فرهنگ امروز: عطاا... رفیعی‎آتانی دبیر علمی دومین کنگره علوم انسانی‎اسلامی، درباره‎ی این‎که برگزاری این کنگره‎ها چقدر می‎تواند به تحول این علوم به ما کمک کند، گفت: در کنگره‌های علمی باید نتایجی که از کنگره‎های علمی انتظار می‎رود، از آن انتظار داشت. این کنگره‎ها، دانشگاه، مرکز پژوهشی یا حوزه‎ی علمیه نیستند. این کنگره‎ها نشستی علمی هستند که در واقع دست‎آوردهای علمی در حال عرضه شدن به هم هستند. بنابراین، این کنگره‎ها جایی نیست که ما انتظار داشته باشیم که مثلا کار آن‎چنانی انجام دهد. این جا قرار است دست‎آوردهای علمی در حوزه علوم انسانی‎اسلامی به صورت متقابل به هم منتقل و از طریق هم نقد بشود. و نیز سوالات جدید مطرح شود. فضا، فضای گفت‎وگو است. از یک نشست یکی دو روزه که نمی‎توان انتظار کاری که یک مرکز علمی در طول ۲۰ سال باید انجام بدهد، داشت. از این کنگره‎ها باید انتظار داشته باشیم که یک فرصت مناسبی باشد تا مراکز علمی و عالمان بیایند و دست‎آوردهای خود را عرضه کنند. و احیانا به طور متقابل مورد سنجش و ارزیابی قرار بگیرند. آن چه که باید از این کنگره انتظار داشت این است که آیا جریان‎سازی که قرار است اتفاق بیفتد، اتفاق افتاده است؛ که بنده عرض می‎کنم، بله در حال اتفاق افتادن است. شما می‎توانید با یک جست‎وجوی ساده در اینترنت از دو سال پیش که ما این بحث را شروع کردیم، کلید واژه‎ی علوم انسانی‎اسلامی را بزنید و ببینید چه تفاوتی با هم دارند. کاملا مشخص است که یک فضای عمومی در حال فراهم شدن است. بنابراین انتظارها را باید ناظر به ظرفیت‎ها واقعی کنیم.

دبیر علمی دومین کنگره علوم انسانی‎‌اسلامی درباره پراکندگی مراکز تحقیقاتی و پژوهشی تحول علوم انسانی این‎که این مساله آیا نقطه‎ی آسیب این حوزه نیست، گفت: مراکز باید متعدد باشد. اما دو نکته وجود دارد؛ اول این‏که آیا امکانات این کنگره‌‏ها و همایش‎ها، امکاناتی هستند که دست‎آوردهای همه‎ی مراکز را به صورت متقابل به اطلاع یکدیگر برساند. اما بحثی جدی‎تر این‎جا مطرح است؛ این‎که سطح سیاست‎گذار و برنامه‎ریز این بحث، دچار مشکل است؛ یعنی سطح سیاست‎گذار و برنامه‎ریز برای تولید و ترویج و آموزش علوم انسانی به ویژه با نگاه دینی واقعا دچار اغتشاش و سر در گمی است. اما وجود نهادها و مراکز علمی مختلف، طبیعی است. هر چه این مراکز بیش‎تر باشد بهتر است و کار موازی شکل نمی‎گیرد. زیرا هر کسی از پایگاهی در حال فکر کردن است. و چون این مراکز در ارتباط با یکدیگر نیز هستند و عموما در جریان کارهای هم قرار می‎گیرند، کار بهتر حرکت می‎کند. و این طور نیست که مرکزی کاری انجام دهد و مرکز دیگر از آن اطلاع نداشته باشد و احیانا دقیقا آن کار را دوباره انجام بدهد. ضمن آن‎که دقیقا آن کار دوباره صورت گرفتن، منطقا ممکن نیست. چون هر کسی با سوژه و مبنای خودش در حال کار است. پس از این جهت جای نگرانی نیست.

