-
۱۳۹۵-۰۹-۳۰ ۰۹:۰۶
نگاهی به آئیننامه جدید ارتقاء اعضاء هیات علمی وزارت علوم که از اول دی لازم الاجراست؛
بوق حمام و مسئلهای به نام ابتذالِ ارتقاء
حکایتِ تولید ۱۰.۰۰۰ مقاله علمی، پژوهشی، حکایتِ تاجرزادهی نابخردی است که به توصیه پدر که تجارت خریدن کالای ارزان و فروختن آن به قیمتی بالاتر است، گوش سپرد و با دیدن قیمت ناچیز بوق حمام در شهری دیگر و تفاوت قیمت آن در شهر خود، تمام سرمایهاش را بوق حمام خرید، غافل از اینکه در شهر خود تنها یک حمام وجود دارد! از تنظیمکنندگان آئیننامهای چنین مضحک نیز باید پرسید در شهر شما چند حمام وجود دارد؟
-
۱۳۹۵-۰۹-۲۹ ۰۹:۵۹
تحلیل سیر تحول سوژۀ مدرن با نگاهی انتقادی به تعدادی از منابع و مراجع مربوط(۱)؛
فرانکفورتیهای منتقد
با توجه به خاستگاه فلسفۀ معاصر و سوژۀ مدرن و ریشهای که در عصر خرد و عصر نوزایی داشت، عمدۀ انتقادها به این فلسفه را باید متعلق به اندیشههای چپگرایانه دانست، از مارکس و هگل تا مکتب فرانکفورت، آلتوسر و سپس بیشتر نظریهپردازان پسامدرنیسم همچون جیمسون، دریدا، لیوتار، دلوز و فوکو؛ در این میان، مکتب فرانکفورت نقشی پیشرو و بسیار تأثیرگذار در انتقاد از مدرنیته داشته است.
-
۱۳۹۵-۰۹-۲۰ ۱۰:۵۹
محمد مالجو؛
برندهها و بازندههای کالاییسازی آموزش عالی در ایران چه کسانیاند؟
وقتی دولت از اجرای وظیفهای که اصل سیام قانون اساسی بر عهدهاش نهاده است عقبنشینی میکند، کسانی باید جای دولت را بگیرند. این جایگزینی در ایران با خصوصیسازی آموزش عالی رخ نداده است. در حد اطلاعات من، دستکم تا این اواخر حتا آجری از بخش دولتیِ آموزش عالی به بخش خصوصی واگذار نشده است. در عوض، اولاً به بخش خصوصی اجازهی کار در قلمرو آموزش عالی داده شده و ثانیاً بخشهای پاییندستی، خصوصاً خدماتی چون خوابگاهها و بوفهها و حملونقل و امثالهم، مشمول برونسپاری به ردههای گوناگونِ پیمانکاران بخش خصوصی شده است.
-
۱۳۹۵-۰۹-۲۰ ۱۰:۳۲
حامد صفاریان/نگاهی بر کتاب «بنیاد آموزۀ فراگیر دانش» ترجمۀ سید مسعود حسینی؛
اشکالات اندک با یک خطای بنیادین
اما یکی از مهمترین لغزشهای ترجمۀ آقای حسینی، ازقضا، در عنوانِ این ترجمه رخ داده، و با قلم درشت بر روی جلد نقش بسته است. این اشتباه -که ممکن است درشتترین لغزش این ترجمه هم باشد- ایبسا زمینهساز پیشداوری نادرست خوانندگان دربارۀ کل اثر گردد. این خطا در شمار خطاهای بنیادین ترجمه است؛ به این معنا که هم به لحاظ فن ترجمه خطا محسوب میگردد، و هم از حیث انتقال معنا، نشان از عدم راهیابی مترجم به کُنه معنا داشته، و علاوه بر آن میتواند به گمراهی خواننده نیز بیانجامد.
-
۱۳۹۵-۰۶-۰۷ ۰۹:۱۵
بررسی تحلیلی فهرست پرتولیدترین محققان و مقالهنویسان علوم انسانی کشور؛
مقالات دورهمی!
با جستوجوی اسامی چند تن از پرکارترین این اساتید در پایگاه نورمگز و استخراج مقالههای آنها، دست به شمارش کل مقالههای آنها زدیم و مقالاتی را که بهتنهایی نوشته بودند معین کردیم. نتیجه قابل تأمل و البته تعجببرانگیز بود.اکبریان از ۱۲۸ مقاله، تنها ۳۴ مقاله را بهتنهایی به نگارش درآورده است. محمدعلی بشارت از ۱۳۳ مورد مقاله ۳۶ مورد را بهتنهایی پژوهش کرده است. عادل آذر ۱۱ مقاله از ۲۰۳ مقاله را خود نوشته و در نهایت مقالههای تکنوشت علی دلاور از ۱۶۹ مقاله به تعداد انگشتان دست هم نمیرسد.
