به گزارش «فرهنگ امروز» به نقل از خبرگزاری شبستان؛ برنامه زاویه کاری از گروه معارف و اندیشه دینی شبکه چهار سیما،‌ چهارشنبه شب، ‌۴دی ماه،‌ با موضوع «نسبت ما با علوم انسانی اجتماعی جدید» با حضور نعمت‌الله فاضلی،‌ عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و ابراهیم فیاض، ‌عضو هیات علمی دانشگاه تهران و با اجرای عزیز نجف‌پور روی آنتن رفت.(۱)

ابراهیم فیاض،‌ عضو هیات علمی دانشگاه تهران در این برنامه طی سخنانی با اشاره به اینکه فرهنگ ایران فرهنگی بسیار غنی است،‌ اظهار کرد: این مساله‌ای است که شاید بعضا نخبگان آن را فراموش کنند اما مردم هرگز از یاد نمی‌برند که فرهنگ ایران غنی است.
وی در ادامه ضمن طرح سوالی بر این مبنا که رابطه ما با غرب در تمدن جهانی چیست، تصریح کرد: باید توجه داشته باشیم که « Science »‌ در غرب و در حوزه علوم انسانی با ساختار تئوریک خاصی ایجاد و شکاکیت روش‌مند سبب شد تا علوم انسانی اجتماعی ایجاد و برای اولین بار در دوره دکارت مطرح شود.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران اظهار کرد: نئوکانتی ها نیز در حوزه علوم انسانی در این سیر « Science of culture » را مطرح می‌کنند اما از طریق افرادی چون دیلتای، علوم انسانی روش‌مند شده و در نتیجه « Science human »‌ مطرح می‌شود. 

وی در این راستا افزود: واقعیت آن است که نحوه مواجهه با ما با غرب از ابتدا اشتباه بوده است چون نخواسته‌ایم بفهمیم که غرب چیست و در نتیجه اولین مواجهه مان با غرب نوعی مواجهه سیاسی و اشرافی بود و در حال حاضر نیز مواجهه‌مان با غرب فاجعه است و هنوز حتی سوالات‌مان از غرب درست نیست و جهالت وحشتناکی د اریم و همچنان در کلاف سردرگم هستیم.
فیاض ابراز کرد: مصداق این مساله آن است که تاکنون تنها چند کتاب کانت ترجمه شده است چراکه ما از هر حوزه‌ای عادت داریم که سراغ سرشاخه‌ها بریم و وردمان به مباحث همواره اشتباه بوده است یا مثال دیگر اینکه ما سال‌هاست که با آمریکا مواجهیم اما الان چه قدر آن را می‌شناسیم مثلا چه قدر از جغرافیای آمریکا می‌دانیم و اینکه برای مثال دموکرات‌ها چه‌طور رای می آورند،‌ در حالی که ۳۰ سال است که می‌گوییم مرگ بر آمریکا اما هنوز نمی‌دانیم که چه موجودی است لذا بر اساس جهالتمان زندگی می‌کنیم.
وی تاکید کرد: در جامعه ما مدرنیته آمد اما مدرنیسم وارد نشد لذا تا امروز رکود داریم، مثلا پیکان ساختیم بعد آمدیم همان اتومبیل را چراغ‌هایش را عوض کردیم و این روند در مورد سایر خودروها نیز وجود دارد تا ببینیم بعدها چه ماشینی می آید و این روند بر آن مترتب می شود.

این پژوهشگر عنوان کرد: در ایران تمامی شاخص‌های فنی را برای علوم انسانی به کار برده‌اند به این علت که مدرنیته در ایران آمده است و مدرنیسم نیامده است،‌ در حالی که مواجهه کشوری چون ژاپن با غرب اتفاقا به زعم من فلسفی بود چنانچه می‌بنیم که سال‌هاست در کشور آلمان موسسه مشترک دارند و در رابطه با پدیدارشناسی بحث می‌کنند و هر سال هم همایشی برگزار می کنند لذا این دو اگر در جنگ جهانی نیز با یکدیگر متحد شدند به علت آن بود که چارچوب فلسفی ‌شان یکی بود. 

فیاض ادامه داد: در حال حاضر اگر اصلاحات دینی در کشور رخ ندهد نمی‌توانیم انتظار تحول داشته باشیم و در غرب نیز اگر اصلاحان دینی رخ نمی‌داد که غرب نمی‌توانست نفس بکشد، ‌در کشور ما تازه بعد از انقلاب بحث روشنفکری دینی مطرح شد که باز این مباحث هم جای تامل دارد. 

وی بیان کرد:‌ مساله آن است که ما خلاقیت نداشته‌ایم حتی در حوزه های علمیه،‌ یعنی اگر نحوه مواجهه حوزه‌های علمیه با غرب را بررسی کنیم می‌بینیم که در قم هنوز دارند متن‌خوانی می‌کنند، ‌البته پایان‌نامه‌هایی بوده است اما واقعا چه قدر حوزه آمده و مثلا در مورد ملاصدرا، دکارت یا کانت از نگاه متفاوت بحث کند. 

فیاض گفت: کل جریان احیای تفکر دینی ما شهید مطهری و دکتر شریعتی بوده اند و همین الان نیر روشنفکران دینی ما رویکردی روی خط اقبال لاهوری دارند در حالی که اقبال به اندازه نیچه‌ای است و ما در ایران نیچه را نفهمیده‌ایم و به بیان دیگر با بازتولید فرمیک غرب مواجه هستیم.
وی با بیان اینکه نسبت به غرب بعضا حتی در جهالت مطلق قرار گرفته‌ایم، یادآور شد: روشنفکری ما جاهل است و یکی از علت‌های این مساله آن است که در ایران متن‌های اصلی غربی خوانده نشده است. 

پی نوشت:
۱.از آنجایی که مسعود معینی‌پور از سفر عتبات بازگشته بود، ‌این برنامه توسط عزیر نجف‌پور اجرا شد، ‌همچنین بر پایه اظهارات تهیه کننده برنامه زاویه در مناظرات آینده بنابر موضوع مورد بحث، مجری کارشناس نیز متفاوت خواهد بود.