عطاا... رفیعی‎آتانی درباره نقاط قوت دومین کنگره علوم انسانی‎اسلامی گفت: کنگره امسال دو نقطه‎ی قوت داشت؛ یکی که همه‎ی دانشگاه‎ها در کار سهیم شدند یعنی دانشگاه‎های استان‎ها با دانشگاه‎های مرکز همراه شدند؛ در حالی که سال پیش این نبود. اتفاق دومی که در این کنگره افتاد، این بود که حوزه‎ی مباحث در سال گذشته مباحث کلی علوم انسانی‏اسلامی بود، مثل فلسفه‎ی علوم انسانی و مبانی علوم انسانی؛ ولی امسال ما وارد رشته‎های علوم انسانی شدیم و حدود ۱۰ کمیسیون تخصصی برگزار کردیم. و این دو نکته، به نظر دو گام بلندی است؛ هم به لحاظ این‎که وارد رشته‎ها شدیم و هم به لحاظ این‏که کار با همراهی و مشارکت عمده‎ی دانشگاه‎های بزرگ خارج از مرکز جلو رفت. تا پیش از این دانشگاه‎های خارج از مرکز در این کارها به جدیت دانشگاه‎های مرکز نبودند. ولی برای امسال، در این کنگره دانشگاه‎های استان‎ها هم سهیم شدند.

وی درباره عدم حضور چهره‎هایی چون حسین سوزن‎چی، حمید پارسانیا و دیگرانی که در این حوزه حضوری پررنگ دارند، گفت: این افراد سال گذشته مقاله ارائه داده بودند اما امسال مقاله‎ای نداشتند. اما چهره‎های معروف‎تری چون عبدالحسین خسروپناه و سیدحسین میرمعزی حضور دارند. و اتفاقا امسال چهره‎های بیش‎تری حضور دارند و آن‌طور که بنده آن‌ها را می‎شناسم چهره‎هایی جدی‎تر از سال پیش هستند؛ چهره‎هایی که فقط دانشگاهی نیستند و در مراکز هم فعالیت دارند.

وی در مورد عدم حضور طیف مقابل این حرکت در کنگره، گفت: آن‎ها در این‎باره مقاله‎ای ارسال نکردند. ما دعوت عمومی می‎کنیم و فراخوان می‎زنیم و وقتی مقاله‎ای ارسال می‎شود، وارد چرخه‎ی ارزیابی می‎کنیم. این افرادی که شما از عدم حضورشان در کنگره پرسیدید، معمولا خود تمایل به شرکت ندارند. و ما احساس می‎کنیم که آن‌ها این حرکت را در شان خود نمی‎دانند. طبیعتا اگر طیف‎های مخالف هم حضور داشته باشند نتیجه پربارتر خواهد بود.

عطاا... رفیعی‎آتانی درباره برنامه‎ها و اهداف کنگره‎ی بعدی علوم انسانی‎اسلامی گفت: فکر می‎کنم ما باید زمینه را مساعدتر بکنیم. یعنی همان دغدغه‎ای که در بالا به آن اشاره شد، برای ارتقا کیفی باید تدابیری بیندیشیم که افراد و افکار بیش‎تری به میدان بیایند و حضور فعال داشته باشند. این‎که چه اتفاقی رخ بدهد دست ما نیست. نمی‎توانیم فردی را اجبار کنیم که مقاله ارائه بدهد یا حضور داشته باشد. تنها کاری که می‌توان کرد، این است که باید ما زمینه را فراهم سازیم. مثل کاری که سال قبل برای دانشگاه شد که بسیاری از دانشگاه‎ها را بنده شخصا رفتم. فکر می‎کنم باید سراغ خیلی‎ها برویم و از نظر کمی، آن را گسترش بدهیم. و انشاا... در برنامه‎های آینده همین کار را خواهیم کرد.