فرهنگ امروز/ کمال صادقی: در میان پیچ و خم‌های تاریک دانگری (جنوب شهر بمبئی)، مسجد ایرانیان، سند بزرگی از معماری فارسی است؛ مسجدی که بازدیدکنندگان به اشتباه، آن را ساخته مغولان می‌دانند.

رایزنی فرهنگی ایران در دهلی نو گزارشی از یک میراث تاریخی ایرانی واقع در جنوب بمبئی تهیه کرده و آن را برای انتشار در اختیار مهر قرار داده است. این گزارش را با هم می‌خوانیم:

در میان پیچ و خم‌های تاریک دانگری (جنوب شهر بمبئی)، مسجد مغول یا ایرانیان، سند بزرگی از معماری فارسی است. در این مسجد تمام سایه‌های طیف آبی در سراسر دیوارها پراکنده شده‌اند. به گفته «لوبنا رفیق» پژوهشگر موزه‌های آنلاین و راهنمای تورهای بازدید کننده از این مسجد، مردم به تصور اشتباه، این مسجد را ساخته مغولان می‌دانند. در حالی‌که این مسجد توسط یک بازرگان ثروتمند ایرانی به نام حاجی محمدحسین شیرازی ساخته شده است.

این مسجد که در سال۱۸۶۰ ساخته شده، به عنوان یکی از قدیمی‌ترین جاذبه‌های فرهنگ ایرانی به شمار می‌رود و به منظور ارائه اقامتگاه برای انجام فرائض دینی ایرانیانِ آواره ساخته شد. اما به دلیل خشکسالی و تنگدستی، بسیاری از ایرانی‌ها خانه‌های خود را ترک کردند و به سایر نقاط جهان مهاجرت کردند. بسیاری از شیعیان ایران که متعلق به فرقه اثنی عشری بودند، به بمبئی آمده و در منطقه«بندی» اقامت گزیدند.

این مسجد در نهایت با کمک‌های مالی دیگر بازرگانان ثروتمند ایرانی و تجاری که برای کسب و کار به شهر آمده بودند، ساخته شد. معماری این مسجد با توجه به پیوند قوی ایرانیان با آن، به طور چشمگیری با طرح‌های معماری سایر مساجد در سراسر شهر متفاوت است.

نکته حائز اهمیت در مورد این مسجد این است که از جزئیات معماری مساجد ایران تقلید کرده است؛ به طور مثال مسجد، بدون گنبد و دارای دو مناره است. لوبنا در این باره می‌گوید: علاوه بر ساختار مسجد، تزئینات آن نیز علمِ زیبایی شناسی فارسی را نشان می‌دهد؛ با نگاهی نزدیک‌تر، اشعار ایرانی را بر روی پله‌های هدایت شونده به سالن نمازگزاران می‌بینیم. علاوه بر این، لوسترها و فرش های داخل سالن نماز و کاشی‌های آبی که سرتاسر مسجد را پوشش می‌دهند، همه از ایران وارد شده‌اند.

این مسجد همچنین دارای نمونه‌های خوبی از خوشنویسی اسلامی است که می‌توان آنها را در مناره‌ها و بالای در ورودی به سالن نماز، جایی که آیه‌های قرآن به خوشنویسی باستان نوشته شده‌اند، مشاهده کرد.

زنان نمی‌توانند وارد سالن اصلی این مسجد شوند و یک اتاق کوچک در کنار سالن اصلی برای آنها ساخته شده که زنان فقط اجازه ورود به این قسمت را دارند و این یکی از معدود مساجدی است که چنین بخشی را مختص زنان تهیه کرده است.

داخل هر دو سالن نماز، سقف‌های تزئینی، لوسترهای نفیس و فرش‌های مجلل قرار دارند. در محوطه بیرون سالن نماز، یک حوضچه مستطیلی بزرگ به عنوان مرکز حیاط عمل می‌کند که محل ایستگاه‌های آب آشامیدنی، نیمکت‌های سنگی و درختان سر سبزدر اطراف است.

به گفته لوبنا، این مسجد مکانی بسیار ویژه برای جامعه شیعه است و در زمان محرم نزدیک به ۲۰۰ هزار شیعه برای برپایی مراسم سوگواری محرم در این مکان جمع می‌شوند؛ «این مسجد واقعاً دیدنی است، نه فقط به عنوان یک مکان زیبا، بلکه به عنوان مکانی که گردهمایی مردم در راستای اعتقاداتشان را نشان می‌دهد».

منبع: مهر