به گزارش فرهنگ امروز به نقل از هنرآنلاین؛ داریوش یاری سابقه فیلم‌سازی در زمینه مستندهای دینی را پیش از این داشته است. او در مستند "کربلا جغرافیای تاریخ" به روایت شهادت امام حسین (ع) و تأثیر آن بر زندگی مسلمانان پرداخته است. آئین عزاداری امام حسین (ع) و مسائل تاریخی از جمله حرکت‌های تاریخی در این مستند است. مستند "کربلا جغرافیای یک تاریخ" در دوازدهمین دوره جشنواره ربیع‌الشهادة جایزه بهترین فیلم این جشنواره را از آن خود کرد. با این کارگردان فیلم مستند درباره مشکلات ساخت آثار تاریخی و دینی به خصوص در عرصه سینمای مستند به صحبت پرداخته‌ایم که در زیر می‌خوانیم.

معمولاً ساخت آثار تاریخی برای هر کارگردانی با حساسیت‌هایی همراه است، برای شما هم این گونه بود؟

آثار دینی و معنوی باید با مردم همسو باشند. به نوعی مردم جامعه را تحت تأثیر قرار دهند. از طرفی ما برای زنده نگه داشتن آثار تاریخی‌مان، حتماً شناختی از آنچه می‌خواهیم به تصویر دربیاوریم را پیش‌بینی کرده‌ایم. اما ساخت آثار تاریخی با نگاه‌های سلیقه‌ای زیادی در عرصه سینما و فیلم‌های ما روبرو است.

چرا در سینما و آثار مستند کمتر به موضوع عاشورا پرداخته‌ایم؟

واقعه عاشورا یکی از مهمترین اتفاقات مهم تاریخی ما است که این اتفاق کمتر به تصویر درآمده است. من به عنوان کارگردان فیلم مستند "کربلا جغرافیای یک تاریخ" از زاویه‌ای واقع عاشورا را دیده‌ام که در این فیلم حتی شخصی تیر هم نمی‌خورد. تنها در یک صحنه شخصی که برای حمایت از امام حسین (ع) در هنگام نماز ایشان ایستاده است تیر می‌خورد که البته لحظه تیر خوردن نمایش داده نمی‌شود بلکه ما صحنه بعد از آن و خونی را که جاری می‌شود، می‌بینیم. در این فیلم حتی شمشیر زدن افراد به یکدیگر نشان داده نمی‌شود و این همان مقصودی بود که من خواستم به مخاطبم نشان دهم. اینکه بگویم اگرچه امام حسین (ع) در جنگ است اما همه آنچه که میان او و یارانش اتفاق می‌افتد حماسه، عشق، دوستی و محبت است و در طرف مقابل آنها همه چیزی که وجود دارد حرص، طمع و خودفروشی است در حالی که ما در سپاه امام حسین (ع) تنها ایثار و از خود گذشتگی را می‌بینیم و وقتی این مسائل را در کنار یکدیگر می‌گذارید متوجه سیره و فرهنگ حسینی می‌شوید.

در ایران با عزاداری‌های مختلفی در روزهای محرم به خصوص دهه اول روبرو هستیم. آئین‌های مختلف اقوام در اثر شما هم دیده می‌شود. چطور به این دیدگاه رسیدید؟

واقعه عاشورا آن قدر بزرگ و وسیع است که این اتفاق در این فیلم به نوعی خلاصه‌نویسی شده است. برگزاری آیین‌های عاشورایی بر اساس یک خرد جمعی است. عده‌ای در کنار هم قرار گرفته‌اند و کار مشترکی را در قالبی فرهنگی نمایش می‌دهند.

آنچه شما از عاشورا در این فیلم مستند آورده‌اید، چقدر به واقعیت نزدیک است؟

روایت و لحنی که برای این فیلم انتخاب کرده‌ام، همان چیزی بوده که تاکنون از وقایع عاشورا خوانده‌ایم و در بخشی از هنرهای عاشورایی ایران و کشورهای اسلامی مشاهده کرده‌ام. حساسیت کار من روی این فیلم مستند به حدی بود که فکر می‌کردم سندیت تاریخی آن کاملاً مشهود است. اتفاقاً در جامعه امروز که داعش هم خود را مسلمان معرفی می‌کند عاشورا اهمیت بسیاری پیدا می‌کند و به نظر می‌رسد، داعش نقطه‌ای کوچک دربرابر واقعه عاشوراست؛ چراکه اینجا باید تفاوت مسلمان واقعی را با دیگر مسلمانان نشان داد تا عده‌ای با جهل و ناآگاهی در سپاه دشمن امام حسین (ع) که آنها هم ادعای مسلمانی دارند، نروند.

 روایت شما از این اتفاق تاریخی به نوعی متفاوت از آنچه تاکنون دیده‌ایم، بوده است. شما خودتان در صدد بودید تا روایتی متمایز از آنچه درباره وقایع کربلا شنیده‌ایم، را به تصویر درآورید؟

نگاه‌های مختلفی در وقایع تاریخی وجود دارد که به نظر من این امری طبیعی است. واقعه کربلا ابعاد مختلفی دارد که باید به آنها پرداخت نه اینکه تنها به بیان خود واقعه محدود شویم. اگر مخاطب بفهمد که چه بلایی بر سر اسلام آمده است می‌تواند درک کند که چرا امام حسین (ع) قیام می‌کند او قیام را برای نجات دین خود آغاز می‌کند و حرکتش با خروج از مکه شروع می‌شود. اینها مسایلی است که در این فیلم مطرح می‌شود و جنبه‌هایی تاریخی دارد. از جمله موارد دیگری که این فیلم به آنها اشاره می‌کند اولین‌هایی است که در طول تاریخ در پی این واقعه رخ داده است. طرح این مسائل لایه‌های فرهنگ عاشورا هستند که باید کند و کاوشان کرد. گاهی فرهنگ و آئین عاشورا را تنها با کتاب تاریخ نمی‌توان زنده نگه داشت بلکه باید این وقایع به تصویر تبدیل شوند تا همیشه به شکل تصویری در ذهن مردم هم باقی بمانند.

بودجه ساخت آثار تاریخی به اندازه‌ای است که کارگردان برای هر سکانس دلهره کمبود بودجه را نداشته باشد؟

فیلمی که من ساختم در دوره‌ای که فیلمنامه آن کامل نشده بود، دلهره و استرس این را داشتم که بودجه زیادی را باید صرف ساخت چنین فیلمی مستندی بکنیم. بعد از اینکه کارهای اولیه به اتمام رسید و فیلمنامه کامل شد من با خود فکر کردم تولید این فیلمنامه حداقل یک سال فیلمبرداری لازم دارد و بودجه پیشنهادی ما در برابر آن نوعی شوخی محسوب می‌شود. بنابراین برای کاهش هزینه‌ها فهمیدیم که تنها راه حل مساله ترسیم استوری برد کامل است که حدود ۲۲ روز طول کشید تا توسط عوامل اصلی خوانده شد و به ترسیم درآمد. همین موضوع باعث شد تا پولی غیر از آنچه پیش بینی کرده بودیم، هدر نرود.