آمریکا، سیاهان، سرمایه‌داری/ گفتگوی سیمافکر با ناصر فکوهی

دکتر ناصر فکوهی، انسان‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران اعتراضات اخیر سیاه‌پوستان در فرگوسن و برخی دیگر از شهرهای آمریکا را تحلیل کرده است.

«سیاست» ناتوان از «ترس»، بی‌بهره از «عشق»

همه مساله بر سر آن است كه اگر در مقابل این «ترس» از «عشق» سخن می‌گوییم، این عشق را چگونه باید تعریف كنیم؟ و پاسخ شاید آن باشد كه این عشق را باید نه بر پایه محبوبیت داشتن و حفظ محبوبیت به هر قیمتی، بلكه بر اساس رابطه‌ای عقلانی ایجاد كرد

از شهر تا فرهنگ

سخن گفتن از «فرهنگ» از همه ابعاد، در همه موارد و همه بهانه ها، از فرط تکرار، امروز در زبان ما به امری آشنا و گاه حتی آزاردهنده تبدیل شده است. گویی واژه ای معجزه آسا کشف کرده باشیم که با اتکاء به آن بتوان همه گره ها را در سردرگم ترین کلاف ها از هم گشود، هر در بسته ای را باز کرد و هر مانع سرسختی بر سر راه و به سوی اهداف واقعی یا خیالین را از میان برداشت.

انسان شناسی تصویری و فیلم اتنوگرافیک، گفتگو با ناصر فکوهی

انسا‌ن‌شناسی تصویری و فیلم اتنوگرافیک را لزوماً نمی‌شود یک موضوع دانست. مسلماً آنها تداخلی در هم دارند به خصوص در دوره جدید با پیشرفت تکنولوژی و به وجود آمدن ابزارها و رسانه‌های جدید مسلماً نمی‌توانیم بگوییم انسا‌ن‌شناسی تصویری و فیلم اتنوگرافیک یک موضوع است. اولاً این نکته مطرح است که فیلم اتنوگرافیک قدیمی‌تر از انسا‌ن‌شناسی تصویری است، به دلیل این که فیلم اتنوگرافیک چه در معنای عام‌تر فیلم مستند یعنی تصویربرداری از واقعیّت‌ها بدون دست بردن شدید در روند به وجود آمدن و فرآیند شکل‌گیری آن و چه در قالب فیلم‌های بازسازی شده‌‎ای که بعداً در سینمای مستند و سینمای مردم‌نگارانه (اتنوگرافیک) می‌بینیم تقریباً با شروع خود سینما و ابراز سینما شروع می‌شود.

مقدمه ای بر تبیین اسطوره های بنیانگذار شهر مدرن

در این شهر، امروز، اسطوره هایی چون «دانش» و «پیشرفت» ، «اندیشمندی» ، «روشنفکری»، «شرق / غرب» ، «جهانی شدن» و ... به مثابه مفاهیمی «بدیهی» و «جهانشمول» شناخته می شوند در حالی که نه تنها در جهانشمولی آنها شک و تردید وجود دارد، بلکه خود این اسطوره ها را باید بر اساس نظام های اسطوری ای باستانی تری باز یافت که آنها هم البته عمدتا به تاریخ صنعتی شدن و پدید آمدن قدرت متمرکز در قالب دولت های ملی باز میگردند.

گفت ‌و‌گو با جلال ستاری

ناصر فکوهی

گفت ‌و‌گویی که شرح‌اش در این کتاب آمده است، مفاوضه و هم‌سنخی درازنفسی میان دکتر ناصر فکوهی و جلال ستاری (از سال 1387 تا 1389) است. ستاری می‌گوید: «همواره سعی بر این بوده است که مظلوم‌نمایی نشود و نعل واژگونه و وارونه نزنم تا برای هر مصلحتی، امر واقع را جز آنچه بوده است، بنمایم.»

روانکاوی یک تاریخ

هدف صرفا آن بوده که در نخستین گام‌های این پروژه، اندیشمندانی را که تأثیری درازمدت بر فرهنگ این کشور داشته‌اند ترغیب کنیم به گذشته خود بازگشته و بار دیگر در پرتو گذار زمان در آن نگریسته و بازنگری کنند و روایت یا روایت‌های خود را به بیان درآورند. این یک بازی در معنای اتنوگرافیک و تحلیل روانکاوانه -فرهنگی این واژه است؛ جایی که می‌توان و باید به روایت‌های «سوژه» تن در داد، زیرا این روایت‌ها بر زبان می‌آیند نه برای آنکه چیزی را ثابت یا نفی کنند، بلکه برای آنکه تاریخ را بازسازی کنند. بنابراین شاید بهتر بود نام کتاب را «جلال ستاری به روایت جلال ستاری» می‌گذاشتیم.

