فرهنگ امروز/ حسین غیاسوند: آنتوان سوروگین از عکاسان بنام دوره قاجار است. او فرزند پدر و مادری گرجی‌تبار است که در سال ١٢١٩ خورشیدی در سفارت روسیه در تهران به دنیا آمد و از جوانی همراه با برادرانش امانوئل وکولیا نزد عکاس معروف روس، دیمتری ایوانویچ ژرماکوف در تفلیس عکاسی آموخت. آنتوان در سال ١٢٤٢ خورشیدی به ایران بازگشت و به دربار راه یافت؛ بعدها در خیابان علاءالدوله (فردوسی) کنار در شرقی میدان مشق یک عکاسخانه برپا کرد. بیش‌تر عکس‌های آنتوان به سال‌های ۱۲۴۹ تا ۱۳۰۹ خورشیدی تعلق دارد. سوروگین زبان فارسی را به خوبی می‌دانست به همین علت به آسانی می‌توانست با اقشار مردم ارتباط برقرار کند. ٧ هزار نگاتیو شیشه‌ای از نقاط گوناگون ایران، دستاورد تلاش بی‌وقفه او در سال‌های عکاسی‌اش است. اما آنچه که موجب تمایز او با دیگر عکاسان مشهور اروپایی در ایران شده، تکنیک و تنوع در سوژه عکس‌هایش از دربار سلطنتی، حرم‌سراها، مسجدها، بناهای یادبود ادیان و نیز نگاه دقیق‌اش به زندگی توده مردم است. حدود ٥ هزار نگاتیو ارزشمند و نفیس از کارهای سوروگین در سال ١٢٨٧ خورشیدی بر اثر انفجار و آتش‌سوزی عکاسخانه‌اش از میان رفت و تنها ٢ هزار شیشه نگاتیو سالم ماند. این ٢ هزار نگاتیو نیز تا سال‌ها توسط دولت پهلوی توقیف ماند. آنتوان سوروگین در سال ١٣١٢ در ٩٣ سالگی بر اثر عفونت کلیه درگذشت و در دروازه دولاب تهران به خاک سپرده شد.
«مردم و زندگی ایرانی» مهم‌ترین سوژه عکس‌های سوروگین است. آثار سوروگین آیینه در واقع تمام‌نمای جامعه ایران عصر قاجار به شمار می‌آید. به بیانی دیگر جامعه ایران عصر قاجار در قاب دوربین سوروگین به درستی نقش بسته است. آنتوان به خوبی توانسته است، احساس، نیاز و وضعیت مردم قاجار را به مخاطبان امروز برساند. در عکس‌های مردمی سوروگین، رنج و درد مردمان جامعه آن روزگار، خود را می‌نمایاند؛ اگر آن‌ها را در کنار دیگر آثار او از دربار و طبقات مرفه قرار دهیم اوج فاصله طبقاتی مشهود می‌شود. مردم عادی برای یک بار هم که شده به کوشش آنتوان خان سوروگین در کنار طبقات دربار در تاریخ ثبت شده‌اند. اکنون هزار و ١١٣ شیشه نگاتیو از مجموعه شیشه‌های نگاتیو آنتوان سوروگین درباره مردم، فرهنگ و هویت ایران دوره قاجار در موسسه اسمیت‌سونیَن آمریکا نگهداری می‌شود. این عکس‌ها در حقیقت جدا از ارزش زیبایی‌شناختی، هر یک سندی تاریخی از زندگی ایرانی در دوره قاجار برشمرده می‌شوند. تنوع، تضاد و تفاوت‌ها در عکس‌های آنتوان خان، کمکی شایان به پژوهشگران این دوره تاریخی می‌کند. موسسه اسمیت‌سونیَن (Smithsonian Institution)، مجموعه موزه‌های خیریه در واشنگتن دی‌سی آمریکا است که بیش از ١٣٨ میلیون نمونه علمی و یادگار فرهنگی از کشورهای گوناگون در آن نگهداری می‌شود. ١٩ موزه جهانی و ۱۵۶ موزه در سراسر آمریکا، یک باغ وحش، ٩ مرکز تحقیقاتی و ١٢ باغ عمومی وابسته به این مؤسسه فعالیت می‌کنند.
مجموعه نگاتیوهای آنتوان سوروگین در موسسه اسمیت‌سونیَن به ترتیب زیر طبقه‌بندی شده است؛
٤٢٤ نگاتیو شهرسازی و معماری در شهرهای گوناگون ایران در عصر قاجار
٢١٩ نگاتیو از نوع پوشش و لباس‌های اقوام گوناگون ایران در دوره قاجار
١٩٦ نگاتیو پوشش سر برای خانم‌ها و آقایان
٢١٩ نگاتیو عکس‌برداری از چهره عموم مردم
١٦٠ نگاتیو زندگی اشرافی یا اشراف‌زادگان
١٣١ نگاتیو هنرهای گوناگون دوره قاجار
١٠٢ نگاتیو از مجسمه‌های گوناگون
٤٥ نگاتیو از درآمیختگی انواع حیوانات
٨ نگاتیو از منسوجات
٣٨٢ نگاتیو از ٣٠ حرفه‌ها و مشاغل گوناگون دوره قاجار مانند رمال، ادویه‌فروش، مارگیر، روحانی، نظامی، چوپان، خلبان، دانش‌آموز، شکارچی، سفیر، داروفروش، قصاب، درویش، کشاورز، باستان‌شناس.
منبع: شهروند
نظر شما