فرهنگ امروز: رضا غلامی دبیر دومین کنگره علوم انسانی‎اسلامی درباره تفاوت‎های کمی و کیفی این کنگره با اولین کنگره علوم انسانی‌اسلامی، به فرهنگ امروز گفت: در کنگره‏‎ی اول عمدتا مباحث ما روی فلسفه علوم انسانی‎اسلامی و تبیین مفهوم و مبنای علوم انسانی‎اسلامی متمرکز شده بود. مقالاتی که هم برای کنگره ارسال شده بود، بخش قابل توجهی از آن‎ها مربوط به همین موضوع بود. اما در کنگره دوم تا حدی ما از این بحث عبور کردیم و وارد لایه‎های عمیق‎تری از بحث شدیم. تعداد کمیسیون‎ها بیش‎تر شدند و برای خیلی از رشته‎های علوم انسانی کمیسیون تخصصی دایر کردیم. و محدودیتی هم قائل نشدیم که مقاله‎ای در لایه‎های عمیق‎تر حتا با نگاه کاربردی در کمیسیون‎ها مطرح بشود. آن‎چه که برای ما مهم هست سطح علمی - پژوهشی مقاله و برخورداری آن از استانداردهای علمی است. و تا حد زیادی مقالاتی که این‏جا ارائه شدند  و یا بعدا چاپ می‎شوند، از چنین مختصاتی برخوردار هستند. و لذا می‎شود گفت که محصول این کنگره به نوعی یک تولید علمی به حساب می‎آید. این کنگره، حدود ۱۲۰ مقاله و بلکه بیش‎تر، مقاله‎ی علمی - پژوهشی می‎تواند در اختیار جامعه‎ی علمی قرار بدهد که این می‎تواند مرجع بسیار ارزش‎مندی باشد برای کسانی که می‎خواهند تحقیق کنند و  کار علمی انجام بدهند؛ البته با یک فاصله‎ای این مقالات چاپ می‎شود. ولی اگر کسی در حین برگزاری کنگره در برنامه شرکت کند شاید بتواند ۵ یا ۶ مقاله را خودش مستمع باشد؛ که آن هم برای بسیاری از دانشجویان و پژوهشگران قابل بهره‎برداری است.

رئیس مرکز پژوهش‎های علوم انسانی‎اسلامی صدرا در پاسخ به علت عدم حضور چهره‎های نام‎آشنا در این حوزه چون حمید پارسانیا، سعیدزیباکلام، خسرو باقری و دیگران، اظهار داشت؛ اگر در کمیسیون‎های تخصصی حضور داشته باشید، تقریبا در هر کمیسیون شما با اساتید بسیاری روبه‎رو می‎شوید که ممکن است شهرت آن‎ها به اندازه‎ی افرادی که نام بردید، نباشد اما در حوزه‎ی تخصصی خود افرادی معتبر و کارکشته به حساب می‎آیند؛ کتاب‎های متعدد دارند، و به کتاب‎ها و مقالات‎شان ارجاعات فراوانی نیز صورت می‎گیرد. اتفاقا معتقدم یکی از تفاوت‎های کنگره سال پیش و کنگره امسال، همین حضور گسترده‎تر چهره‎های دانشگاهی است؛ منتها نه فقط چهره‎های دانشگاه‎های پایتخت. حتما ملاحظه کردید ما برای امسال دانشگاه شیراز، تبریز، اصفهان را داشتیم. در واقع دانشگاه‎های خارج از پایتخت هم در حال پیوستن به این حرکت هستند. و بعضی از اساتید برجسته‎ی این دانشگاه‎ها که استاد تمام نیز هستند، در هیات رییسه‎ها حضور دارند و یا به یکی از کمیسیون‎های تخصصی مقاله ارائه داده‎اند. اما آن‏طور که انتظار می‎رود، شاید افراد مشهوری نباشند. به نظر من هم از جهت حضور نخبگان حوزوی و هم نخبگان دانشگاهی، پیشرفت خوبی حاصل شده است.

نکته‎ای که لازم است در این‏‎جا به آن اشاره کنم این است که لزومی ندارد وقتی یک کنگره ملی برگزار می‎شود، همه حضور پیدا کنند یا اگر بخشی حضور نداشته باشند ما برای آن یک تفسیر خاصی درست کنیم. بالاخره ممکن است افرادی وقت داشته باشند یا وقت نداشته باشند، یا سلیقه‎ی کسی به مدیریت علمی یک کنگره بخورد یا این‎که نخورد. آن‎چه که مهم است، ببینیم کنگره آیا توانسته بر اساس موازین علمی یک محتوای خوبی را جمع‎آوری بکند و نیز ارائه و مورد نقد قرار بدهد. اگر این شاخص مهم لحاظ شود در ارزیابی یک کنگره، می‎توانیم یک قضاوت درستی نسبت این کنگره داشته باشیم.

غلامی در خصوص مشارکت فعال دانشگاههای کشور در کنگره افزود: در گذشته فقط تلاش می‎شد دانشگاه‎های مستقر در تهران در این عرصه وارد شوند. اما الان ما بیش از این، پیشنهاد داشتیم که بیایند و مسئولیت کمیسیون‎ها را بر عهده بگیرند. برای امسال ۳ دانشگاه بسیار مهم کشور یعنی اصفهان، شیراز و تبریز عهده‎دار مسئولیت کمیسیون‎ها شدند؛ شاید سال آینده این تعداد افزایش پیدا کند.

