روشنفکری دینی

کل اخبار:54

  • سروش ۱۳۹۳-۰۵-۱۴ ۱۱:۲۹

    نگاهی به سیر تحولات گفتمانی روشنفکری دینی/ بخش اول؛

    روشن‎فکری دینی: ظهور، تحول، بحران

    روشن‎فکران دینی در وهله‌ی اول در تلاشند تا قوانین اجتماعی، سیاسی دین که می‌بایست در جامعه‌ی دینی به اجرا درآیند را تاریخ‌گذشته و در حال حاضر بی‌فایده و ناعادلانه نشان داده و در وهله‌ی دوم، اِعمال هرگونه قوانین اجتماعی و سیاسی را منوط به رأی اکثری مردم می‌دانند.مبنای این تلاش، بیانیه‌ی حقوق بشر و اندیشه‌های لیبرالیستی و ترجیح آن‌ها بر قوانین اجتماعی، سیاسیِ دینی از جمله ولایت سیاسی و جزائیات است.

  • خسروپناه-ارمکی ۱۳۹۳-۰۴-۱۷ ۰۸:۴۲

    مناظرۀ عبدالحسین خسروپناه و تقی آزادارمکی؛

    پالایش عقب‌ماندگی روشنفکری دینی

    ما با یک غرب بدلی زیست می‌کنیم، به همین دلیل خیلی خوب نمی‌توانیم ساحت روشن‎فکری دینی را عرصه کنیم و مدرنیته را خوب پالایش کنیم. ما با غرب تقلبی و بدلی روبه‌رو هستیم، به دلیل اینکه موردی که مطهری و بازرگان و شریعتی بر اساس آن نزاع دارند این است که بازرگان با یک مورد پوزیتیویستی بدلی زیست می‌کند، مطهری و شریعتی با شبه‌مارکسیست زیست می‌کنند و علم به این صورت نیست. من نمی‌گویم این افراد تقلب کردند، بلکه یک تقلبی در حوزه‌ی روشن‎فکری سکولار و دانش وجود دارد.

  • ۱۳۹۳-۰۴-۰۹ ۱۲:۴۰

    پنجمین شمارۀ مجلۀ تصویری «دریچه» منتشر شد

    پنجمین شمارۀ مجلۀ تصویری «دریچه»، در سه بخش «گیشه»، «رویداد» و «گفت وگوی ماه» به موضوع «روشنفکری دینی» پرداخته است: آیا روشنفکری دینی رونق گذشتۀ خود را دارد؟ مهم ترین نقدهایی که به روشنفکری دینی می شود کدامند؟ آیا روشنفکری دینی نتیجۀ طبیعی تاریخ فکری ماست؟

  • سیدجمال-سیدجواد ۱۳۹۳-۰۳-۳۱ ۰۹:۱۳

    سیدجواد طباطبایی؛

    دربارۀ ميزان دانش سیدجمال و مسئلۀ پروتستانیسم اسلامی

    او نیز مانند آخوندزاده اطلاع چندانی از جنبش اصلاح دینی در اروپا نداشت و بیشتر از آن که دریافت درستی از پروتستانیسم و احتمال امکان آن در اسلام داشته باشد، با توجه به تصوری که از اهمیت و ضرورت اصلاح دینی در اسلام پیدا کرده و با تکیه بر اطلاع بسیار سطحی که از منابع روزنامه‌ای از نتایج اجتماعی پروتستانیسم به دست آورده بود، گمان می‌برد که پیشرفت‌های اجتماعی اروپا از پیامدهای اصلاح دینی است.

  • آرش نراقی ۱۳۹۳-۰۳-۲۶ ۰۹:۰۲

    نقدی بر نوشتۀ اخیر آرش نراقی؛

    روشنفکران در جایگاه شرق شناسان

    هدف از نوشتار حاضر، نگاهی تحلیلی– انتقادی به مقالۀ «دین در قلمرو مدنیّت: شرایط مشروعیت مدنی قانون دینی» و از خلال آن نقدی بر نحوۀ اندیشه‌ورزی طیف خاصی از جریان روشنفکری دینی است. پنهان نمی‌کنم که مسألۀ دوم هدف اصلی این نوشتار است و مقاله نراقی یک مصداق کافی برای پرداختن به این مقصود است.