ارتباط فرهنگ و تصویر در سینمای مستند؛ گفتگوی تهامی نژاد، فکوهی و ورهرام

در طول تاریخ انسانی می‌بینیم که تصویر به سمت دموکراتیزه شدن می‌رود. به صورتی که تصویر به عنوان آیکونها، عکس و فیلم، در دسترس مردم قرار گرفته و وارد سیستمهای اجتماعی می‌شود. اینجا می‌توان این سوال را مطرح کرد که فرهنگ به چه‌اندازه تصویری است؟ و یا سهم تصویر در فرهنگ به چه میزان است؟ عده‌ای معتقدند که این سهم خیلی بالا و حتی بالاتر از متن و نوشتار قرار میگیرد

ناصر فکوهی: انسان شناسی آسیب های روزمره؛ ریا کاری

واژه «ریا» در ادبیات فارسی که بسیار بر واژه «نفاق» در حوزه دینی اسلامی انطباق دارد و در زبان های اروپایی با ریشه یونانی hypokrisis به همین واژه در زبان های امروزی رسیده است، به تضادی اشاره دارد که میان «ظاهر» یک فرد یا گروه در بیان و در شکل قابل مشاهده از یک سو و «باطن» و باور های واقعی آن فرد یا گروه، وجود دارد و با نوعی فریبکاری نسبت به دیگران به کار می رود.

کارگاه تخصصی انسان‌شناسی و فرهنگ: «شهر مناسکی»

جلسات به صورت یک هفته در میان و در روزهای پنج‌شنبه، از ساعت ۱۲ تا ۱۶ برگزار می‌شوند. در هر جلسه، علاوه بر مدیر انسان‌شناسی و فرهنگ، یکی از همکاران نزدیک مجموعه نیز در حوزه تخصصی خود و مرتبط با موضوع جلسه، درسگفتار تفصیلی در سطح دکترای تخصصی در مطالعات فرهنگی بین رشته ای ارائه می‌کنند و همچنین مباحث مطرح شده، توسط حضار، مورد مبادله فکری قرار خواهد گرفت.

انتقادات به دولت یازدهم در گفتگو با ناصر فکوهی

من داده‌های کافی برای گرفتن چنین نتیجه‌ای را ندارم اما می‌توانم بگویم که اولا میزان تخریب در دولت نهم و دهم بعد از انقلاب در هر زمینه‌ای از جمله سیستم اجتماعی بی‌سابقه بوده است،. در برخی حوزه‌های عمدتا حوزه روابط بین المللی در حوزه روابط بین المللی تخریب بسیار بیشتر بوده است. تقریبا تمام قطع نامه‌های سازمان ملل علیه ایران در دولت نهم و دهم تصویب شد...

فرهنگ و موسیقی

پنجاه و پنجمین نشست «یکشنبه‌های انسان‌شناسی و فرهنگ»، در روز یکشنبه 13 اردیبهشت ماه ۱۳۹4، در مرکز مشارکت‌های فرهنگی هنری شهرداری تهران برگزار شد. در آغاز این نشست فیلم مستند «دو کمانچه» به کارگردانی بهمن کیارستمی اکران شد و در ادامه خانم مریم قرسو پیرامون «نمادشناسی در موسیقی » به ارائه توضیحات و سخنرانی پرداختند. در بخش دوم نشست آقای حامد جلیلوند ، با موضوع «فرهنگ و طبقه بندی سازها» توضیحاتی را ارئه کردند . در پنل پایانی ، جلسه پرسش وپاسخ با حضور دکتر فکوهی، خانم قرسو و آقای جلیلوند برگزار گردید و پرسش های حضار مطرح و پاسخ داده شدند

انسان شناسی آسیب های روزمره؛ بی ادبی

هنجارشکنی های خیالین هیچ ربطی به جنبش هایی چون اکسپرسیونیسم، سوررئالیسم، یا مه ۶۸، و محتوای انقلابی آنها ندارد، زیرا به ویژه از صداقت آنها خالی است، بلکه بیشتر از جنس دنباله روی و فرصت طلبی از بدترین نوع آنها، یعنی سودای رسیدن، در کمترین زمان و با کمترین هزینه، به ثروت و قدرتی است که همیشه آرزویش را داشته اند.

