-
۱۳۹۹-۰۲-۱۰ ۱۰:۰۱
رسالتِ فرزند کشی در تراژدی یونانی؛
مده آ به مثابه یک زن طاغی
میتوانیم مده آ را زنی الگو برای تمامیِ امروزِ روزِ جهان بنامیم . زنانی که از هر طرف با فشار ها و ظلم های نابرابرانه تهدید میشوند شاید شخصیت طاغی مده آ بتواند آن ها را از نو بزایَد و آن ها را متذکر به قدرت در حال کمون داخل خویش بکند .
-
۱۳۹۹-۰۱-۳۰ ۱۲:۱۰
بسترهای تاریخی مفاهیمی که در زمان حال وجود دارند؛
کرونا و تاریخ مفهومی
مورخان خواه ناخواه با مفاهیم عصر خود درگیر هستند. این مفاهیم اگرچه در زمان حال جریان دارند اما دارای بسترهای تاریخی بوده و گویای روند تجربیات انسانی از گذشته به حال هستند. مورخان با ورود به زمینه شکل گیری مفاهیم، از دوره معاصر خود به درک و شناخت عمیق تری از ماهیت تحول زبان تاریخی- مبین فرایند تحولات تاریخی در فضای تجربی - پی خواهند برد.
-
۱۳۹۹/۰۱/۲۳
کرونا، علم و جامعه در گفتوگو با حسین شیخرضایی پژوهشگر مطالعات علم؛
بازگشت به بدویت؟
ما امروزه در وضعیت بیاعتمادی مطلق هستیم، یعنی حتی به پدر و مادر و همسرمان نمیتوانیم اعتماد کنیم و دست آنها را بگیریم. وقتی در قبال نزدیکترین افرادمان چنین هستیم، چقدر میتوانیم به دانشمندان یا به دولتمردان یا به نظام سلامت یا به پیشبینیها یا به علم و... اعتماد کنیم. گویی ما به وضعیت اولیه هابزی بازگشتهایم که در آن قرار است همهچیز از اول ساخته شود.
-
۱۳۹۹/۰۱/۱۸
گفتوگو با صادق پیوسته، جامعهشناس درباره پیامدهای جهانشمول کرونا؛
کرونا جوامع را همسرنوشت کرد
زمانی در تئوری سیاسی میگفتند دولت بزرگ منقرض شده است و پس از این دولت باید کوچک و کوچکتر شود. البته این تئوری بیشتر بر پایه اقتصاد بود اما امروز به نظر میرسد که تشکیکی در این تئوری ایجاد شده است. نام این پدیده را میتوان «ضربه سرنوشت مشترک» گذاشت؛ چراکه بسیاری فهمیدهاند مرکز بدون پیرامون نمیتواند به زندگی ادامه دهد. وقتی حاشیه وجود دارد، در هنگام پاندمی یا حتی اپیدمیهای گسترده نمیتوانیم از حاشیه انتظار رعایت بهداشت را داشته باشیم.
-
۱۳۹۹-۰۱-۱۷ ۱۰:۳۹
«علم» ، «امید» و «بحران کرونا»
آدمی در مرز بین هستی و نیستی، جهان مرئی و نامرئی، واقعیت و رؤیا، هشیاری و ناهشیاری، خاطره و پیشگویی قرار دارد و هستی او همواره بین نومیدی و امید در نوسان است. حس فقدان مهمترین سرچشمه امید به شمار میرود. جهانی را تصور کنید که کوچکترین فقدانی در آن نباشد و همه چیز سر جای خود قرار داشته باشد، در این جهان به چه چیزی میتوان امید بست؟ امید و فقدان مثل «بالا» و «پایین» همبودِ یکدیگرند؛ هر جا فقدان و محرومیت است امید هم هست. اما خیر و شر چگونه میتوانند همبود هم باشند؟
-
۱۳۹۹-۰۱-۰۸ ۱۳:۳۴
تاملی درباره عصر پساکرونا؛
زنده باد سیاست در عصر پساکرونا!
