به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ رضا مختاری اصفهانی درباره نگارش کتاب «حاج‌آقاحسین قمی» در مجموعه «شخصیت‌های مانا» گفت: تلاش کردم در تالیف این کتاب زندگی سیاسی وی را در برهه‌های مختلف بررسی کنم زیرا این مرجع تقلید را بیشتر در قیام گوهرشاد و حمایت از قتل احمد کسروی می‌شناسند.
 
این پژوهشگر تاریخ معاصر افزود: پس از درگذشت سیدابوالحسن اصفهانی عموم شیعیان جهان تشیع از آیت‌الله قمی‌ تقلید می‌کردند. وی سه ماه پس از رسیدن به مرجعیت فوت می‌کند و مرجعیت به آیت‌الله بروجردی می‌رسد.
 
وی ادامه داد: آیت‌الله قمی‌ به عنوان مرجع شرق یا خراسان شهرت داشته و مهم‌ترین مرجعی بود که حوزه علمیه خراسان وامدارش است. در این کتاب به نوعی مسائل مختلف زندگی و حیات سیاسی وی تا قیام گوهرشاد بررسی شده است.
 
مختاری‌اصفهانی عنوان کرد: قبل از سرکوب شدن قیام گوهرشاد آیت‌الله قمی به تهران می‌رود و پس از ختم شدن مساله گوهرشاد تصمیم می‌گیرد که به خارج از ایران سفر کند و به همین انگیزه مدتی در کشور عراق ساکن می‌شود.
 
وی بیان کرد: آیت‌الله قمی سال 1322 به ایران می‌آید که سفری تاریخی و باشکوه است به طوری که انبوه جمعیت در مرز ایران و عراق از وی استقبال می‌کنند. با این استقبال به تهران می‌آید و از آنجا به مشهد می‌رود. نکته اینجاست روحانی که با وضعیت غریبانه‌ای در دوره رضاشاه ایران را ترک می‌کند در زمان محمدرضا پهلوی با استقبال بی‌نظیر مردم مواجه می‌شود.  
این تاریخ‌پژوه اظهار کرد: برخی از تحلیلگران معتقد بودند استقبالی که از آیت‌الله قمی صورت گرفت یک نوع نمایش قدرت یا عِده و عُده از سوی مذهبیان در مقابل توده‌ای‌ها بود. همچنین این سفر واکنش‌های بسیاری در پی داشت و از جمله سید احمد کسروی در مقابل این سفر و استقبال کتابی به نام «دادگاه» می‌نویسد و در این اثر رجال ایران را محاکمه می‌کند که چرا اجازه دادند چنین نمایشی از سوی مذهبی‌ها صورت بگیرد.
 
مختاری‌اصفهانی در پاسخ به پرسشی درباره صحت دعوت محمدرضا پهلوی از مرجع تقلید شرق برای بازگشت به ایران گفت: خیر این‌طور نبود، اما حکومت تلاش می‌کند از این استقبال به نفع خود بهره‌برداری کند. از طرفی گزارش‌های کنسولگری ایران در عراق نشان می‌دهد که نزدیکان آیت‌الله قمی برای سفر وی به کنسولگری ایران مراجعه کرده بودند. ضمن این‌که وی پس از ورود به ایران پنج تقاضا از حکومت دارد که تقاضایش مبنی بر تغییر در برخی سیاست‌های گذشته پهلوی نخست از جمله کشف حجاب و محدود کردن دروس دینی در مدارس است.
 
وی درباره دلیل پرداختن به زندگی سیاسی آیت‌الله قمی‌ عنوان کرد: وقتی از من خواستند که در نگارش مجموعه شخصیت‌های مانا همکاری داشته باشم، احساس کردم نیاز است زندگی‌نامه‌ای در رابطه با شخصیت این مرجع تقلید فارغ از تاریخ‌نگاری ایدئولوژیک، با یک نگاه صرفا تاریخی، تحلیلی، بدون توصیفات ستایشگرانه و اغرارآمیز تالیف شود.

درباره مجموعه زندگینامه شخصیت‌های مانا 

زندگینامه علمی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی 10 تن از شخصیت‌های ماندگار ایران معاصر از سوی گروه پژوهشی شخصیت‌های مانا گردآوری شد و در اردیبهشت 1388 در مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگ و ادب پایداری به همت پژوهشگران دفتر ادبیات انقلاب اسلامی شکل گرفت.
 
هدف از تشکیل این گروه و چاپ و نشر این زندگینامه‌ها و معرفی اشخاص نیکنام ایرانی است که در تاریخ معاصر این مرز و بوم به‌رغم کوشندگی‌های بسیارشان، یا گمنام هستند یا اثر قابل توجهی با رویکرد زندگینامه‌نگارانه‌ درباره آن‌ها منتشر نشده است.
 
بسته نخست این مجموعه به معرفی شخصیت‌های مختلف در عرصه‌های سیاسی و علمی می‌پردازد که عنوان آنها به ترتیب شماره‌ و نام نویسنده کتاب‌ها به شرح زیر است: «سیداحمد خمینی، تالیف جواد کامور بخشایش»، «طاهره صفارزاده، مولف ذبیح‌الله حبیبی‌نژاد»، «سیدمحمدعلی داعی‌الاسلام از جمشید نوروزی»، «سیدغلامرضا سعیدی نگارش اکبر خوش‌زاد»، «سیدجعفر شهیدی تالیف اکبر خوش‌زاد»، «مجید شریف‌واقفی نوشته جلیل امجدی»، «سیدمحمد فرزان مولف فرهاد طاهری»، «حاج‌آقاحسین قمی نگارش رضا مختاری اصفهانی»، «بهاءالدین محلاتی تالیف محمدجواد مرادی‌نیا» و «سلمان هراتی مولف علی تقوی».