به گزارش فرهنگ امروز به نقل از میراث مکتوب؛ این کتاب که با عنوان رساله در باب فلسفه دین و الهیات سیاسی به خوانندگان ارائه شده، ترجمۀ کامل و دقیق رساله فارابی به نام کتاب الملة می‌باشد.

کتاب الملة در مجموعه آثار سیاسی فارابی از جایگاه نظری ویژه‌ای برخوردار است. فارابی در این کتاب با تقسیم علم مدنی به دو بخش ‏فلسفه مدنی و فقه مدنی و ایجاد تناظر تئوریک بین آن دو، در واقع ‏مبنایی نظری برای دیگر مباحث‏ سیاسی خود در آثاری چون آراء اهل ‏مدینه فاضله‏، سیاست مدنیه‏، فصول مدنی و احصاء العلوم تدارک دیده است.

این کتاب توسط محسن مهدی، محقق عراقی و استاد دانشگاه شیکاگو و شاگرد و همکار لئو اشتراوس، احیاء و مورد بررسی انتقادی قرار گرفته است. کتاب الملة، شامل دو بخش است: بخش نخست (۱۰ بند اول)، ملت (دین‎ و آیین) و رابطه آن با فلسفه، رئیس‎ ملت و جانشینانش و پیشه فقه و پیوندش با فلسفه‎ را معرفی می‌کند. بخش‎ دوم (بندهای ۱۱-۲۷)، علم مدنی را به‌طور عام و مدنی را به‎مثابه بخشی از فلسفه به‌طور خاص معرفی می‌نماید.

از متن کتاب می خوانیم: رئیس اول اگر فردی فاضل باشد و ریاست او از نوع ریاست فاضله حقیقی باشد، در این صورت هدف او از به کار بستن آموزه‌های دین، رسیدن خود او و مردمان تحت زعامتش به سعادت نهایی و واقعی است. چنین دین و چنین ملتی فاضله است اما اگر ریاست رئیس اول از نوع ریاست جاهله باشد در این صورت هدف او از ترسیم دین و ملت، رسیدن به خیرات ضروری و ابتدایی مثل رفاه و آسایش، لذت و خوش‌گذرانی و شکوه و غلبه و برتری است و هدفش رسیدن او و مردمان تحت ریاستش به چیزی است که وی گمان می‌برد آن سعادت حقیقی و نهایی است، در حالی که حقیقت، چیزی دیگر است.

گفتنی است در دههٔ هشتاد شمسی برای نخستین بار، این اثر به عربی و فارسی در فصلنامۀ علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم (ع) چاپ و منتشر شده است. در آن زمان، محسن مهاجرنیا این اثر را به فارسی برگردانده بود. در سال گذشته نیز محمدحسین حشمت‌پور به خوانش این اثر پرداخت که بخش‌هایی از این خوانش در روزنامه فرهیختگان چاپ و منتشر شد.

فهرست کتاب عبارت است از:

مقدمه مترجم

مقدمه مصحح متن عربی کتاب الملة پروفسور محسن مهدی

بخش اول

متن فارسی شده کتاب الملة

پیوستار؛ بخشی از احصاء العلوم در باب علم مدنی، علم فقه و علم کلام

بخش دوم

متن کامل عربی الملة

متن عربی پیوستار منقول از احصاء العلوم

نمایه ها