به نظر میرسد ویروس کرونا مجدداً تقدم و اولویت امر سیاسی را اعاده کرده است. ... جهانیسازی، به ویژه در چهره نولیبرالیسم، به نفع سود بیشتر روزبهروز از اهمیت امر سیاسی در سپهر عمومی کاست. چنان به نظر میرسید که زورق حیات به ساحل امن پساتاریخ رسیده است و دیگر نیاز چندانی به هیاهوی سیاست نیست. اما کرونا بار دیگر نشان داد هیچ ساحل امنی وجود ندارد. رؤیای عصر بیسیاست به پایان رسیده است و سیاست دیگر نمیتواند مسئولیتش را به دیگری واگذارد.
-
۱۳۹۹-۰۱-۰۵ ۱۱:۰۹
یادداشت سوم رضا داوری اردکانی در مورد کرونا؛
کرونا آزمونی برای ما و جهان
از آگامبن فیلسوف ایتالیایی نقل کرده اند که شیوع ویروس کرونا یک وضع استثنایی برای حکومتها به وجود آورده است، اما این وضع به سیاستمداران نه فقط مجال و فرصت اعمال قدرت نمیدهد بلکه شاید بتواند سیاست را از میدان بیرون کند. در فضایی که ویروس کرونا پدید آورده است، سیاست و ایدئولوژی خاموشی اختیار کرده اند.
-
۱۳۹۸-۱۲-۲۸ ۱۰:۱۰
اگزیستانس و کنش خلاق
کنش خلاق، کنشی است در جهت متجلی ساختن صورتهای مختلف معنا در قالب شکل و ماده و رفتار که منجر به دگرگونی در «اکنون» و «وضعیت کنونی» دازاین میشود و قیام ظهوری برای برونجستن از این وضعیت، دگرگون کردن سطح معمول زندگی و ممکنکردن «امکانهای دیگر» را ممکن میسازد.
-
۱۳۹۸-۱۲-۱۷ ۱۱:۴۳
رضا داوری اردکانی؛
درباره ترس از ویروس کرونا و آثار پیدا و پنهان آن
فیلسوفان اگزیستانس آدمی را موحودی ترس آگاه می دانند. ترس آگاهی با ترس تفاوت دارد. ترس از بیرون و از شیی معین است ولی ترس آگاهی احساس ترس توام با درد است و دردمند نمی داند ترس و دردش از کجاست. این ترس، ترس از نیستی است.
-
۱۳۹۸-۱۲-۱۷ ۱۱:۲۱
مقاله جدید اسلاوی ژیژک درباره کرونا و تحشیه ای بر آن؛
مشتِ فیلم «بیل را بکش» به سرمایهداری
اِپیدمی ویروسِ کرونا پیوسته منتشر شده و اپیدمیهای وسیعی از ویروسهایی ایدئولوژیک را به راه انداخته است. ویروسهایی در جوامعِ ما که در سکوت به فعالیت مشغول بودند: اخبار جعلی (fake news)، تئوریهای توطئه پارانوئیک، هیاهوهای نژادپرستانه و غیره. نیازِ پزشکی موجه برای قرنطینه تحتِ فشار ایدئولوژیک پژواکی برای تاسیس مرزهای روشن به راه میاندازد؛ پژواکی برای قرنطینه دشمنانی که تهدیدی برای هویت ما به حساب میآیند.
-
۱۳۹۸-۱۲-۱۴ ۱۲:۱۲
تحلیل اسلاوی ژیژک درباره کرونا؛
ویروس ایدئولوژی
برای مردم ووهان زمان، زمانِ احساس شرم و ننگ نیست، بلکه زمان جمع آوردنِ شجاعت و دوام آوردن صبورانه در مبارزه شان است. در چین افراد شایسته تحقیر، تنها آن کسانی اند که در عین حال که از خود به شدت محافظت میکنند، به شکل رسمی و اداری این اپیدمی را کم اهمیت و ناچیز نشان دادند... اما کسانی که باید واقعاً شرمنده باشند، همه ما در سرتاسر جهان هستیم که به قرنطینه کردن چینیها میاندیشیم.