گزارشی از میزگرد نگارخانه ای به وسعت یک شهر

به وسعت یک شهر" جایِ خود را به وضوح باز کرده است. این پدیده که برای اولین‌بار در یک کلان‌شهر و در چنین مقیاسی به وقوع پیوسته، زمینه‌ی بحث و گفت‌وگوی میان‌رشته‌ای را باز کرده و به مثابه یک شی‌ء در قالب کلاژ/نمایش‌گاه/رویداد/پیشامد نظراتِ متنوعی را در حوزه‌های مختلف‌ـ از تجسمی گرفته تا جامعه‌شناسی و آسیب‌شناسی‌ـ برانگیخته است. در این رابطه نشستیدر تالارِ استاد شهناز واقع در خانه‌ی هنرمندان برگزار شد که در آن ناصر فکوهی، فرزان سجودی، بهنام کامرانی، احمد نادعلیان، شادمهر راستین و جمال کامیاب از زوایای مختلف به نقد و بررسی موضوع پرداختند.اتووود در پنج قسمتِ جداگانه نظرات و نقدهای مطرح شده در این جلسه را مکتوب کرده است...

پنجاه و نهمین نشست «یکشنبه های انسان شناسی و فرهنگ»: کلان‌شهر و فرهنگ

پنجاه و نهمین نشست «یکشنبه های انسان شناسی و فرهنگ» با موضوع: «کلانشهر و فرهنگ» برگزار خواهد شد.

فکوهی : بی‌هویتی شهر را دچار آلزایمر کرده است

شهروندی و هویت شهری به مباحث داغ این روزهای جوامع شهری ایران به طور عام و جامعه‌ی شهری قزوین به طور خاص تبدیل شده است. اینکه شهروند کیست و چه وظایفی دارد و رابطه‌ی متقابل شهر و شهروند چگونه تعریف می‌شود؟ یکی از دغدغه‌های مدیران شهری شده است. هویت به عنوان یکی از ابزارهای ایجاد تعلق به مکان، گروه، یا یک مجموعه همیشه مورد تاکید بوده است. شهر، نیز از این مساله مستثنی نیست و اگر بخواهد پایدار بماند باید هویت شهری را در خود بسازد و همواره آن را پویا نگه دارد. از این رو، دکتر فکوهی استاد برجسته‌ی انسان شناسی دانشگاه تهران، در یک عصر بهاری در دانشکده‌ی معماری دانشگاه آزاد واحد باراجین با روشن ساختن مفهوم هویت شهری و شهروندی به آسیب‌شناسی این مساله در شهر قزوین پرداخت.

شهر و ادبیات در گفتگو با ناصر فکوهی

اگر خواسته باشم صرفا در حوزه ادبیات بمانم و عرصه های عظیمی در هنرهای تجسمی (پاریس ِ دگا، لوترک، فوویست ها و سوررئالیت ها؛ آلمان اکسپرسیونیست ها و...) و تصویری (آفریقای ژان روش، نیویورک وودی آلن، فرانسه و الجزایرِ کارتیه برسون) را که لاجرم با ادبیات پیوند خورده و در هم تنیده اند را به صورت تصنعی کنار بگذارم، می توانم در اینجا تنها دو مثال دیگر بیاورم که به دو نقطه کاملا متفاوت از جهان کنونی مربوط می شوند: نخست نیویورک پل استر(Paul Auster) و سپس استانبول اورهان پاموک (Orhan Pamuk).

ناصر فكوهی: اندیشه آزادی بخش، نجات‌دهنده كشور است

فكوهی می‌گوید، او و هم‌نسلانش، خود را مدیون كلانتری می‌دانند، چون روستا و عشایر را با نقاشی‌های او شناختند: « ما بچه‌های شهری بودیم كه هرگز عشایر را ندیده بودیم و او با نقاشی‌هایش به ما نشان داد. نقاشی‌هایی كه كلانتری از دربار ساسانی و هخامنشی كشیده بود، برای من از خود آنها باارزش‌تر بود. دربارها چون مركز قدرت هستند، مركز فساد هم هستند و تنها راه آزادی‌بخشی كه در برابر قدرت و ثروت به مثابه ابزارهای از خود بیگانه‌كننده و مرگ‌آوری كه انسان برای خود ساخته وجود دارد، هنر است.»

کارگاه تخصصی انسان‌شناسی و فرهنگ: «نظریه‌های فرهنگی مصرف»

این جلسات به عنوان مکملی برای جلسات ترویجی و عمومی یکشنبه‌ها طراحی شده و با هدف انجام مباحث تخصصی متمرکز در برخی حوزه‌های خاص برگزار می‌شوند.انسان شناسی و فرهنگ، این برنامه جدید را جهت ارائه درسگفتارهای تخصصی برای مخاطبان خاص خود در هر حوزه در نظر گرفته است.

