به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ مرتضی رضوانفر، عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در توضیح دستاوردهای سفر ماه گذشته اش به کشور چین برای انجام پروژه پژوهشی،  بررسی کتیبه های فارسی در ایران فرهنگی، به ارایه یک مقاله درباره تاریخ روابط فرهنگی ایران و چین در نمایشگاه بین المللی کتاب پکن، انتشار کتابی به سه زبان چینی، انگلیسی و فارسی در زمینه معرفی میراث فرهنگی ایران  و همچنین بررسی بخشی از کتیبه های فارسی چین به عنوان برنامه های این سفر اشاره کرد.

او در ادامه افزود: در نمایشگاه بین المللی کتاب پکن که به همت موسسه نمایشگاه های فرهنگی  صورت گرفته بود ایران به عنوان مهمان ویژه حضور داشت و ۵۰۰ متر فضا به ایران اختصاص داده شده بود.

به گفته وی، دیوارهای فضای اختصاص داده شده به ایران با آثار ایرانی ثبت شده در یونسکو تزیین و همه آثار با شناسنامه انگلیسی و چینی معرفی شده بودند که بسیار مورد استقبال چینی ها قرار گرفت.

او در ادامه به بخش قبلی پروژه خود در منطقه قفقاز و آفریقا اشاره کرد و از بررسی کتیبه های فارسی در منطقه قفقاز شمالی(داغستان، چچن، اوستیا)، قفقاز جنوبی (ارمنستان، اذربایجان، گرجستان و تاحدودی ترکیه) خبر داد و گفت: همچنین در سفری به آفریقا در کشورهای تاتزانیا و کنیا که دولت شهرهای شیرازی در آنها قرار داشتند؛ کتیبه های فارسی بررسی، شناسایی و مستند شدند.

به گفته رضوانفر، در شرق آفریقا نزدیک به ۱۵۰ بنای متعلق به دولتشهرهای شیرازی شناسایی و مستند شد.

این عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به ارتباط چند هزارساله ایران و چین گفت: این دو کشور هزار سال بلافصل همسایه یکدیگر بوده اند و لذا عناصر مشترک بسیار زیادی در فرهنگ هر دو کشور وجود

تاثیر ادیان ایرانی در چین

رضوانفر با ابراز تاسف از این که ایرانی ها کمتر از چینی ها و اروپایی ها درباره تاثیر فرهنگ ایران در چین کار کرده اند، در توضیح یکی از دلایل علاقه چینی ها به مطالعه فرهنگ ایران و تاثیرش بر کشورشان گفت: ادیان بزرگ چین اغلب از ایران به انجا رفته است، به عنوان مثال در عهد ساسانی که مانی و بسیاری از پیروان او اعدام شدند بسیاری از مانویان ایران به مناطق شرقی به ویژه چین و تعدادی هم اروپا عزیمت کردند و در حدود ۸۰ سال حکومت اویغور ها در چین، دین رسمی مانویت بوده است.

او در ادامه به مهاجرت مسیحیان نستوری در دوران حکومت ساسانیان به هند و چین اشاره کرد و گفت: کتیبه های پهلوی که امروز در هند وجود دارند، در واقع آثار به جا مانده از مسیحیان نستوری است که از ایران مهاجرت کرده اند همچنین کتیبه ها و آثاری از آنان در چین باقی مانده است.

این عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به مهاجرت زرتشتی ها بعد از ورود اسلام از ایران به چین و برجای گذاشتن آثاری در این کشور گفت: بودیسم نیز از طریق بلخ که بخشی از ایران آن زمان بود از این مسیر به چین رفته و آنجا مستقر شده است.

او افزود: حدود ۳۰۰هزار ایرانی در عهد مغول برای اداره امور درباری و دیوانی و تجاری چین که افرادی باسواد و مطلع بودند توسط حکومت مغول کوچ داده شدند.
به گفته رضوانفر، نامه ای به زبان فارسی از گیوک خان امپراتور چین و مغول به پاپ، در موزه واتیکان نگهداری می شود که نشان دهنده جایگاه زبان فارسی به عنوان زبان رسمی بخش بزرگی از جهان در قرن هفتم بوده است. 

