن شگرد یا شگردها یا آن راه یا راه‌هایی است که در آن دستگاه باور، به کار بسته می‌شود تا موضوع پژوهشی، پژوهیده شود و بدین‌سان یا باوری، به صورت یک یا چند گزاره به‌هم‌پیوسته پدید آید که پذیرندگان آن را صادق و موجه و بنابراین «شناخت» می‌دانند یا باور پیشین، بازسازی و بهسازی شود. آن‌چه در روش‌شناسی فلسفه، نقش اساسی دارد، گونه‌ای توانش ادراکی است که با بهره‌گیری از آن به شناخت فلسفی، دست می‌یابیم. توانشی که در شناخت فلسفی از آن بهره می‌گیریم، فهم یا عقل است. اگر روش بهره‌گیر از اندام حسی را روش تجربی می‌نامیم، روش بهره‌گیر از فهم و یا عقل، روش نظری خوانده می‌شود. اینک با ملحوظ داشتن موضوع و روش فلسفه، آن را یک دستگاه باور مدعی شناخت عقلی برساخته از گزاره‌های عقلی‌ـ‌ناتجربی درباره مفاهیم ناتجربی می‌دانیم که با این همه، بر جهان تجربی، کاربست دارند، بی‌آنکه صدق خود را از تجربه بگیرند، هرچند هیچ امر تجربی نباید آنها را نقض کند.» (صفحه 44)
بخش دوم کتاب «فلسفه از تعبیر جهان تا تغییر جهان»، عنوان تعبیر جهان را بر پیشانی خود دارد و مشتمل بر 12 فرگرد است. مسئله تعبیر جهان؛ پیشینه، چیستی و گستره مسائل فلسفی‌ـ‌فیزیکی؛ مابعدالطبیعه در مابعدالطبیعه ارسطو؛ دکارت و حقایق سرمدی؛ تبیین اصل علیت در فلسفه اصالت وجودی صدرایی؛ گریزناپذیری مابعدالطبیعه برای فیزیک در ذاتی‌گرایی علمی مونادگرایانه کتاب گفتار در مابعدالطبیعه لایبنیتس؛ مابعدالطبیعه مابعدالطبیعه کانت: از امتناع مابعدالطبیعه تا امکان مابعدالطبیعه؛ کانت و خداشناسی فیزیکی؛ فلسفه هگل: حرکت دیالکتیکی ایده مطلق و یگانه‌شدن آن با خود در فلسفه چونان آگاهی ایده مطلق از خویش؛ ادوارد جاناتان لو و امکان‌پذیری مابعدالطبیعه؛ ارزیابی منطقی‌ـ‌فلسفی استدلال ریزکوکی کیهان‌شناختی و بالاخره منطق و هستی‌شناسی صوری: آیا هستی‌شناسی صوری، امکان‌پذیر است؟، عناوین دوازده فرگرد این بخش‌اند که خود دربرگیرنده موضوعات متنوعی در هر حوزه هستند.
در مورد مفهوم «تعبیر جهان» که از مفاهیم بنیادی و ابتدایی این بخش از کتاب است، در این فصل می‌خوانیم:
«تعبیر جهان را می‌توان به معناهای زیر دانست:
- یافتن یک معنای ویژه در جهان یا
خواندن یک معنای ویژه از جهان یا
دادن یک معنای ویژه به جهان یا
نگاه ویژه به جهان یا
بیان دریافت ویژه‌ای از جهان از دیدگاه یکی از نگرش‌های مدعی شناخت تعبیری یا از دیدگاه یک نگرش ارزشی یا ارزش‌شناختی.» (صفحات 72 ــ 73)
«تغییر جهان» و مفاهیم مرتبط با آن، سومین بخش از کتاب «فلسفه از تعبیر جهان تا تغییر جهان» را تشکیل می‌دهند. مسئله تغییر جهان؛ از تروریسم و بنیادگرایی تا 11 سپتامبر؛ نگاهی انتقادی به برخی مواضع سیاسی و دیدگاه‌های نظری هابرماس؛ جان رالز و برداشتی سیاسی از عدالت؛ مشارکت در حفظ محیط زیست؛ بایستگان گفت‌وگوی تمدن‌ها؛ سیاست و گفت‌و‌گو در عرصه‌های ملی جهانی، فرگردهای سازنده این بخش از کتاب هستند. یکی از مباحث چالش‌انگیزی که در این بخش مطرح شده است، موضوع «تروریسم: از بنیادگرایی تا مقدس‌نمایی» است که در تبیین آن می‌خوانیم:
«گروه تروریستی بر پایه جهان‌نگری ایدئولوژیک خویش و آرمان‌ها و اهداف مورد نظر خود به کوشش‌های خود، گونه‌ای تقدس، اعم از تقدس دینی و نادینی می‌دهد و برای خود رسالت ویژه‌ای قائل است و نظر و عمل خود را در خدمت اهداف تعریف‌شده‌ای قرار می‌دهد که در هر حال، تغییر یا تعدیل وضع موجود از نظر مناسبات قدرت، یکی از آن اهداف است و هدف نهایی همانا رسیدن به آرمانی است که خطوط کلی آن در تاریک و روشن فضایی از ابهام و شفافیت زیاد یا کم فکری‌ـ‌ایدئولوژیک ترسیم شده است.» (صفحه 331)
آخرین فصل از کتاب «فلسفه از تعبیر جهان تا تغییر جهان» نیز که با عنوان «آینده جهان» در کتاب آمده، مشتمل بر پنج فرگرد است: آینده‌شناسی و آینده‌نگری؛ مسئله پیوند تعبیر جهان و تغییر جهان؛ ویژگی‌های ساختاری و قانونی جهان مطلوب آینده؛ درآمدی بر مبانی زمینشهر و قانون اساسی آن و به سوی جهان واحد.
کتاب «فلسفه از تعبیر جهان تا تغییر جهان» نوشته موسی اکرمی، در سال جاری از سوی انتشارات «نگاه معاصر» به چاپ رسیده و در هزار و 100 نسخه به بهای 300 هزار ریال روانه بازار شده است.
نظر شما