-
۱۳۹۸-۱۲-۰۴ ۱۱:۳۸
گفتاری از رسول جعفریان؛
نهضت بازشناسی هویت شیعه با فهرست نویسی آثار امامیه
شیخ آقابزرگ طهرانی به همراه جمعی نهضت فهرست نگاری آثار امامیه را بر اساس سنت فهرست نویسی در میان مسلمانان و با هدف نشان دادن جایگاه شیعه در میراث مکتوب اسلامی پدید آوردند.
-
۱۳۹۸-۱۱-۲۶ ۱۱:۴۳
نگاهی انتقادی به یادداشت سروش دباغ در پاسخ به مقاله «جلال؛ روشنفکر بیدکان»؛
با میراث روشنفکری خود بر سر مهر بیاییم
نویسنده یادداشت «دلبسته میراث روشنگریام» در متن اشاره شده که به اعتبار آثار این روشنفکران، چنین گزارهای قابل استنتاج است، اما در ادامه ادله و رفرنسی برای اثبات آن ارایه نشده و درستی آن بدیهی در نظر گرفته شده است. در حالی که با ارجاع به مباحث آلاحمد و شریعتی در آثارشان میتوان نشان داد آنان یکسره میراث روشنگری را نفی نکردهاند و به ستیز با آن برنخاستهاند. جدای از این مساله باید توجه داشت فهم دقیق ماهیت اندیشهها و ایدهها مستلزم این است که آنها را در کانتکس تاریخی-اجتماعیشان قرار دهیم در غیر این صورت در دام نظرورزیهای انتزاعی میافتیم.
-
۱۳۹۸-۱۱-۲۳ ۱۳:۵۵
بحثی درباره زمان و تاریخ به مناسبت اتمام ترجمه فارسی مجموعه اسلام ایرانی هانری کربن؛
دم مسیحایی امام در الهیات شیعه
یکی از اساسیترین مسائلی که روبهروی کربن قرار دارد، حلّ این معماست که آیا تاریخ همان چیزی است که مردم را شکل میدهد و یا آنکه انسانها تاریخ را میسازند؟ آنچه مسلم است، انسان تنها زمانی به حل این معما نائل میشود که به تولّد روحانی جدیدی دست یابد. هنگامی که این تولد رخ دهد، دیگر سنّت با تاریخ در تضاد نخواهد بود.
-
۱۳۹۸-۱۱-۲۰ ۱۳:۰۰
ذکر مقدماتی تاریخی از آغاز تقابل تمدنی با غرب در تاریخ معاصر ایران
دراندازی طرحی نو برای مواجهه با غرب
پس از مواجهه و آشنایی ایرانیان با تمدن جدید غرب، ایران با مسئله تازهای مواجه شد، مسئلهای که مانند دورههای گذشته بهراحتی قابل حل نبود. از این مقطع است که ایرانیان پس از سپری کردن سدههایی درخشان و شکوفایی تمدنی و سپس طی دورانی از رکود تمدنی بهواسطه حضور سردمدارانی ناکارآمد، اینک در مواجهه با تمدن جدید غرب و پیشرفت روزافزون آن با چالش جدیدی مواجه میشوند: غرب چگونه پیش رفت و ما عقب ماندیم؟ طرح این پرسش متضمن تأمل در باب عقبماندگیهای جامعه ایران و تلاش برای دراندازی طرحی نو برای پیشرفت و ترقی است.
-
۱۳۹۸-۱۱-۲۰ ۱۲:۴۴
منورالفکران ایرانی و جهان مدرن در گفتارهایی از احسان شریعتی و حسین مصباحیان؛
خودت جسارت کن و بیندیش!