وی در ادامه افزود: ایرانی ها در دوران مختلف حضور زیادی در چین داشته و در دین، هنر، فرهنگ و تجارت این کشور تاثیرگذار بوده اند.
او با اشاره به روابط متقابل این دو کشور، تاثیر ایرانی ها بر چین را در عهد باستان و دوره تاریخی بیشتر دانست و گفت: این در حالی است که هم اکنون چینی ها بیشتر موثر بوده و در جهان تاثیرمی گذارند.

انتقال زبان و فرهنگ از طریق روابط تجاری

رضوانفر در ادامه به روابط تجاری  ایران و چین اشاره کرد و گفت: بسیاری از آیین ها، آداب و رسوم و عناصر فرهنگی و اجتماعی ایران از طریق مسیر تجاری به چین سرایت کرده است.

او با اشاره به این که مسیر تجاری از دو طریق تجارت زمینی و مسیر دریایی بوده است، گفت: تجارت زمینی بیشتر از مسیر غرب چین انجام می شد.

این پژوهشگر اظهار داشت: مسیر دریایی راه ابریشم بین ایران و چین، دو مسیر جنوب خلیج فارس(بندر سیراف و بندر بوشهر و چند بندر محلی) و  زنگبار بوده است.

او با اشاره به حضور دولت شهرهای شیرازی از بیش از هزار سال پیش و آغاز تجارت توسط علی ابن حسن شیرازی و فرزندانش در سواحل شرق آفریقا که به نام زنگبار شناخته می شد، گفت: امروزه در موزه های بسیاری در حاشیه شرقی آفریقا آثاری از تمدن چینی وجود دارد که  طبق گفته راهنمای موزه ها و افراد مطلع محلی، اشیایی هستند که زمانی تجار ایرانی از چین آورده بودند.

مسجد ققنوس در بندر خانجو،  محل نگهداری ۲۱ کتیبه فارسی       

این عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری  افزود: بسیاری از مساجد و قبور باستانی و تاریخی زنگبار در کشورهای حاشیه ای مانند کنیا، تانزانیا و موزامبیک با اشیا چینی تزیین شده اند که روزگاری توسط ایرانی ها به این منطقه آورده شده اند.

وی وجود کلمات فارسی بسیاری در زبان چینی به ویژه در مباحث تجاری و اداری در هند، چین، ژاپن و اندونزی را ناشی از روابط تجاری دریایی ایران در این مسیر دانست و گفت: کشتیرانی بیشتر از دولت در دست تجار بوده و آنها ادبیات و فرهنگ و دین را منتقل می کردند و به همین دلایل در جای جای چین آثار فرهنگ و تمدن ایرانی قابل مشاهده است.

‌به گفته وی، ایران به ویژه در عهد ساسانی به تمدن صادر کننده مد تبدیل شده بود و اشعاری در قرن ۷ و ۸ میلادی در چین وجود دارد که شاهزاده خانم های چین را با لباس ها و آرایش ساسانی توصیف می کند.

او در ادامه از وجود آثاری از کتیبه هایی به زبان های پارتی(اشکانی)، فارسی میانه، سغدی، فارسی دری در چین خبر داد و گفت: در کتیبه ای به نام " قرابلقاسون" درباره پذیرش دین مانی از سوی ترکان اویغور چنین آمده است که "کشوری که با عادات وحشیانه که بوی خون از آن برمی خاست، به سرزمینی مبدل شد که مردمان آن به طبخ با سبزیجات روی آوردند. کشوری که کشت و کشتار در آن امری عادی بود، مردمانش به نیکوکاری برانگیخته می شدند.

از چینی ها عقب مانده ایم!

این عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با تاکید بر ضرورت بررسی و اقدامات بیشتر در زمینه روابط ایران و چین گفت: اگرچه در ایران پژوهش ها و اقدامات در این زمینه انجام شده است اما این فعالیت ها در برابر کارهایی که چینی ها و حتی اروپایی ها انجام داده اند بسیار اندک است.