  • آرش نراقی ۱۳۹۳-۰۳-۲۴ ۰۹:۱۳

    بحثی در نسبت اخلاق و روشن‌فکری دینی؛

    متافیزیک همجنس‌گرایی

    برخلاف تصور عده‌ای، اولاً، تلاش برای آشتی دادن اسلام و همجنس‌گرایی نه با نراقی آغاز شده و نه توسط او رشد و رمق خاصی یافته است؛ ثانیاً، بخش اعظم استدلال‌های نراقی اقتباسی ساده و مترجم‌گونه از حامیانِ مسیحی همجنس‌گرایی است که تلاش می‌کنند تا باور به کتاب مقدس و همجنس‌گرایی را سازگار سازند.

  • نجفی - فرهادپور ۱۳۹۳/۰۳/۱۱

    گفت‌وگو با مراد فرهادپور و صالح نجفی/ بخش دوم؛

    بحران روشنفکری دینی عمیق‌تر شده‌است

    سیر تاریخی روشنفکری دینی می‌گوید روشنفکری دینی از نوعی عرفان آمیخته به رادیکالیسم سیاسی شروع کرده است، اما به‌تدریج این جنبه‌ی رادیکال کم‌رنگ شده تا نهایتاً به معنویت رسیده است. حرکت از فانون به پوپر و از پوپر به رورتی یا ویتگنشتاین؛ به‌عبارتی‌دیگر، حرکت از رادیکالیسم به رفرمیسم و نهایتاً رسیدن به لیبرالیسم است.

  • روشنفکری دینی ۱۳۹۳-۰۳-۱۰ ۰۶:۱۸

    روشن‎فکری دینی و روش‌شناسی پسامدرن؛

    وقتی دین به مشق‌ شب کودکان شبیه می‌شود!

    به روایت روشن‎فکران دینی، بهترین فراورده‌ی پسامدرنیسم، میل به تأمل بیشتر است، تأمل در این مسئله که بنیادی وجود ندارد و به جای آن کثیری از خردها حضور دارد. اگر گفتمان دیوانگی می‌تواند از حاشیه به متن برگردد، پس سنت این موقعیت را می‌یابد که خود را عرضه کند و اسطوره می‌تواند به‌عنوان مهم‌ترین شالوده‌ی عرصه‌ی فرهنگ موضوعیت یابد.

  • نجفی - فرهادپور ۱۳۹۳/۰۳/۰۸

    گفت‌وگو با مراد فرهادپور و صالح نجفی/ بخش اول؛

    بیماریِ روشنفکری دینی

    روشن‎فکری دینی نهایتاً به سنتی تبدیل شد که فقط متون خود را می‌خواند. رابطه‌ی میانجی‌گرایانه به‌طور کامل حذف شده و هیچ مواجهه‌ای اتفاق نمی‌افتد. حال آنکه بنا بود روشن‎فکری، میدان مواجهه‌ای باشد که به نظر ناممکن می‌رسید.

  • سروش ۱۳۹۳-۰۲-۲۱ ۱۰:۰۵

    لیبـرالیـسم در اندیشۀ عبدالکریم سـروش؛

    هم مرکـب راه و هم مـقصـد راه

    سابقۀ عمل و افکار عبدالکریم سروش به‌عنوان منتقد جدی مارکسیسم در بحبوحه‌ی پیروزی انقلاب و سال‌های پس از آن و گرایش آشکار او به متفکرانی نظیر «کارل پوپر»، «کارل همپل» و «جان هیگ» او را در میان روشن‌فکران دینی با گرایش لیبرالیستی قرار می‌دهد.

  • سروش دباغ ۱۳۹۳-۰۲-۰۳ ۰۸:۴۶

    بحثی در نسبت اخلاق و روشن‌فکری دینی؛

    دباغ، حجاب و ارتداد

    سروش دباغ اگرچه در پاره‌ای از مکتوبات خویش رویه‌ای مبتنی بر تحلیل و تحقیق را پیشه می‌کند؛ اما در نوشته‌های اخیر او در زمینه‌ی اخلاق و فلسفه‌ی اخلاق گویی نوعی کم‌دقتی، فزونی گرفته است. البته پایان‌نامه‌ی دکتری او در این میان یک استثنا است.

  • ۱۳۹۳-۰۱-۱۸ ۱۵:۵۸

    آغاز عرضه‌ی اخلاق دین‎شناسی در نیبوک

    كتاب «اخلاق دين‌شناسی؛ پژوهشی در مبانی معرفتی و اخلاقی فقه» نوشتۀ دکتر ابوالقاسم فنايی از طریق سامانه فروشگاهی نیبوک آماده تحویل پستی به محققان و علاقه‌مندان گردید.