هابرماس میگوید با آنکه تحول فلسفی از دکارت شروع میشود و در کانت توسعه مییابد اما هیچکدام از اینها قادر نبودند تشخیص دهند که ما وارد دوره(epoch) جدیدی شدهایم که از دورههای پیشین جدا میشود. از آنجا که هگل معتقد است، فیلسوف فرزند زمانه خودش است و آن را صورتبندی میکند با این دیدگاه قادر است تشخیص دهد که ما وارد جهان مدرن شدهایم.
-
۱۳۹۸-۱۱-۱۹ ۱۱:۵۱
ایران زمین ؛ در روایت حکیم ابوالقاسم فردوسی؛
بیشه شیران
سراسر شاهنامه اگر جنگ میان ایرانی ها و تورانی ها ( که هر دو از نژاد آریایی ها هستند) رخ داده ، این نزاع ، جنگ نژادی و زبانی نیست ؛ بلکه تخاصم میان اندیشه نیک و بد است ، میان آزمندی با فروتنی ، جنگ آزادگان با دشمنان آزادی است ، جنگ میان خردمندی با کینه ورزی است . نه برتری نژاد آریایی مهم است و نه زبان پارسی ، بلکه این اندیشه و پندار نیک است که خردمندی را پیشه خود می کند ، چرا که خرد افسر شهریاران است و زیور نامداران...
-
۱۳۹۸-۱۱-۰۵ ۱۰:۰۰
بهزاد جامهبزرگ/ طرح چند پرسش در نسبت فردید، فلسفه و خشونت
فردید فلسفه، فردید سیاست
تأمل در این مسئله که در انقلاب و نظام سیاسیای که فقها و اندیشه فقهی پیشرو و راهبر آن هستند، جایگاه فیلسوفان و نظریات و تأثیرگذاری ایشان بر ساخت قدرت سیاسی در چه سطحی قابل بررسی است؟ چه وجهی دارد که عدهای با حمله به فردید او را متهم میکنند که مسئولیت تمامی ناملایمات سیاسی بعد از انقلاب متوجه اوست یا تحت تأثیر آموزههای اوست؟ آیا اساساً جامعهای مثل ایران از چنان ظرفیت نظری برخوردار است که اینچنین بهسرعت از تفسیر هایدگر و برگسون و نقد سارتر و نیچه و امثال هدایت نظریه خشونت تولید کند؟
-
۱۳۹۸/۱۱/۰۲
گفتوگو با غلامحسین زرگرینژاد؛
بر خرابه فرمانروایی کردن، هنر نیست
دوره قاجار از زمان آقامحمدخان تا احمدشاه تاریخنگاری بسیار غنی دارد و در مقابل دوره پهلوی در حوزه تاریخنگاری حرف چندانی برای گفتن ندارد./به فرموده عباسمیرزا حرکت به سمت تغییر را آغاز کردیم نه بدنه جامعه. طبیعی بود تا زمانی که جامعه زمامداران آگاهی دارد، همراهی میکند، اما وقتی زمامداران مستبد و منحطی بر سر کار آمدند، حرکت به سمت تغییر و فرار از عقبماندگی متوقف شد.
-
۱۳۹۸-۱۰-۳۰ ۱۱:۳۵
نگاهی به زندگی سیاسی و همکاری اولین نخستوزیر انقلاب با روحانیت؛
راه طینشده مهندس بازرگان
مهندس بازرگان بعد از شهریور ۱۳۲۰ که امکان فعالیت اجتماعی- سیاسی تا حدی به وجود آمد، رویکردی را در پیش گرفت که بر مبنای آن با نوشتن و گفتن تلاش میکرد به جامعه آگاهی و خودباوری بدهد. از دیانتی سخن گفت که با اجتماع، سیاست و مردم بیگانه نیست و صرفا به بعضی اعمال فردی و زندگی پس از مرگ بسنده نمیکند. علاوه بر کار فکری، مهندس از همان زمان به تشکل و نهادسازی همت وافر داشت.