نکته‎ی بعدی که لازم است به آن دقت داشته باشیم و آن که ما هم‎چنان که موافق داریم یعنی کسانی که با ایده‎ی علوم انسانی‎اسلامی موافق و همراه هستند که البته اکثرت اساتید ما این‎گونه هستند، ممکن است صد در صد با هم اشتراک نظر نداشته باشند، ولی اکثریت اساتید ما همسو و همراه هستند و دوست دارند علوم انسانی ما متحول شود. منتها عده‎ای را هم داریم که موافق نیستند، عده‎ای از روشن‎فکران سکولار را داریم که از موقعیت‎های خوبی برخوردار هستند، در مسندهای مهمی هم همیشه در این چند دهه حضور داشتند، علی‎رغم این‎که می‎گویند در طول این سال‎ها طرد شدیم یا عذر ما را خواسته‎اند، اصلا این طور نبوده است. در بیش‎تر دانشگاه‎های مهم کشور، آن‏ها در گروه‏‎ها حضور دارند، مسئولیت گروه‎ها را عهده‎دار هستند و حتا اجازه نمی‏‎دهند که مخالفان‎شان به عنوان استاد و به عنوان عضو هیات علمی وارد گروه‎ها شوند. به جد جلوگیری می‎کنند و حتا یک نوع انحصار در ترکیب هیات علمی بعضی گروه‎های مهم دانشگاهی به وجود آورده‎اند. طبیعی است این مخالفان نه تنها حضور پیدا نمی‎کنند بلکه ممکن است به این حرکت معترض هم باشند. ما اعتراض را امری طبیعی می‎دانیم، احترام هم برای آن‎ها قائل هستیم؛ اما توصیه‎ی ما این هست که به جای این‎که رفتار تبلیغاتی و سیاسی بشود با این نوع حرکت‎ها، سر میز مناظره و کرسی های علمی آزاد اندیشی بیایند. و از مناظره و بحث طفره نروند. جای بحث علمی و تخصصی سالن آمفی تئاتر در حضور دانشجویان کارشناسی که تخصص آن‎ها هیچ ارتباطی با آن بحث ندارد، نیست. جای بحث تخصصی عالی، مجامع عالی است. با اساتید و مجامعی که امکان نقد آرا را فراهم کرده‎اند. در این مجامع حضور پیدا کنند، با آن‏‏‎ها با کمال احترام بحث می‎کنیم. و مطمئن هستیم خیلی از مخالفان هم اگر با ماهیت دقیق تحول علوم انسانی آشنا شوند با این حرکت همراه خواهند شد.

دبیر دومین کنگره علوم انسانی‎‌اسلامی درباره پراکندگی مراکز تحقیقاتی و پژوهشی تحول علوم انسانی این‎که این مساله آیا نقطه‎ی آسیب این حوزه نمی‎باشد، گفت: خیر. بلکه این تنوع را ما باید به رسمیت بشناسیم. یعنی تنوع فی‎نفسه چیز بدی نیست؛ حتا موازی‎کاری. اگر موازی‎کاری مضر نباشد خیلی جاها مفید خواهد بود. چون با رویکردهای مختلف، موازی‎کاری انجام می‎شود و با یک رویکرد واحد انجام نمی‎شود. البته این نکته‎ای که در مورد پراکندگی حوزه‎ها به عنوان نقطه‎ی آسیب به آن اشاره شد، از این جهت بله، خوب است همکاری صورت بگیرد. زیرا ظرفیت‎های علمی ما در علوم انسانی کم است و بهتر است با هم هم‎افزایی و همکاری داشته باشیم. در همین حرکتی که ما شروع کردیم، گفتم بیش از ۳۰ یا ۳۸ مرکز علمی- تحقیقاتی مشارکت واقعی دارند یعنی در بخش‎های مختلف کار، حضور دارند.

از طرفی از جهت تعداد مراکزی که در تحول علوم انسانی حضور دارند و در حال کار با هم هستند، ما به جز این حرکت صدرا، یک حرکت رسمی در کشور داریم که بارها اعلام آمادگی کردیم که با این حرکت رسمی که در شورای عالی انقلاب فرهنگی  به وجود آمده است همکاری و همراهی داشته باشیم؛ که آن دوستان هم ظاهرا خیلی دیدگاه ما را نمی‎پسندند و بلکه بعضی جاها هم به این کاری که ما می‎کنیم، انتقاد دارند. این انتقادات هیچ اشکالی هم ندارد، فکر می‎کینم حق آن‎ها است که انتقاد بکنند و حق ما هم این است که اگر ما هم احساس کردیم که همسویی کامل با آن‎ها نداریم یا انتقاد داریم به نوع حرکت آن‎ها، حرکت خود را با قوت ادامه بدهیم. و این حرکت یک حرکت صفی است و یک حرکت ستادی نیست.

رضا غلامی در انتها افزود؛ ما خود را در مقام سیاست‎گذار نمی‎بینیم؛ ما خود را در مقام مجموعه‎ای می‎بینیم که در حال انجام کار علمی است. لذا هیچ احساس رقابتی هم با آن‎ها نمی‎کنیم.