  • سروش دباغ ۱۳۹۳-۰۱-۱۷ ۱۱:۲۲

    بازشناسی انتقادی سروش دباغ؛

    بازی‌های زبانی ویتگنشتاین و رفرم دینی از رهگذر تفلسف سیستماتیک

    سروش دباغ ناگزیر به ترسیم ساختارهای گفتمانی پویا و زمان‌‌دار و غوطه خوردن مشترک آنها در مکان‌‌ها و فضاهای مادی می‌‌شود؛ به دیگر سخن، ساختن یک سوژه‌‌ و تبدیل آن به یک ابژه. سوژه‌‌ای که از مدخلیت تاریخی خود بیرون کشیده شده است تا متناسب با رفرم دینی دباغ، جامه‌‌ای نو به تن کند. در این فرایند است که بنظر می‌‌رسد همه چیز، ساختگی و از پیش تعیین شده است؛ همه چیز از سوی چند روشنفکر دینی (همچون دباغ) ساخته می‌‌شود و دیگران همه مصرف کننده‌‌ می‌‌شوند.

  • میکیان ۱۳۹۲-۱۲-۲۸ ۱۴:۴۹

    بهزاد جامه بزرگ؛

    چه کسی متهم می‌کند؟

    با گذشت قریب به یک ماه از انتشار مصاحبۀ مصطفی ملکیان با فرهنگ امروز تحت عنوان «با پارادوکس خود چه می‌کنید؟» واکنش‌ها همچنان به این مصاحبه ادامه دارد. پس از واکنش محمد مجتهد شبستری، عبدالکریم سروش، محمود صدری، عبدالعلی بازرگان و حسن یوسفی اشکوری، به فن این مصاحبه و پاسخ به مدعیات مصطفی ملکیان، اینک گسترۀ واکنش‌ها به مصاحبه‌کننده رسیده است.

  • مهرنامه ۱۳۹۲-۱۲-۲۶ ۱۶:۵۴

    شماره سی و چهارم مهرنامه

    شماره 34

    شماره 34 ماه‎نامه خبری تحلیلی ویژه نوروز 1393 مهرنامه با محوریت عرصه تاریخ اندیشه در 500 صفحه منتشر شد.

  • مهدوی زادگان ۱۳۹۲/۱۲/۱۲

    داوود مهدوی‌زادگان در گفت‎وگو با فرهنگ امروز؛

    آیا روشنفکری دینی واقعیت دارد؟

    اما آیا اساساً روشن‎فکر دینی واقعیت دارد؟ قبل از انقلاب واژه‎ی روشن‎فکر دینی مطرح نبوده و استفاده نشده است، این واژه درست بعد از انقلاب استعمال شد. پیش از انقلاب واژه‎ای که به کار می‎رفت، واژه‎ی روشن‎فکری اسلامی بود، بیشتر هم در کلام مرحوم شریعتی بود و در آثار او این واژه را می‎بینیم. در کلام شریعتی مفهومی به نام روشن‎فکر دینی نداریم.

  • سروش ۱۳۹۲-۱۲-۱۱ ۱۱:۱۸

    بحثی در نسبت اخلاق و روشن‌فکری دینی؛

    چرا روشن‌فکری دینی به تبیین اخلاق روی آورده است؟

    سرخط این قصه را باید در آثار سروش جست‌وجو کرد، شاید «اخلاق خدایان» وی، اولین نشانه‌ی بیرونی از عطف عنان روشن‌فکران دینی به سمت اخلاق‌پژوهی باشد. البته نگرش فرااخلاقی سروش را باید در اثر مهم او یعنی «دانش و ارزش» پی گرفت؛ اما آیا واقعاً او بر همان است که بود؟

  • دو گانه ۱۳۹۲-۱۲-۰۳ ۱۱:۳۳

    عباسعلی منصوری؛

    دوگانه‌ی احیا و اصلاح در جریانات فکری معاصر در ایران

    احیاگر و نواندیش هر دو در صدد بازخوانی مجدد دین و سنت هستند و نگاه فعلی و غالب به دین و سنت را عامل رکود معنوی و دنیوی جوامع مسلمان می‌دانند؛ اما زاویه و منظر دید ایشان در این بازخوانی متفاوت است.

