شاهنامه، پیش از آن که زنده کننده زبان فارسی باشد، زنده کننده عَجَم یعنی هویت ملی و هستی سرزمین مردمانی است که در پیوند با نژاد و قومیت شان اِرانشهر، شهر ایران و ایران زمین نامیده می شود. پارسی گویی و فارسی سرایی، پیش از فردوسی به دست کسانی چون مسعود مروزی، رودکی، شهید بلخی، ابوالموید بلخی و دقیقی توسی و ده ها شاعر دیگر، غنی شده و اشعار معنادار و آهنگین این شاعران، راه را برای آیندگانی چون فردوسی هموار کرده بوده است.

آصف خلدانی معتقد است یکی از تفاوت های بنیادین شاهنامه با دیگر آثار ادبی _ تاریخی، روشن بودن هدف فردوسی در بازگرداندن هستی تاریخی ملتی است که در زمانه او گرفتار آشفتگی بوده است. او برای رسیدن به این هدف دچار احساسات شاعرانه نمی شود؛ در خویشکاری اش هرگز درنگ نمی ورزد؛ فراز و فرود روحیه و ستیزش با سختی های زندگی ذره ای از امانت داری او نمی کاهد؛ و از رسانیدن گفتارهای نامه باستان و دفتر خسروان و نیز شنودهایش از زبان دهقانان فرهیخته خراسان باز نمی ماند.

پیش از آصف خلدانی، محققان دیگری چون شاهرخ مسکوب، در کتاب های خود به ارزیابی گفتارها و آشکار کردن داستان های شاهنامه پرداخته اند. برخی از پژوهشگران هم زندگی فردوسی را بر اساس اتفاقات دوران او روایت و تحلیل کرده اند. خلدانی نیز در کتاب پیش رو، سعی در شناخت و تفسیر خاستگاه مردم ایران، از روزگار ابتدایی و پیش از تاریخ باستان، تا روزگاران پسین، دارد.

نکته ای که در این راه برای این محقق مهم بوده، نشان دادن پیوندها و آزمون های مشترک مردم ایرانی کرد و لر و خوزی درآمیخته با مردمی سامی تا مردمان پارسی، آذری، طبری، گیلک و مردمان سیستان، کابل، بلخ و خراسان یعنی مردم درون و بیرون فلات ارانشهر، در تشکیل تاریخ و فرهنگی منسجم است که آن را به عنوان فرهنگ و ملیت ایرانی می شناسیم.

این کتاب دو بخش یا «پاره» اصلی دارد که به ترتیب عبارت اند از پاره نخست: چرخه آغازین و دوران باستان، پاره دوم: تاریخ پادشاهی کیانیان.

هرکدام از پاره های کتاب به گفتارهای گوناگون تقسیم می شود. پاره اول کتاب، ۱۸ گفتار دارد که به این ترتیب اند: «دو شیوه برخورد با تاریخ ملی ایرانیان»، «منابع و آگاهی نامه های در دست»، «پارسی گویان پیش از فردوسی»، «خاستگاه آریاییان و ایرانیان، دوران قدیم و آغازین»، «آرییان و ایرانیان، معنای چند واژه رازوار»، «اژدها و کوه آتشفشان»، «آغاز چرخه باستان و دوران جمشیدی»، «دوران ضحاک/ضحاکیان، برخورد با مردم آن سوی زاگرس»، «آغاز دوران فریدونی، نخستین خیزش»، «دوران فریدونی، مهر، جشن مهرگان، سه بهر شدن جهان»، «پایان دوران فریدونی، ایرج مظهر دوران خرسندی»، «منوچهر، چهره ای ناشناخته، آغاز دوران پهلوانی»، «دوران منوچهری، شکل گرفتن ملیت در میان مردم درون فلات»، «دوران منوچهر، پیدایی آیین های نوِ دیگر»، «پادشاهی نوذر»، «پادشاهی زَو (زاب)»، «از پایان کار زو تا شاهی کیقباد»، «فرعونان مصری و شاهان باستانی ایرانی».

پاره دوم کتاب هم ۱۴ گفتار دارد که عناوین شان به این ترتیب است: «پادشاهی کیقباد»، «پادشاهی کیکاوس»، «سیاوش، نمودگار انسان کامل»، «آنچه در آستانه پای نهاد کیخسرو به ایرانشهر رخ می دهد»، «پای نهادن کیخسرو به اِرانشهر»، «شهریاری کیخسرو، داستان فرود»، «ترکان در شاهنامه و تورانیان»، «پیوند جهان پهلوان و شاه پهلوان»، «داستان بیژن و منیژه»، «جنگ بزرگ کیخسرو با افراسیاب»، «پایان زندگی گیتیانه کیخسرو»، «پدرود گفتن کیخسرو با ایرانیان»، «کیخسرو در نوشتارهای دینی و آثار تاریخ نگاران و دانشوران» و «تاریخ روزگار سیاوش و کیخسرو».

پس از این مطالب هم، پیوستی با عنوان «کیخسرو در ادبیات ما» در این کتاب درج شده است.

این کتاب با ۴۷۲ صفحه، شمارگان ۹۹۰ نسخه و قیمت ۴۲۰ هزار ریال منتشر شده است.