رضوانفر همچنین از نگهداری ده ها هزار نسخه کتاب و اسناد خطی فارسی در مراکز دولتی و خانه های مردم خبر داد که به دلیل نداشتن کارشناس، امکانات یا ناآشنایی نسل های کنونی یا متن آنها بدون استفاده مانده و یا در حال نابودی است. 

رضوانفر از گروه های مختلف از جمله فرهنگستان زبان و ادب فارسی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و بنیادهایی که در حوزه فرهنگ، تاریخ و تمدن ایران فعالیت می کنند، خواستار مطالعات بیشتر روی آثار ایرانی در چین شد.

به گفته این پژوهشگر، چینی ها واقعا تشنه دانستن درباره فرهنگ ایران هستند اما آثار ایرانی در نمایشگاه کتاب پکن اغلب به زبان فارسی و بخش اندکی به زبان انگلیسی بود که نمی توانست تشنگی آنها را پاسخ دهد.
این عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری تاکید کرد: هر چقدر ما در حوزه چین در زمینه مطالعات و پژوهش سرمایه گذاری کنیم در نهایت به نفع خودمان خواهد بود و بهره های جانبی و مضاعفی خواهد داشت.

او از اقدامات انجام شده در ایران به برگزاری چندین همایش و جلسه هم اندیشی درباره میراث مشترک ایران و چین در گروه پژوهشی راه ابریشم پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اشاره کرد.

وی در ادامه به انتشار کتاب های بسیاری درباره چین در ایران اشاره کرد و کتاب "میراث دریانوردان ایرانی در بنادر چین" را که به تازگی توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به قلم دکتر محمد باقر وثوقی، استاد تاریخ دانشگاه بعد از سالها کار میدانی منتشر شده است را حاوی اسناد ذیقیمتی دانست.

 تلاش عربستان برای تاثیر بر میراث ایران

رضوانفر با اشاره به جریان ایران ستیزی توسط پان ترک ها، پان عرب ها و حتی پان ایرانی ها گفت: این جریان به آثار و میراث ایرانی آسیب می زد اما هم اکنون جریانی قوی تر و آسیب رسان تر با حمایت عربستان شکل گرفته است.

او با بیان این که عربستان در حال ترغیب جهان اسلام علیه ایران است، گفت: بیشتر آثار میراثی ایران در جهان مربوط به مساجد و مقابر است و متولیان این آثار در جهان، روحانیونی هستند که تحت سیطره عربستان قرار دارند و یا در عربستان یا مدارسی تحت حمایت این کشور تحصیل کرده اند.

وی افزود: در کشور چین در ابتدا به عنوان یک گردشگر و پژوهشگر از من استقبال خوبی می شد اما وقتی متوجه می شدند ایرانی هستم رفتارها بسیار سوگیرانه بود و همکاری نمی کردند در حالی که در سفرهای قبلی من کمتر با این مشکل برخورد می کردم.

این عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با تاکید بر این که با توجه به موج جدید ایجاد شده توسط عربستان، میراث ایران و تشیع ایرانی به شدت آسیب پذیر شده است، هشدار داد: ترغیب جهان اسلام علیه ایران تنها به مسایل سیاسی و اقتصادی مربوط نمی شود بلکه در میراث، تاریخ، زبان و ادبیات هم تاثیر گذار است.

او حداقل کار در مواجه با این مشکل را مستندسازی آثار ایرانی در جهان اعلام کرد و گفت: این در حالی است که متاسفانه ما فهرستی از آثار میراثی خود در جهان نداریم!

رضوانفر با مطرح کردن این پرسش که وقتی فهرستی از آثارمان نداشته باشیم چگونه می توانیم ازاین آثار حفاظت کرده و آنها را مستند کنیم؟، گفت: یکی از وظایف اصلی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، شناسایی، احیا و محافظت آثار میراثی ایران در خارج از مرزهای سیاسی است.