به گزارش فرهنگ امروز به نقل از هنرآنلاین؛ در دوره‌ای کوتاه مدت کشورهای امریکای لاتین پا به صحنه گذاشتند و در این میان گاه به گاه نویسندگانی از آسیا نیز برنده نوبل شده‌اند. بسیاری بر این باورند که رفته رفته نویسندگان و شاعران غیر انگلیسی زبان به این جایزه معتبر جهانی نزدیک می‌شوند.  

فردا، پنجشنبه -۸ اکتبر- برنده نوبل ادبیات اعلام می‌شود. اکنون پیش از اعلام برنده نوبل امسال،  همراه با شما مروری خواهد داشت به ۱۱۵ سال جایزه ادبی نوبل.

در طول یک قرن و اندی از تاریخ این جایزه افراد مشهوری صاحب آن شدند. بیش از همه در میان برندگان نوبل، این کشورهای اروپایی بودند که کارنامه درخشانی در این زمینه دارند. در دوره‌ای کوتاه مدت کشورهای آمریکای لاتین پا به صحنه گذاشتند و در این میان گاه به گاه نویسندگانی از آسیا نیز برنده نوبل شده‌اند. بسیاری بر این باورند که رفته رفته نویسندگان و شاعران غیر انگلیسی زبان به این جایزه معتبر جهانی نزدیک می‌شوند.

پیتر انگلوند که تا ماه می امسال دبیر دائمی این آکادمی بود در پاسخ به این سوال که آیا شما پیش‌بینی می‌کنید تعداد برندگان نوبل ادبیات غیرانگلیسی‌زبان بیشتر از انگلیسی‌زبان‌ها شود، می‌گوید:"بله، این ناگزیر اتفاق می‌افتد. "

در میان اسامی که ذیلا از نظرتان می‌گذرد، دو تن، یعنی ژان پل سارتر و بوریس پاسترناک این جایزه را نپذیرفتند. همچنین در سال ۱۹۱۸ جایزه نوبل به هیچ نویسنده یا شاعری تعلق نگرفت.