  • مصطفی ملکیان ۱۳۹۲-۱۱-۳۰ ۱۰:۴۳

    بهزاد جامه‌بزرگ/ به بهانۀ مصاحبه با مصطفی ملکیان؛

    در فضیلت شجاعت

    مصطفی ملکیان با پشتوانه‌ای از دقت نظر و اندیشه، به ایشان درس متانت و اخلاق و از همه مهمتر شجاعت و شهامت می‎دهد. شجاعت در بیان حفره‌های عمیقِ گفتمانی که او خود سال‌ها در آن تنفس می‌کرد. ملکیان به همراهان سابق خود می‌آموزد که بر طبل تو خالی روشنفکری دینی کوفتن که اینک بیش از پیش اسیر تناقضات گردیده است، دردی از چالش‌های نظری ایران معاصر درمان نمی‌کند.

  • مصطفی ملکیان ۱۳۹۲/۱۱/۲۹

    «روشنفکری دینی» در گفت‌و گوی مشروح بهزاد جامه بزرگ با مصطفی ملکیان؛

    با پارادوکس خود چه می‌کنید؟

    چگونه یک متدین می‌تواند بگوید من به این قرآن و دین ملتزم هستم ولی از فقهش صرف‌نظر کرده‌ام؟چطور می‌توانیم بگوییم که از فقه بگذریم؟ اسلام قرآن است به‌اضافه‌ی روایت نبوی، آن زمان ما در روایت‌های نبوی هم فقه داریم، بعد چطور می‌شود از بخش‌های چشمگیری از دین بگذرد و بگوید من هنوز متدینم!

  • ۱۳۹۲-۱۱-۱۷ ۱۲:۰۴

    مجتهدی‎شبستری: دوستان من! این بازی سیاسی را رها کنید!

    بازی سیاسی کردن ناشیانه‌ای با تعبیراتی چون «روشنفکری دینی»، «نواندیش دینی»، گنجاندن مصنوعی و غیر واقعی این فرد یا آن فرد تحت این عنوان یا آن عنوان، طرح پرسش‌های کاملا غیر شفاف ولی جهت دار در پاره‌ای از گفت‎وگوها و کشاندن پاسخ دهنده به موضع گیری علیه این یا آن فرد، علم کردن نواندیشی دینی در برابر روشنفکری دینی، سخن گفتن‌های بی‌مبنا که همه روشنفکران دینی چنین یا چنان می‌گویند؛ اینکه روشنفکری دینی شوخی بامزه‌ای است. اینکه نعشش جلوی دیدگان ما روی زمین افتاده است!

  • سید حسین نصر ۱۳۹۲-۱۱-۰۷ ۱۰:۳۶

    سید حسین نصر؛

    شوخی‌ای به نام روشن‌فکری دینی

    اگر شما راجع به روشن‌فکری دینی و یا تلفیق دین و تجدد جلوی افرادی مثل محمدکاظم عصار، استاد بزرگ خود من که حتی سال‌ها در فرانسه درس خوانده بود حرف می‌زدید، ایشان با چند شوخی مطلب را به کلی رد می‌کرد و اصلاً این‌گونه افکار را جدی نمی‌گرفت.

  • روشنفکری دینی ۱۳۹۲-۱۰-۲۳ ۰۹:۱۰

    بررسی خاستگاه نظریه‎های نواندیشان دینی؛

    دلایل معرفتی یا علل غیرمعرفتی؟

    بر اساس مدل تأخر فرهنگی، هنگامی که دو تمدن در تماس با یکدیگر قرار می‌گیرند اولین عناصری که از آن‌ها به یکدیگر منتقل می‌شود عناصر فرهنگ مادی است و پس از آن عناصری از فرهنگ معنوی انتقال می‌یابد. آشنایی روشن‎فکران و نواندیشان با غرب و مدرنیته بر اساس همین الگوی تأخر فرهنگی است.

  • روشنفکری ۱۳۹۲-۱۰-۰۸ ۰۹:۵۶

    الهیات نواندیشانه، نواندیشی دینی و روشن‎فکری دینی؛

    چرا روشن‎فکری دینی یک پارادایم نیست؟

    نه می­‌توان با دست یازیدن به پوزیتیویسم، یک حکم کلی و جهان‌شمول درباره­‌ی مقولات صادر کرد و نه می­‌توان با مینیمالیسم دو چیز را که روش­‌های متفاوتی می­‌طلبند، در یک خیمه کنار هم قرار داد. ازهمین‌روی، باید اقرار کرد که روشن‎فکری دینی در ایران هیچ­گاه به یک «پارادایم» تبدیل نخواهد شد...