به گزارش فرهنگ امروز به نقل از اعتماد؛ سه روز از آغاز برگزاری سی‌وششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر گذشت و در این مدت مثل هر جشنواره دیگر اتفاق‌های قابل توجهی رخ داد. از اجراهای پرطرفدار گرفته تا سالن‌هایی که بعد از نوبت اول اجرا صندلی‌های خالی و انتقادهای زیادی را تجربه کردند.
از جمله می‌توان به نمایش «تنهایی پرهیاهو» کار افشین غفاریان اشاره کرد که از کشور فرانسه و در روز دوم جشنواره در سالن سمندریان تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه رفت؛ نمایشی که نامش در میان اجراهای بین‌المللی قرار گرفت اما کیفیتی متناسب با آنچه دیگر گروه‌ها به نمایش
گذاشتند یا در ادامه خواهند گذاشت از خود نشان نداد.
«تنهایی پر هیاهو» چنانچه از نامش پیدا است، برگرفته از داستان مشهور نوشته بوهمیل هرابال بود که بدون کلام و با حضور یک اجراگر روی صحنه رفت. استفاده از موسیقی، طراحی نور و صحنه به همراه طراحی کورئوگرافی برای تنها اجراگر نمایش لاجرم باید اتمسفر حاکم بر داستان را به صحنه انتقال می‌داد اما متاسفانه کارگردان در این زمینه موفق عمل نکرد. استفاده از تمهیدات قابل پیش‌بینی مثل پوشاندن کف صحنه با تکه کاغذهای مچاله شده یا حضور بازیگر/ پرفورمر با یک کیسه بزرگ ذرت روی صحنه نیز کمک چندانی به تعمیق فضای موجود نکرد. مهم‌ترین نکته اما در طراحی حرکت اجراگر نهفته بود که همه‌چیز به ساده‌ترین شکل و بدون هیچ پیشنهاد تازه‌ای برای هنرمندان ایرانی برگزار شد.
آشنایی مخاطب ایرانی با reality theatre
اما در همین سه روز ابتدایی یک گروه بین‌المللی با هزار اعمال شاقه موفق شد شمایی، شمایلی، ماکتی از شیوه اجرایی‌اش را به نمایش بگذارد. گروه آلمانی Rimini Protokoll که کارش را از سال ٢٠٠٠ آغاز کرده و به واسطه شیوه اجرایی‌اش امروز یکی از مهم‌ترین گروه‌های تئاتری جهان و مبدع گونه reality theatre به شمار می‌رود. اجراهای این گروه در محیط‌های شهری اتفاق می‌افتد و عناصری از هنرهای گوناگون را در بر می‌گیرد. هلگارد کیم هاگ، اشتفان کائگی و دنیل وتزل تیمی از نویسنده‌ها و کارگردان‌ها را تشکیل دادند. آثار آنها در حوزه تئاتر، صدا، نمایش رادیویی، فیلم و چیدمان در گروه‌های سه نفره، دو نفره و حتی تک نفره بیرون آمده. از سال ۲۰۰۲ تمام کارهای این گروه به صورت یکپارچه تحت نام «رمینی پروتکل» نوشته شده و تمرکز اصلی این گروه بر توسعه مداوم ابزارهای تئاتر است تا به ابعاد نامعمول واقعیت فرصت بروز دهند.
برای توضیح بهتر فعالیت رمینی پروتکل که جوایز متعددی از جمله شیر نقره‌ای دوسالانه هنرهای اجرایی ونیز در سال ۲۰۰۷ را کسب کرده می‌توان گفت که به طور مثال هاگ، کائگی و وتزل صورت جلسه سهامداران دیملر را به یک متن نمایشی تبدیل کردند. یا پروژه ۱۰۰ % شهر، با حضور ١٠٠ نفر از ساکنان هر شهر در شهرهای برلین، زوریخ، لندن، ملبورن، کپنهاگ و سن دیه‌گو به اجرا درآمد یا در برلین و درسدن نمایش‌هایی صوتی با کمک گوشی‌های اندروید اجرا شد.
ریموت تهران از سری اجراهای ریموت ایکس، یکی از چندین تجربه شهری کمپانی ریمینی پروتکل با همکاری بخش بین‌الملل و خارج از صحنه جشنواره سی وششم فجر در طول ایام جشنواره بود که با دشواری زیادی اجرا شد. با وجود هماهنگی‌های صورت گرفته از سوی مسوولان جشنواره، گروه برای دریافت مجوز هربار با مشکلات تازه مواجه شد.
خوشامدگویی تک زبانه جشنواره تئاتر فجر
تعدادی از اعضای گروه ریمینی پروتکل روز جمعه به تماشای نمایش «تنهایی پرهیاهو» نشستند اما نکته عجیب در سالن این بود که خوشامدگویی فقط به زبان فارسی انجام شد و خبری از توجه به هنرمندان و مهمانان خارجی جشنواره نبود. البته سالن‌های تئاتری روز سوم را آرام پشت سر گذاشتند و به طور کل می‌توان گفت در سالن‌ها خبر چندانی وجود نداشت. پرسش این است که چرا فقط باید شاهد تک اجرای «تنهایی پرهیاهو» در سالن سمندریان ایرانشهر باشیم؟ دو سالن تئاتر و فقط یک اجرا !
نمایش «اگه بمیری» به کارگردانی سمانه زندی‌نژاد یکی دیگر از نمایش‌هایی بود که روز دوم جشنواره در تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه رفت و استقبال تماشاگران را به همراه داشت. آیا امکان تکرار این اجرا در روز بعد وجود نداشت؟ از یاد نبریم که نمایش «پسران تاریخ» به کارگردانی اشکان خیل‌نژاد نیز در روز اول جشنواره با استقبال مخاطبان همراه شد.
برپایی رزیدنسی در سکوت
بخش رزیدنسی جشنواره هم در این مدت با سکوت همراه بوده و گزارش چندانی از نتیجه نشست مشترک هنرمندان و گپ و گفت با افراد کارشناس منتشر نشده است. برنامه‌ای برای حضور و دعوت از هنرمندان، اساتید، آموزگاران و افراد خلاق برای گردهمایی در یک زمان و یک فضا به دور از محیط و تعهدات معمول به منظور تحقیق، ارایه، اندیشیدن و تولید در باب فرهنگی نو همراه با جست‌وجو در امکان‌های دیگر. جایی که به گفته بعضی دست‌اندرکاران جشنواره قرار بود به محل هم‌نشینی هنرمندان و کارشناسان برای ایجاد فضای گفت‌وگوهای بینارشته‌ای بدل شود. در همین رابطه «رزیدنسی بینارشته‌ای» با موضوع بحران آب با حضور ادوارد سورس معمار و کارشناس آب از فرانسه، الیویر کلر کارگردان از سوییس، استوارت دنیسون دراماتورژ و کارشناس بینافرهنگی از انگلیس، دیمین سروانتس کارگردان از مکزیک، لیدا بنکدار نمایشنامه‌نویس ایرانی و بردیا دهقانی طراح صحنه برگزار شده است.
انتشار کاتالوگ در سه روز نخست، حضور گروه آلمانی Rimini Protokoll در تهران، کم‌رمقی نمایش‌های خیابانی حاضر در جشنواره و اجرای نمایش محیطی «سرنخ» در شب سالگرد فاجعه پلاسکو به قربانیان این حادثه از جمله اتفاق‌های مهم روزهای ابتدایی سی‌وششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به شمار می‌رود.
نظر شما