نشست نقد و بررسی پروژه نگارخانه ای به وسعت یک شهر برگزار می شود

نشست نقد و بررسی پروژه نگارخانه ای به وسعت یک شهر در خانه هنرمندان ایران برگزار می شود.

به یاد زاون/ ناصر فکوهی

وقتی به زاون و یادگار و سهمی که برای فرهنگ ما باقی گذاشت و شاید بسیاری ندانند و شامل صدها ساعت گفت وگوی تاریخ شفاهی و تصویر برداری شده نیز می شود که امروز امیدوارم در جایی محفوظ مانده باشد، نمی توانیم سهم بزرگ اقلیت های دینی را در کشور خودمان نادیده بگیریم.

مردی که در قلبش کودکی نشسته است/ کتاب‌هایی برای پاره کردن

مراسم بزرگداشت پرویز کلانتری نقاش با سابقه که این روزها در بستر بیماری است، با حضور چهره‌های هنری در خانه هنرمندان ایران برگزار شد و از او به عنوان هنرمندی که هنرهای مختلف را به هم پیوند زده، یاد شد.

در گفتگو با ناصر فکوهی مطرح شد: آیا جامعه ایران شاد نیست؟

یکی دیگر از این موارد پیش پا افتاده که دخالت‌های بی‌جا را نشان می‌دهد، چگونگی ابراز احساسات و شادی است که باز هم بنا بر تصدی‌گری دولتی نباید از حدی «شدید‌تر» و «غیر متعارف» باشد. به همین دلیل است که‌گاه می‌بینیم ساده‌ترین رفتارهای عمومی به بهانه اینکه مخالف عرف هستند زیر فشار قرار می‌گیرند و از کاهی، کوهی ساخته می‌شود

دموکراتیزه کردن هنر در گفتگو با ناصر فکوهی

انقلاب های دموکراتیک و صنعتی در قرن نوزدهم این معادله را بر هم زدند و سبب شدند که هنر مردمی هر چه بیشتر به رسمیت شناخته شده گسترش یابد و به صورت انبوه تولید و مصرف شود. انقلاب اطلاعاتی و شبکه های اینترنتی باز هم این حرکت را تشدید کردند و امروز دیگر کمتر می توان مرزهای دقیقی میان این دو گونه هنر بکشد و هر چند هنوز هستند کسانی که می خواهند آنها را در قالب «هنر فاخر» و «هنر مبتذل» از یکدیگر جدا کنند، اما این سخن و این شیوه ارزش گزاری، دستکم از دیدگاه علوم اجتماعی چندان ارزشی ندارد.

اقلیت های دینی و هویت ملی در گفتگو با ناصر فکوهی

هویت ایرانی باید بر اساس هویت های تاریخی و معاصر؛ متفاوت و متکثر تبیین شده و مدیریت گردد. اقوام ایران حق دارند که از آموزش صحیح زبان مادری شان در مدرسه برخوردار باشند. این مساله به هیچ وجه به زبان فارسی لطمه نمی زند و بلکه آن را تقویت می کند.

مستندی در نقد وجهه فروشگاهی نمایشگاه کتاب؛

انتشار «اصل قصه» همزمان با برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران

مستند «اصل قصه» پیرامون مسئله نشر و کتاب کشور، کاری از مرکز سفیرفیلم همزمان با برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران منتشر خواهد شد.

«شخصیت ایرانی از واقعیت تا تخیل» برگزار می‎شود

«شخصیت ایرانی از واقعیت تا تخیل» در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار می‎شود.

بازتولید اشرافیت دولتی در دولت ملی

بوردیو معتقد بود که جنبش‌های جامعه مدنی باید دائما و با دقت، حوزه سیاسی را زیر نظر داشته و به این حوزه اجازه ندهند که این دستاورد‌ها را به طور جزئی یا کلی از میان بردارد. به ویژه آنکه به عقیده او سیاست رسمی و کنشگران حرفه‌ای این حوزه، از تمام دستگاه‌ها و تمام ابزار‌ها برای بازتولید قدرت خود برخوردار هستند (خشونت واقعی در قالب دستگاه‌های سرکوب و خشونت نمادین در قالب دستگاه‌ها و رسانه‌های تحمیق و درونی کردن سلطه در انسان‌ها).