فهرست اسامی برندگان جایزه نوبل ادبیات از سال ۱۹۰۱ تا امروز

۱۹۰۱
سولی پرودوم از فرانسه
۱۹۰۲
تئودور مومسن از آلمان
۱۹۰۳
بیورنستیرن بیورنسون از نروژ
۱۹۰۴
فردریک میسترال از فرانسه و خوزه اچه‌خارای ای ایزاگیره از اسپانیا
۱۹۰۵
هنریک سینکیه‌ویچ از لهستان
۱۹۰۶
جوسوئه کاردوچی از ایتالیا
ایتالیا
۱۹۰۷
رودیارد کیپلینگ از بریتانیا
۱۹۰۸
رودولف کریستف یوکن از آلمان
۱۹۰۹
سلما لاگرلوف از سوئد
۱۹۱۰
پال هیزه از آلمان
۱۹۱۱
موریس مترلینک از بلژیک
۱۹۱۲
گرهارد هاپتمان از آلمان
۱۹۱۳
رابیندرانات تاگور از هند
۱۹۱۵
رومن رولان از فرانسه
۱۹۱۶
ورنر فون هایدنشتام از سوئد
۱۹۱۷
کارل آدولف گیلروپ و هنریک پونتوپیدان از دانمارک
۱۹۱۸
کسی موفق به دریافت جایزه نشد
۱۹۱۹
کارل اشپیتلر از سوئیس
۱۹۲۰
کنوت هامسون از نروژ
۱۹۲۱
آناتول فرانس از فرانسه
۱۹۲۲
خاسینتو بناونته از اسپانیا
۱۹۲۳
ویلیام باتلر ییتس از ایرلند
۱۹۲۴
ولادیسلاو ریمونت از لهستان
۱۹۲۵
جورج برنارد شاو از ایرلند
۱۹۲۶
گراتزیا دلدا از ایتالیا
۱۹۲۷
هانری برگسون از فرانسه
۱۹۲۸
زیگرید اوندست از نروژ
۱۹۲۹
توماس مان از آلمان
۱۹۳۰
سینکلر لوئیس از آمریکا
۱۹۳۱
اریک آکسل کارلفلدت از آلمان
۱۹۳۲
جان گلسورتی از بریتانیا
۱۹۳۳
ایوان بونین از اتحاد جماهیر شوروی سابق
۱۹۳۴
لویجی پیراندلو از ایتالیا
۱۹۳۶
یوجین اونیل از آمریکا
۱۹۳۷
روژه مارتن دو گار از فرانسه
۱۹۳۸
پرل باک از آمریکا
۱۹۳۹
فرانس امیل سیلانپا از فنلاند
۱۹۴۴
یوهانس ویلهلم ینسن از دانمارک
۱۹۴۵
گابریلا میسترال از شیلی
۱۹۴۶
هرمان هسه از سوئیس
۱۹۴۷
آندره ژید از فرانسه
۱۹۴۸
تی‌اس الیوت از آمریکا
۱۹۴۹
ویلیام فاکنر از آمریکا
۱۹۵۰
برتراند راسل از بریتانیا
۱۹۵۱
پار لاگرکویست از سوئد
۱۹۵۲
فرانسوا موریاک از فرانسه
۱۹۵۳
سر وینستون چرچیل از بریتانیا
۱۹۵۴
ارنست همینگوی از آمریکا
۱۹۵۵
هالدور لاکسنس از ایسلند
۱۹۵۶
خوان رامون خیمه‌نز از اسپانیا
۱۹۵۷
آلبر کامو از فرانسه
۱۹۵۸
بوریس پاسترناک که البته جایزه را نپذیرفت از اتحاد جماهیر شوروی سابق
۱۹۵۹
سالواتوره کازیمودو از ایتالیا
۱۹۶۰
سن-ژون پرس از فرانسه
۱۹۶۱
ایوو آندریچ از یوگوسلاوی
۱۹۶۲
جان اشتاینبک از آمریکا
۱۹۶۳
گیورگوس سفریس از یونان
۱۹۶۴
ژان پل سارتر که او هم جایزه را نپذیرفت از فرانسه
۱۹۶۵
میخائیل شولوخوف از اتحاد جماهیر شوروی سابق
۱۹۶۶
شموئل یوسف آگنون از اسرائیل ونلی زاکس از سوئیس
۱۹۶۷
میگل آنخل آستوریاس از گواتمالا
۱۹۶۸
یاسوناری کاواباتا از ژاپن
۱۹۶۹
ساموئل بکت از ایرلند
۱۹۷۰
آلکساندر سولژه‌نیتسین از اتحاد جماهیر شوروی سابق
۱۹۷۱
پابلو نرودا از شیلی
۱۹۷۲
هاینریش بل از آلمان (آلمان غربی سابق)
۱۹۷۳
پاتریک وایت از استرالیا
۱۹۷۴
ایویند جانسون و هاری مارتینسون از سوئد
۱۹۷۵
یوجنیو مونتاله از ایتالیا
۱۹۷۶
سال بلو از کانادا
۱۹۷۷
ویسنته آله‌ایخاندره از اسپانیا
۱۹۷۸
ایساک باشویس زینگر از آمریکا
۱۹۷۹
اودیسیاس الیتیس از یونان
۱۹۸۰
چسلاو میلوش از لهستان
۱۹۸۱
الیاس کانتی از بریتانیا
۱۹۸۲
گابریل گارسیا مارکز از کلمبیا
۱۹۸۳
ویلیام گلدینگ از بریتانیا
۱۹۸۴
یاروسلاو زایفرت از جمهوری چک
۱۹۸۵
کلود سیمون از فرانسه
۱۹۸۶
آکینوانده اولووله سوینکا از نیجریه
۱۹۸۷
جوزف برودسکی از اتحاد جماهیر شوروی سابق
۱۹۸۸
نجیب محفوظ از مصر
۱۹۸۹
کامیلو خوزه سلا از اسپانیا
۱۹۹۰
اکتاویو پاز از مکزیک
۱۹۹۱
نادین گوردیمر از آفریقای جنوبی
۱۹۹۲
درک والکوت از سنت لوسیا
۱۹۹۳
تونی موریسون از آمریکا
۱۹۹۴
کنزابورو اوئه از ژاپن
۱۹۹۵
شیموس هینی از ایرلند
۱۹۹۶
ویسلاوا شیمبورسکا از لهستان
۱۹۹۷
داریو فو از ایتالیا
۱۹۹۸
ژوزه ساراماگو از پرتغال
۱۹۹۹
گونتر گراس از آلمان
۲۰۰۰
گائو تسینگجیان از چین
۲۰۰۱
وی. اس. نایپل از ترینیداد و توباگو
۲۰۰۲
ایمره کرتس از مجارستان
۲۰۰۳
جان مکسول کوئتزه از آفریقای جنوبی
۲۰۰۴
الفریده یلینک از اتریش
۲۰۰۵
هارولد پینتر از بریتانیا
۲۰۰۶
اورهان پاموک از ترکیه
۲۰۰۷
دوریس لسینگ از بریتانیا
۲۰۰۸
ژان-ماری گوستاو لو کلزیو از فرانسه
۲۰۰۹
هرتا مولر از آلمان
۲۰۱۰
ماریو بارگاس یوسا از پرو
۲۰۱۱
توماس ترانسترومر از سوئد
۲۰۱۲
مو یان از چین
۲۰۱۳
آلیس مونرو از کانادا
۲۰۱۴
پاتریک مودیانو از فرانسه

باز هم چیزی به نام گمانه‌زنی

آکادمی نوبل همچون گذشته لیستی از نامزدهای این جایزه اعلام نمی‌کند و اسامی که اصولا به عنوان نامزدهای احتمالی این جایزه اعلام می‌شود بیش از همه بر مبنای حدس و گمان‌های کارشناسان است. ممکن است گمانه زنی‌ها -همچنان که سنوات گذشت- نام‌هایی را برجسته کنند، اما معمولا برنده نوبل ادبیات این نام‌ها نیستند.