-
۱۳۹۵-۰۵-۳۰ ۱۱:۲۱
نگاهی به اندیشه ماکس وبر(۱)؛
ماکس وبر و نقادی عقل مدرن در قرن بیستم
وبر در نگاه به مدرنیته آن را بهمثابه سرنوشتی میدید که فرد غربی در این سرنوشت روزگار خود را سپری میکند؛ این سرنوشت، نه کابوسی تلخ و نه رؤیایی شیرین است، بلکه شرایطی است که فرد غربی در آن میراثدار تاریخ عقلانی مغربزمین است. او همانطور که گفته شد، نه قائل به امکان تغییری اساسی در وضع حال بود و نه تمام راه را رو به سقوطی ناگزیر میدانست، در برابر، همواره به دنبال روزنهای حتی کوچک برای تحمل وضع حال و امید به شرایط بهتری بود.
-
۱۳۹۵-۰۵-۱۶ ۰۹:۴۱
مقدمهای بر نظریهی سیاسی معاصر (۱)؛
عدالت بهمثابه انصاف
همانطور که در نظریه بیان شد، مشاهده میشود که وضعیت نخستین، ایدهای مشابه قرارداد اجتماعی را تعمیم میدهد، با این تفاوت که هدف آن توافق بر اولین اصل عدالت برای ساختار بنیادین به جای شکل خاص حکومت مثلاً در لاک است؛ همچنین وضعیت نخستین، انتزاعیتر است: این توافق باید فرضی و غیرتاریخی تلقی شود.
-
۱۳۹۵-۰۵-۱۰ ۱۱:۰۸
آیا امروز نسبت به گذشته، به «واقعیت» نزدیکتریم؟
قطعهای از واقعیت
چیزی که میبینیم نه آنکه واقعیت نباشد، اما همهی «واقعیت» به آنچه دیدهایم ختم نمیشود. باید بپذیریم که در طول تاریخ، رسانهها بخش عمدهی واقعیت اطراف ما را ربودهاند؛ نه به این معنی که الزاماً همهی رسانهها توطئهوار پردهای به روی واقعیت میکشند -که ممکن است در پارهای موارد چنین باشد-، بلکه رسانه با هر هدف و منظوری نقش واقعیتسازی را عهدهدار است. همینکه امروزه تصور میکنیم از جهان بیرون مطلع شدهایم؛ جنون مصرف خبر و دریافت تکههای شکستهشده در زمان هوشیاریمان.
-
۱۳۹۵-۰۵-۰۳ ۰۹:۴۴
تاملی در فلسفهی ریاضیات ایمره لاکاتوش؛
انقلاب کپرنیکی در فلسفهی ریاضیات
بیشترین چیزی که از لاکاتوش یادگار گذاشته شده است، عبارت است از: تأکید بر روی دامنهی تاریخی؛ اختصاص دادن به مسئلهی رشد و توسعه و کوشش برای فهم ریاضیات نه بهعنوان یک چیز صوری که غریبه با ما است، بلکه بهعنوان چیزی که توسط ریاضیدانان به کار گرفته میشود. او ریاضیات را از اسطورهی کامل بودن به قلمرو هستیهای بشری آورد که برای رسیدن به درجهی بالاتری از کامل شدن مسئولیت دارد که این رویکرد یک انقلاب کپرنیکی در فلسفهی ریاضیات است.
-
۱۳۹۵-۰۴-۱۵ ۱۱:۰۸
لورا مالوی/کیارستمی؛ سینمای عدم قطعیت، سینمای تأخیر؛
جایگاه مرگ در فرم روایت سینمای عباس کیارستمی
کیارستمی مثل بسیاری دیگر از همنسلانش، تحت تأثیر سینمای نئورئالیسم ایتالیا بود و فیلمهای قبلترش، از جمله «خانهی دوست کجاست؟» در دورهی بازپروری یک زیباییشناسیِ واقعیِ ایرانی ساخته میشد. شوکِ زلزله و عواقب بعد از آن، رئالیسم کیارستمی را به مسئلهی دشوار واقعیتی کشاند که بازنماییِ درخور را به چالش میکشید.
-
۱۳۹۵-۰۳-۱۲ ۰۹:۴۶
درآمدی به فلسفۀ عملی در ایدئالیسم آلمانی (۲)؛
مفاهیم کانونی فلسفۀ آلمانی پیرامون اخلاق؛ از سقراط تا اپیکور
اگر بخواهیم تنها با تکواژۀ «اخلاق» به وادی فلسفۀ اخلاق در سنّت ایدئالیسم آلمانی پای نهیم، آنگاه باید گفت که دست خالی به میدان آمدهایم و دیر یا زود به مغاک خلط معانی فرو خواهیم غلتید و راه را گم خواهیم کرد. علت این خطر آن است که در حوزۀ فلسفۀ اخلاق در زبان آلمانی، کلمات و عبارات متعددی متداول است که هریک، در تمایزی ظریف با دیگری، به مدلول و مفهومی متفاوت دلالت دارد.