-
۱۳۹۸-۱۰-۲۸ ۱۰:۱۶
مروری بر جایگاه روزنامه پرچم، ماهنامۀ همایون و نشریۀ پیمان در عرصه جریان اصلاح دینی؛
از اسلامگرایی تا اسلامستیزی
اصلاحطلبی کسروی، در مقایسه با آنچه در همایون منتشر میشد، جنس متفاوتی داشت، ضمن آنکه شامل جنبههای شیعی نیز میشد. وی زمانی که از همۀ خط قرمزها عبور کرده و حس کرد صحبتکردنها و اشارت گذشتۀ او به صورت کلی در حوزۀ اصلاح مذهب منتج به نتیجهای مشخص نشده، در سال ۱۳۲۲ شیعیگری را نوشت. سابقاً هم جستهگریخته در لابهلای آثارش انتقادهای گزندهای از تشیع کرده بود، اما به این روشنی مطلب را ننوشته بود.
-
۱۳۹۸-۱۰-۲۴ ۱۶:۳۰
علیه ایدهآلیسم/ ما و فلسفه تحلیلی در گفتارهایی از علی پایا و جلال پیکانی
-
۱۳۹۸-۱۰-۲۴ ۱۱:۰۴
فتحالله مجتبایی؛
سهروردی و فرهنگ ایران باستان
در دورۀ اسلامی دو مکتب عمدۀ فکری در ایران بوده است: یکی مکتب یا فلسفۀ مشّاء، و دیگری حکمت یا فلسفۀ اشراق. اولی یک میراث یونانی اسلامیشده است که به زبان عربی بیان شده و اصل یونانی و بیشتر ارسطویی دارد، با اضافات و عناصری که در مغربزمین و از زمان ارسطو به بعد از آثار نوافلاطونیان و رواقیان با آن درآمیخته است. این مجموعه در دوران اسلامی به نام «حکمت مشّاء» به عالم اسلامی وارد شده و رواج گرفته است. یکی دیگر جریان حکمت اشراق بوده است که به «حکمت فَهلویون» و «حکمت خسروانی» معروف شده و آشکارا اصل ایرانی دارد.
-
۱۳۹۸-۱۰-۲۳ ۱۰:۵۶
تاملی در نسبت بتهوون و انقلاب فرانسه؛
انقلاب در گوشها
ویژگیهای شنیداری و ریتوریقایی انقلاب فرانسه در بسیاری از آثار بتهوون نقشی مطلقاً مرکزی ایفا میکنند. اگرچه برخی گمان میکنند که اندیشهی انقلابی بتهوون با غلبهی رویکرد رمانتیک در قرن نوزدهم رو به تباهی رفت و بتهوون در این دوره وارد قلمروی ناشناخته شد که کاملاً جدا از جهان محسوس پیرامون او بود و تلاش کرد تا آن اشتیاق بیانناپذیر را در آغوش بکشد، اما به هیچ وجه نمیتوان ترسهای سیاسی بتهوون در این دوره را نادیده انگاشت.
-
۱۳۹۸-۱۰-۱۷ ۱۰:۴۶
گزارشی از همایش بزرگداشت یعقوب لیث صفاری و آغاز رستاخیز زبان پارسی؛
خروش سیستان؛ خروش زبان فارسی
خالقی مطلق: یکی از کسانی که برای زبان فارسی کوشش کردند، یعقوب لیث صفار است. آنگونه که بایدوشاید اهمیت جمله (آنچه من اندر نیابم، چرا باید گفت؟) در ظرف زمان خودش بیش از آن چیزی است که ما میگوییم. درزمانی که شاعران و دانشمندان بر عربی تسلط داشتند، قطعاً یعقوب هم بر عربی تسلط داشت، اما این سخن او معنای دیگری دارد و نشان از علاقه او به میهنش است.
-
۱۳۹۸-۱۰-۱۲ ۱۵:۱۵
تاملی در باب نوسازی جامعه ایران در عصر پهلوی اول؛
چرا قضاوت دربارهی نوسازی پهلوی اول مناقشهآمیز است؟
مهمترین مسئلهای که نوسازی عصر پهلوی اول را مناقشهآمیز کرده است، «سیاست حذف» است. مناقشهی طرفداران و مخالفان نوسازی عصر پهلوی نیز با تأکید و یا عدم توجه به این مهم است. رضاشاه در دو سطح، سیاست حذف را دنبال نمود. در سطح اول، اقدام به حذف مخالفان و گروه اپوزیسیون کرد.
