به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ در این مجال به معرفی میثم توکلی بینا و اثرش می پردازیم.

پژوهشگر: میثم توکلی بینا (۱۳۵۷- ش) / پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
تحصیلات حوزوی: اتمام رسمی سطوح تا انتهای پایه دهم. تحصیلات دانشگاهی: دکترای فلسفه دین و مسائل کلامی جدید از واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران.
تألیفات: خطابه فاطمی در مسجد النبی به روایت ابن طیفور بغدادی، راهنمای روزانه ختم قرآن همراه با ذکر امیر المومنین، ترجمه و اعراب جلد ۴۳ بحار (زندگانی حضرت زهرا علیها السلام)، پیوند خلاق اعتزال و تصوف؛ واکاوی مبادی اندیشه نصر حامد ابوزید، درسنامه توحید، حدیث غضب، تحقیق و احیای نسخه خطی جدید از خطبه فدک در آثار ابن المشهدی، ترجمه کتاب اشپیتزر با عنوان «برهانی های جدید در اثبات خدا، مقاله‌ی «رویکرد پدیدارشناختی غربیان در مطالعات شیعه‌شناسی» «لزوم اتخاذ رویکرد تربیتی در اخلاق پزشکی اسلامی.

جوایز و تقدیرها: فعال‌ترین دبیر جشنواره خوارزمی در سطح آموزش و پرورش، رتبه‌ دوم سومین جشنواره هنر آسمانی در بخش نمایش‌نامه ۱۳۸۹، رتبه دوم پایان نامه دکتری در جشنواره هنر دینی، رتبه سوم جشنواره پایان نامه های قرآنی کشور، بیست و یکمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم.

چکیده: پژوهشی درباره دیدگاه‌های حامد ابوزید، اندیشمند فقید مصری در باب وحی است. وی معتقد بود که نباید چنین باشد که وحی بر تمام جوانب زندگی عربی و یا اسلامی سیطره یابد. وی تفسیری دیگرگونه از دین و قرآن و وحی داشت. از آنجا که او متخصص در ادبیات عرب بود، رویکردی ادبی و گفتمانی به دین اتخاذ کرد و از این منظر به نقد باورداشت‌های اسلامی رایج پرداخت.
از دیدگاه پژوهشگر، با توجه به شهرتی که ابوزید در جهان عرب دارد به عنوان نماد اعتزال نو و نواندیشی عربی اسلامی شناخته می‌شود و مجموعه آثار او در میان مردم عادی هم بسیار خواننده دارد. وی جزء نخستین محققانی است که مقالاتی در باب هرمنوتیک به فرهنگ عربی وارد کرد.

پرسش اصلی تحقیق این است که دیدگاه ابوزید در باب مبادی معرفت شناختی، ساختار وجودی و رهیافت دلالت شناختی وحی چیست؟ ابوزید از چه منابع فکری سود جسته و از چه اندیشه‌های غربی یا اسلامی تاثیر پذیرفته است؟ این تحقیق از یک مقدمه و سه فصل با این عناوین تشکیل شده است: مقدمه (بیان مساله، اهمیت و ضرورت و...)، جریان‌های تفسیری (بسترهای رونق مکاتب تفسیری در دوره معاصر، مدرنیته، نوزایش عربی، شناخت اجمالی جریان‌ها و مکاتب تفسیری، نمودار روش شناختی طیف‌های تفسیری عربی)، نگاهی به زندگی و آثار ابوزید، مبادی معرفت شناختی، ساختار وجود شناسی، تاریخ مندی و قداست، رهیافت دلالت شناختی، رهیافت ادبی، ابوزید دوران اروپایی، چرخش از متن پژوهی به گفتمان کاوی، چرخش از وحی گزاره‌ای به تجربه دینی، رهیافت چند گفتمانی به قرآن، عبور از تلقی متنی.

در بخش نتیجه گیری آمده است: ابوزید از جهت معرفت شناختی به عقل ضروری معتقد نیست و آنچه به عنوان عقل در نظر دارد، همان رای است که در فقه حنفی مورد تاکید قرار گرفته است. قرآن کریم، متنی ادبی است که اعتبار خود را از فرهنگ و پذیرش عرب دریافت می‌کند و در کنار آن نمی‌توان سنت و تراث را نشاند، بلکه این بخش‌ها متون ثانوی‌اند که در حاشیه متن شکل گرفته‌اند. در انگاره‌های اصلی ابوزید که مشتمل بر نقد ادبی قرآن، هرمنوتیک و تاویل، اعتبار فرهنگی و نشانه شناسی سوسور است، هیچ چیز نویی وجود ندارد. آنچه جدید است کاربست این آموزه‌ها به سان منتقدان مسحیی کتاب مقدس در دوران روشنگری برای قرآن و وحی بر پیامبر است که البته در آن تفاوت‌های اسلام و مسیحیت لحاظ نشده است. ترکیب ناموزون و ناهماهنگ این انگاره‌ها با یکدیگر در آثار او چشمگیر است. او بیشتر ادیبی توانا بود که از موضع متون ادبی صرف به قرآن می ‌نگریست و دغدغه ادبیات، تمام ذهن او را به خود معطوف کرده بود. طبیعتا این نگاه تک بعدی و فاقد جامعیت لازم است.