به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ نشست «نظریه و روش در مطالعه تاریخی، وضعیت و چشم‌انداز» با حضور زهیر صیامیان گرجی، شهرام یوسفی‌فر، جواد عبداللهی، علی کالیراد، محسن سراج امروز (6 اردیبهشت) در غرفه خانه کتاب برگزار شد.

در ابتدای این نشست، محسن سراج گفت: امروزه بسیاری از افراد فکر می‌کنند که مطالعه تاریخ را می‌توانیم بدون درنظر گرفتن نظریه، مطالعه و پژوهش کنیم در حالی که اساسا مطالعه تاریخی نیاز به نظریه و دیدگاه فلسفی دارد. از جمله دلایل وجود این نگاه در جامعه پژوهشی می‌توانیم به دلیل عدم آموزش در مقاطع پایین‌تر اشاره کنیم که در این دوره‌ها 2 واحد درخصوص دیدگاه فلسفی تاریخی بیشتر نداریم. متاسفانه زمانی که دانشجوی دکترای تاریخ می‌خواهد پژوهشی در این خصوص انجام دهد، با عدم آشنایی نظریه‌ها و چارچوب روش آکادمیک مواجه می‌شود. ساختارهای آموزشی جامعه ما باید به گونه‌ای باشد که بتوانیم تاریخ‌نویسان ماهر با دیدگاه فلسفی و نظری پرورش دهیم. به نوعی دیگر از ابتدا مدرس تاریخ داشته باشیم.
 
علی کالیراد هم با اشاره به عدم شناخت مساله پژوهشگران تاریخ گفت: در بحث‌های تاریخی ما مشکلات زیادی داریم و بارزترین آن، عدم شناخت مساله است. ما نمی‌دانیم که مساله چیست؟ این بحثی است که باید به آن به صورت جدی و اساسی پرداخته شود چرا که شناخت مساله ما را به سمت جلو حرکت می‌دهد. آنچه که در جامعه ما در حوزه تاریخ روی می‌دهد، این است که پژوهشگران براساس سلیقه و علایق شخصی خود به سراغ تاریخ می‌روند و رویکرد تجاری دارند.
 
شهرام یوسفی‌فر عنوان کرد: من از دیدگاه متفاوت‌تری نسبت به موضوع تاریخ می‌پردازم. آنچه که امروزه در مقوله تاریخ داریم، داشتن منابع متفاوت و متنوع در حوزه تاریخ است. آنچه که فرهنگ تاریخی ما را رنج می‌دهد، عدم وجود مساله و موضوع است. به نگاهی دیگر ما نگاه فلسفی در حوزه تاریخ نداریم. ما باید از خود بپرسیم تفکر در حوزه تاریخ چه نقشی دارد و در بین دانشجویان و دانش پژوهشان چه جایگاهی دارد. در بحث تاریخ ما رفیق داریم اما رفیق فکری نداریم، تا زمانی که فقط بحث‌های تئوری مطرح شود ولی در پس آن اندیشه‌ای نباشد، نمی‌توانیم شاهد رشد چشمگیری در حوزه تاریخ باشیم.
 
وی ادامه داد: تمامی عرصه‌ها از جمله پزشکی، روانشناسی و یا هر علم دیگر دارای سیاست مختص خود هستند اما متاسفانه در حوزه تاریخی ما هیچ سیاستی نداریم و تا زمانی که این حوزه سیاست نداشته باشد، ازهم گسسته می‌شود. در بررسی مشکلات حوزه تاریخی می‌توانیم به عملکرد رسانه‌ها اشاره کنیم که عملکرد بسیار کمرنگی در این حوزه داشته‌اند. همچنین تا زمانی که با آگاهی و برنامه‌ریزی در حوزه تاریخی گامی برنداریم، شرایط حوزه تاریخ بهبود پیدا نخواهد کرد.
 
زهیر صیامیان گرجی سخنران دیگر حاضر در این نشست گفت: علم تاریخ برای آیندگان است و در واقع مورخان از محیط تاثیر می‌گیرند و با نگاشتن تاریخ بر آیندگان اثر می‌بخشند. متاسفانه امروزه شاهد ضعف‌های بارزی در حوزه پژوهش‌های تاریخی هستیم که آشکارترین آن عدم توجه سیستم‌های دولتی برای برنامه‌ریزی در حوزه تاریخی است.
 
وی ادامه داد: ذائقه مردم درخصوص فروش کتاب‌های تاریخی بسیار تاثیرگذار است و با توجه به شرایط حاکم در جامعه کنونی، مردم مشکلات زیادی از جمله اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی دارند. ما می‌توانیم موضوعات جامعه امروزی را به عنوان مساله مدنظر بگیریم و به آنها در حوزه تاریخ بپردازیم. مسئولان حاضر در دانشگاه مسئولیت اجتماعی خود را در حوزه تاریخ درنظر بگیرند چرا که تاریخ هویت‌ساز است و می‌تواند نقش سازنده‌ای برای آینده داشته باشد.

وی با توجه به نقش نسل جدید مورخان دانشگاه در خصوص تولید محتوای تاریخی تاکید کرد: کسانی که در حوزه علم تاریخ تولید محتوا می‌کنند مسئولیت اجتماعی بزرگی دارند که نباید از آن غافل شوند زیرا زمانی که از درون علم تاریخ هویت می‌سازیم می‌تواند منجر به صلح یا جنگ و هم زیستی یا مناظر شود که این خود موضوع مهمی است. بنابرین روش نظری برای اینکه بتوانیم از سوء استفاده از گذشته چه در عرصه تاریخ نگاری عامیانه جلوگیری کنیم خیلی مهم است.

صیامیان گرجی گفت: مهم‌ترین فرصتی که وجود دارد ایجاد شبکه‌های خانوادگی یادگیری تاریخ گذشته به شکل آکادمیک است. هریک از دانشجویان تاریخ در شکل گیری و جمع آوری مصالح و موادی که با توجه به مجازی شدن در حال از بین رفتن است نقش مهمی دارند چرا که باید برای آیندگان حفظ  و تاریخ آن نوشته شود. همچنین گفتگوهایی درباره خانواده‌های اجتماعی که درگیر مسائل اقتصادی فرهنگی، به صورت سر فرم به دانشگاه‌ها ارائه منتقل شود تا در مورد آن گفتگو شود که می‌تواند کمک بزرگی در این عرصه داشته باشد.

جواد عبدالهی درباره نظریه در بحث‌های تاریخی گفت: به نظر من نظریه در تاریخ سنتی ما از قبل وجود داشته و ما با بررسی در آثار تاریخ نویسان می‌توانیم به این موضوع پی‌ببریم، آنچه نیازمند به بررسی و گفتگو دارد این است که نظریه در تاریخ به چه معنا است و مبتنی برچه رویکری است، ما می‌توانیم با آگاهی به این موضوع بپردازیم.