-
۱۳۹۸/۱۰/۱۱
گفتوگوی فرهنگ امروز با سعید بینای مطلق؛
تراژدی تناقضها را هموار میکند
افلاطون تراژدی را کنار میگذارد و میگوید ما نمیتوانیم بپذیریم حکیم زاری بکند. وقتی با رویداد ناخوشایندی روبهرو میشود، ناراحت میشود، ولی عنان اختیار از دست نمیدهد. برای همین من گفتهام اگر افلاطون و ارسطو میآمدند ایران، اگر مثلاً شاهنامهخوانی بود، جنگ سهراب و رستم بود، افلاطون اعتراض میکرد و میگفت یک قدیس هیچوقت زاری نمیکند.
-
۱۳۹۸-۱۰-۰۹ ۱۱:۲۰
مواجهه با هانا آرنت در یک مهمانی ایرانی؛
آزادی فراتر از ایدئولوژی
این نکته حائز اهمیت است که ورود آثار هانا آرنت در ایران با اینکه ماهیتی فلسفی سیاسی دارد کمتر نقش و کارکرد ایدئولوژی سازی برای جریانات سیاست زده روشن فکری دارد و این مساله نیز غیر قابل کتمان است ، کسانی مانند روشن فکران دینی و غیر دینی گاها اگر به آثار و افکار هانا آرنت جهت ایدئولوژی سازی و جریان سازی سیاسی مراجعه کرده اند ، به دلیل ماهیت نظریات سیاسی و تجربه غیر قابل درک جغرافیایی زندگی سیاسی آرنت و نوع الگوی فکری فلسفی حاکم بر افکار و آثار وی نمی توانند تناسب فکری فلسفی مناسب و جریان ساز با افکار آرنت و جغرافیای فکری سیاسی خود در ایران پیدا کنند.
-
۱۳۹۸-۱۰-۰۲ ۰۹:۱۹
قباد منصوربخت؛
عباس معارف و غفلتزدایی از تفکر بنیادی در ایران معاصر
معارف تعلقات ایدئولوژیک را با دانش کارشناسی و فقه و فلسفه و عرفان جمع کرده بود و از این رو با اتکای به تفکر و فرهنگ قدیم ایران و شناخت تفکر و فرهنگ و تمدن جدید در پی حل مسائل متعدد برآمده از تمدن جدید در ایران بود. معارف و جریانی فکریای که او به آن تعلق داشت افقی جدید در عرصه تفکر جدید در ایران گشودند و این خاماندیشی که میتوان گذشته را یکسره کنار زد و اکنون غرب را یکسره در اختیار گرفت را مطلقا بیاعتبار ساختند.
-
۱۳۹۸-۰۹-۳۰ ۰۹:۱۳
چرا در مبرمترین جدلهای سیاسی و ایدئولوژیکی مکرراً به اسپینوزا استناد میشود؟
پولیتیکِ اسپینوزیسم-ترکیب و ارتباط
در دلوز به مؤثرترین صورت با این مفهوم قدرتمند مواجه میشویم که اسپینوزا یک ازلیتِ خیر و شر بهمثابه معیارهای بیرونی برای داوری غیرمتجسد را بهمنظور نوعی درک از اخلاق بهمثابه یک ارزیابی درونذاتی از شیوههای زندگی نادیده میگیرد و به آن خاتمه میدهد. وی مینویسد: «در طبیعت نه خیر وجود دارد و نه شر، هیچ تضاد اخلاقی وجود ندارد، اما فصل اخلاقی وجود دارد؛ این فصل اخلاقی در صورتهای مختلف و برابر ظاهر میگردد. این فصل اخلاقی در ارتباط با نوعی عواطف است که کناتوس ما را تعیین مینماید.»