مروری‌بر این هفت سرفصل نشان می‌دهد که علاوه‌بر خود «فرهنگ»، سرفصل‌های «امنیت»، «فضای مجازی» و «علم و فناوری» هم به شکل مستقیم با مفهوم فرهنگ، عجین است. جالب این است که حضرت آقا در تبیین سرفصل اقتصاد مقاومتی هم، یکی از الزامات مهم عملی شدن سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را در بحث «گفتمان‌سازی» می‌دانند که این بحث هم ارتباطی تنگاتنگ با فرهنگ و مسائل فرهنگی دارد.

بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که علاوه‌بر خود «فرهنگ»، بسیاری دیگر از سرفصل‌های مورد اشاره رهبر انقلاب به عنوان اولویت‌های اصلی کشور هم، به بحث استراتژیک فرهنگ گره خورده است و به همین دلیل و بر این اساس، نمی‌توان فرهنگ را فقط به عنوان یک هفتم اولویت‌های اصلی کشور دانست.

و اما اگر بخواهیم تحلیلی بر متن سخنان معظم له درباره فرهنگ (به‌عنوان پنجمین سرفصل اشاره شده در این دیدار) داشته باشیم، می‌توان نکات زیر را مورد توجه قرار داد:

یک. رهبرانقلاب در ابتدای بحث خود درباره فرهنگ، آن را شامل «ادبیات، هنر، سبک زندگی، رفتار و اخلاق اجتماعی» تعریف می فرمایند که نشان می‌دهد بسیاری از امور اجتماعی هم ریشه در فرهنگ دارد و عملا در تبیین و تحلیل مسائل اجتماعی هم باید به مسائل فرهنگی توجه داشت. به تعبیر دیگر می توان گفت که با عینک فرهنگ می توان به بسیاری از پدیده‌ها و از جمله پدیده های اجتماعی نگریست.

این چنین است که گستردگی مسائل اجتماعی در کنار مباحث ادبیات و هنر، انبوهی از مفاهیم مختلف و متنوع را در پی خواهد داشت و باعث می شود تا فرهنگ به عنوان پدیده ای به شدت گسترده و همه جانبه، مورد توجه و دقت نظر باشد.

دو. ایشان در بخشی از بیانات خود در سرفصل فرهنگ می‌فرمایند: «بنده طرفدار جزم‌ اندیشی، فشار و اختناق در عرصه فرهنگ نیستم؛ بلکه به آزاداندیشی اعتقاد راسخ دارم؛ اما آزاداندیشی به معنای ولنگاری و اجازه دادن به دشمن برای لطمه زدن نیست.»

و اما این بخش از فرمایشات رهبر انقلاب نشان می‌دهد که باید تفکیک دقیقی از آزاداندیشی و ولنگاری داشته باشیم تا در دفاع از آزاداندیشی، عملا دچار ولنگاری فرهنگی نشویم.

همچنین توجه به این نکته هم ضروری است که نگرانی و دغدغه همیشگی رهبری معظم در زمینه فرهنگ، بحث بسیار حساس و البته خطرناک نفوذ فرهنگی دشمن است که در این بخش از بیانات معظم له با عبارت «اجازه دادن به دشمن برای لطمه زدن» آمده است و می‌طلبد تا همه مسئولان و مردم نسبت به این لطمه، نفوذ یا هجوم فرهنگی هوشیار باشند و با یک برنامه ریزی همه جانبه و جامع، در صدد مقابله با آن برآیند.

سه. وقتی حضرت آیت الله خامنه ای عملکرد دستگاههای مختلف فرهنگی را در هر دو سطح «آفندی» و «پدافندی» ضعیف ارزیابی می‌فرمایند؛ در حقیقت نشان دهنده عدم رضایت ایشان از حوزه فرهنگ و فعالیتهای فرهنگی است. به نظر می‌رسد این بخش از بیانات معظم له، در ادامه هشدار و نگرانی سابق ایشان در زمینه «ولنگاری در عملکرد دستگاه‌های فرهنگی»، اعم از دولتی و غیر دولتی است و همان نکته بسیار مهم را یادآوری می‌کند.

از این رو و برای جبران این عملکرد ضعیف و ولنگاری موجود، می‌توان پیشنهاد داد که اقدامات سلسله وار زیر محقق شود:

الف. هر یک از دستگاه های فرهنگی، ارزیابی جامعی از عملکرد حداقل یک ساله خود داشته باشند و آن را با نقطه تعالی و وضع مطلوب بسنجند.

ب. شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان مرکز فرماندهی فرهنگی کشور، ارزیابی جامعی از عملکرد حداقل یک ساله دستگاه‌های فرهنگی داشته باشد و نقاط ضعف و قوت را رصد کند.

ج. مجلس شورای اسلامی به عنوان نهاد تقنین و نظارت، نقش فعال خود را در اصلاح و ارتقای قوانین فرهنگی کشور و همچنین نظارت‌ها و تحقیق و تفحص‌های جامع ایفا نماید. همچنین کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی هم در زمینه تصویب و نهایی شدن برنامه‌های توسعه (و از جمله برنامه ششم توسعه که هم اینک در دست بررسی است) و لوایح بودجه سالانه، بیش از پیش در راستای درج موارد قانونی فرهنگی و تخصیص‌های عادلانه بودجه اهتمام ورزد.

کوتاه سخن آنکه، اشاره حضرت آقا به اولویت فرهنگ به عنوان یکی از اولویت‌های اصلی کشور در دیدار با اعضای هیئت دولت، خود به صورت خلاصه و چکیده در بخش پایانی بیانات ایشان در سرفصل «فرهنگ» آمده است؛ آنجا که می‌فرمایند: «در فرهنگ باید روحیه آزاداندیشی همراه با برنامه‌ریزی عادلانه وجود داشته باشد و با هدایت و کمک به رویش های خوب، جلوی ضربات فرهنگی گرفته شود.»

و این عبارتی است که باید نصب العین همه مسئولان فرهنگی، اهالی فرهنگ و فرهنگدوستان باشد تا بر این اساس و در فعالیتی مستمر و بانشاط، از «ولنگاری فرهنگی» به سمت «سامان فرهنگی» گام برداریم؛ ان شاء الله.