شناسهٔ خبر: 50789 - سرویس دیگر رسانه ها
نسخه قابل چاپ

مناقشه روش و نظریه‌

متن زیر معرفی کوتاهی است از کتاب «روش و نظریه در علوم اجتماعی» .

به گزارش فرهنگ امروز به نقل از شرق؛ مسئله روش در علوم انسانی به‌طور عام و علوم اجتماعی به‌طور خاص همواره از مناقشه‌برانگیزترین وجوه اندیشه اجتماعی بوده است. اگرچه نسبت روش و نظریه در آثار تراز اول علوم اجتماعی جایگاه مشخصی دارد، به طوری که هیچ نظریه‌ای بدون روش‌شناسی مشخص قابلیت طرح ندارد و از سوی دیگر، هیچ روشی بدون نظریه موضوعیت ندارد. اما در فضای رایج آکادمی این دو وجه از یکدیگر تفکیک شده‌اند و روش به قالب تکنیک فروکاسته شده است. تقلیل روش در علوم انسانی به تکنیک‌های مشاهده و گردآوری داده‌ها و نظریه‌زدایی و فلسفه‌زدایی از روش، موجب سرگشتگی عمده‌ای در تولید متون به‌اصطلاح پژوهشی شده است. این بحران را در سری‌دوزی متون پژوهشی در فضای رایج علوم انسانی در میدان آکادمیک ایران نیز می‌توان مشاهده کرد. مواجهه با متون تراز اول علوم انسانی نشان می‌دهد هیچ متنی ممکن نمی‌شود مگر در چارچوبی روشمند و مقید به نظریه. نظریه‌ و روش دو وجه جدایی‌ناپذیر محسوب می‌شوند که در یک کلیت مشخص متن را ممکن می‌کنند. در این خصوص آثار مهمی به فارسی ترجمه شده و به‌تازگی کتاب مهم دیگری نیز ترجمه شده که در این زمینه راهگشاست: کتاب «روش و نظریه در علوم اجتماعی» مجموعه مقالاتی است از دیوید هاروی، توماس تی. سکین، چارلز تیلی، اریک الین رایت،‌گری گاتیگ، الیزابت مون، جیبر اف. گوبریم، جیمزای. هولستین، کریستین اس. دیویس، کارولین الیس، آشیل امبمبه که با ترجمه گروهی از مترجمان از سوی انتشارات تیسا منتشر شده است. مجموعه حاضر می‌کوشد از این ایده دفاع ‌کند که نظریه و واقعیت از یکدیگر تفکیک‌ناپذیرند، ولو اینکه به شکلی خیالی فهم دمِ‌دستی و یقین حسی به‌عنوان عینیت ناب بازنمایی شود. در مجموعه حاضر تلاش شده صورت‌بندی‌های روش‌شناختی‌ای ارائه شود که در دل نظام‌های نظری موضوعیت یافته‌اند.  کتاب حاضر مجموعه‌ای از ٩ نوشتار است که صورت‌بندی‌های روش‌شناختی منحصر به فردی دارند و می‌کوشند مضامین روش‌شناختی را در دل شاکله‌های نظری خود توضیح ‌دهند. روش دیالکتیکی که در سنت تفکر چپ جایگاهی ویژه دارد، محور دو نوشتار مهم کتاب است: بحثی در باب «دیالکتیک سرمایه» از توماس تی. سکین و همچنین «دیالکتیک فضا-زمان» از دیوید هاروی که کاربستی است از روش دیالکتیک در فهم پدیده‌های اجتماعی در وجوه انتقادی. یکی بر مضمون سرمایه متمرکز می‌شود و دیگری بر مضمون فضا-زمان. همچنین روش تبارشناختی نیز به‌عنوان یکی از متأخرین صورت‌بندی‌های نظری-روشی در علوم انسانی در یادداشتی از ‌گری گاتینگ بررسی شده است. مواجهه پسااستعماری با پدیده‌های تاریخی-اجتماعی در متنی از آشیل امبمبه ارائه شده. برای فهم چگونگی مواجهه با مسئله «طبقه» از صورت‌بندی و رویکرد تحلیلی اریک اولین رایت استفاده شده است. نظریات میان‌برد یکی دیگر از مهم‌ترین صورت‌بندی‌های نظری-روشی است که در پوزیتیویسم آمریکایی طرح شد. این صورت‌بندی با یادداشتی از چارلز تیلی، یکی از ادامه‌دهندگان سنت کارکردگرایی آمریکایی، ارائه می‌شود. همچنین در زمینه قوم‌نگاری و روش‌های متصل به آن سه نوشتار درباره قوم‌نگاری ویدئویی، مردم‌نگاری روایی و خودمردم‌نگاری آمده است.

نظر شما