امسال نیز گمانه‌ها روی نویسندگانی آسیایی، آفریقایی، آمریکایی و اروپایی است. در میان این اسامی نام‌های بسیاری است از جمله اسماعیل کاداره از آلبانیا، آسیه جبار از الجزایر، اسوتلانا آلکسویچ از بلاروس، کو اون از کره جنوبی، دیوید گراسمن و ریچارد فورد آمریکایی، علی احمد سعید مشهور به آدونیس از سوریه، نگوگی وا تیونگو از کنیا و نورالدین فرح نویسنده سومالیایی.

اما میلان کوندرا، فیلیپ راث و هاروکی موراکامی همچون سال گذشته احتمالا مهم‌ترین این اسامی باشند.

۳ شانس اول نوبل ۲۰۱۵

در میان اسامی که به عنوان نامزدهای احتمالی جایزه نوبل ۲۰۱۴ مطرح شدند ۳ اسم بیش از همه خود نمایی می‌کند. هاروکی موراکامی از ژاپن که در این سال‌های اخیر، همیشه همچون امسال نامش مطرح بوده است. فیلیپ راث آمریکایی که در کارنامه‌اش همه جور جایزه پیدا می‌شود جز نوبل. و در آخر نویسنده اهل چک اما فرانسوی یعنی میلان کوندرا که از بزرگ‌ترین نویسندگان زنده جهان به شمار می‌رود.

هاروکی موراکامی را در ایران نه تنها خوب می‌شناسند بلکه حسابی هم می‌خوانند، به طوری که بیراه نیست اگر بگوییم در جامعه ادبی ما تب موراکامی‌خوانی همچنان به قوت خودش باقی است. جدای از چند مجموعه داستان کوتاه از این نویسنده رمان‌های مختلفی از موراکامی به ترجمه چند مترجم در بازار کتاب ایران یافت می‌شود، هر چند در این میان نام مهدی غبرایی بیش از همه دیده می‌شود. کافکا در کرانه، تعقیب گوسفند وحشی، پس از تاریکی و سرزمین عجایب بی رحم و ته دنیا از رمان‌های موراکامی است که زبان فارسی ترجمه شده‌اند مورد استقبال هم قرار گرفتند.

فیلیپ راث هم در ایران نویسنده شناخته شده‌ای است. "خشم" به ترجمه فریدون مجلسی، "یکی مثل همه" به ترجمه پیمان خاکسار و چند اثر دیگر از او به فارسی ترجمه شده است. فیلیپ راث در سال ۱۹۳۳ در نیوجرزی آمریکا به دنیا آمد. به زعم بعضی از منتقدان، فیلیپ راث بزرگ‌ترین نویسنده زنده آمریکا است که البته کلکسیونی از جوایز ادبی را هم همراه خود دارد: جایزه ملی منتقدان کتاب، جایزه پن یا فاکنر، جایزه ملی کتاب آمریکا، پولیتزر، من بوکر، پرنس آستوریاس و جایزه فرانتس کافکا. شاید تنها جایزه مهمی که او صاحب آن نشده باشد جایزه نوبلی است که به کرات نامزد آن شده است.

در پایان باید به سراغ میلان کوندرا رفت؛ نویسنده‌ای بزرگ و تاثیرگذار که در ایران هم به خوبی می‌شناسندش. بار هستی، جاودانگی، هویت، شوخی، آهستگی، والس خداحافظی، خنده و فراموشی، زندگی جای دیگری‌ست، هنر رمان و چند اثر دیگر از او، این نویسنده فرانسوی را نزذ مخاطبان فارسی کاملا شناس کرده است. کوندرا در چک به دنیا آمده است اما از سال ۱۹۷۵ به فرانسه مهاجرت کرده و به نوعی این کشور را به عنوان موطن خود انتخاب کرده است. او از سال ۱۹۸۱ به عنوان یک شهروند فرانسوی زندگی می‌کند و به همین زبان نیز آثار خود را می‌نویسد.

اما به هر حال شانس اول سال ۲۰۱۴ هم بنا بر پیش بینی کارشناسان هاروکی موراکامی است؛ نویسنده‌ای که با وجود این پیش بینی‌ها برنده جایزه ادبی نوبل نشده است.