-
۱۳۹۵-۰۲-۲۵ ۰۹:۰۳
آدونیس و تعلیق مرگ در حضور خدایان؛
آدونیس چه میگوید؟
آدونیس دستمان را میگیرد تا ما را خود به پنهانگاه خویش برد تا به کلام خویش ما را در مذبح حقیقت سر ببرد؛ و بدینسان در حضور خدایان با زیرکی مرگ را معلق میکند. آدونیس کنجکاو است و مشتاق و با دلی مشتاق زیر آسمان پرجبروت گام برمیدارد، عطر گلی پژمرده نیز او را مست میکند. آدونیس سرور همیشه بیدار شاعران است.
-
۱۳۹۵-۰۲-۱۸ ۰۹:۴۰
حامد صفاریان/ درآمدی به فلسفۀ عملی در ایدئالیسم آلمانی (۱)؛
مفهوم «آزادی» بهمثابۀ جانمایۀ فلسفۀ عملی
تا وقتی آزادی برای ما موضوعی باشد در کنار دیگر موضوعات؛ موضوعاتی که عقل نظری با مقولات خود به کنکاش در آن میپردازد، هرگز مفهومی حقیقی از آزادی حاصل نخواهد شد. فروکاستن آزادی به یک ابژه، مانند سایر ابژههای وادی عقل نظری، در اصل تهی کردن مفهوم آزادی از محتوا و معناست. عقل نظری، ساحت اندیشیدن به ابژه، یعنی ساحت فروکاستن جهان به «چیزها» و آنگاه اندیشیدن به این چیزها تحت مقولات ثابت است.
-
۱۳۹۵-۰۲-۱۵ ۰۹:۲۳
نگاهی به کتاب «حدیث حاضر و غایب» به قلم آرش نراقی (۱)؛
غیبت خداوند، امری مختص مدرنیته؟!
نگاه نراقی اسطورهای است.به نظر میرسد این تفکر اسطورهزداشدهی بشر است که ایدهی خداوند را از ذهن او دور کرده، نه اینکه این اختفا معلول اتفاق خاصی در عالم طبیعت باشد. پس این ادعا را که «این معنای دوم از اختفا، یعنی کسوف خداوند ویژهی روزگار مدرن و پسامدرن است»اگر صرفاً به معنای این باشد که تفکر مدرن خداگریز است، به نظر درست میآید؛ در غیر این صورت نراقی لازم است اثبات کند پدیدهی غیبت امر حادثی است، یعنی مختص مدرنیته است و قبل از آن سابقه نداشته است.
-
۱۳۹۵-۰۲-۱۱ ۰۸:۵۸
ویلیام دری؛
«تبیین چه چیز» در تاریخ
در بررسی «تبیین چه چیز» برحسب یک مفهوم نظیر «انقلاب» لازم است که «نظم و ترتیب» را در تبیین بپذیریم اما اینگونه تبیینها همیشه برحسب مفهومی تدوین نمیشوند که استفاده از آن مستلزم این است که آنچه تبیین شده، تکرار پدیدهی اجتماعی است. چون مورخان اغلب با بهکارگیری (یا با «کشوقوس دادن» ) مفاهیمی از زمینههای دیگر در مورد موضوع مطالعهی خود، توجهشان را به یک الگوی قابل فهم معطوف میدارند
-
۱۳۹۵-۰۱-۲۲ ۰۸:۵۴
پاسخ به یک تردید؛
آیا شکسپیر واقعاً نویسندهی نمایشنامههایش بود؟
هیچ مدرکی یافت نشده است که ثابت کند شکسپیر نویسندهی تمام ۳۷ نمایشنامه و ۱۵۴ سونات منسوب به خود است. در غیاب چنین اسناد و مدارکی در اثبات نویسندگی شکسپیر، برخی از متفکران شکاک این پرسش را پیش کشیدند: چگونه ممکن است مردی با چنین پایگاه اجتماعی و آموزشی ضعیف دارای بصیرتی بالا و چنین درک وسیعی از مسائل حقوقی و سیاسی پیچیده و دانشی عمیق از زندگی در دربار انگلیسی باشد؟
-
۱۳۹۵-۰۱-۱۶ ۰۹:۳۱
نگاهی به رویکردهای متفاوت عرف عام و فقه در باب برخی مفاهیم؛
گناه، خطا، اشتباه و رابطهی آنها با فقه اسلامی
قوانین مذهبی اولاً در پسزمینهی سنت ظهور کردهاند كه تقدس و تابو بودن بخشی از آن است، ثانیاً از طرف یك مقام مقدس صادر و یا تأیید شدهاند، طبیعتاً افسونزده و رازآلوده بودهاند، ولی قوانین مدرن صرفنظر از اینكه از زبان یك شخص مقدس صادر نشدهاند، از پس عینك تقدسزدایی و افسونزدایی نگریسته میشوند.
-
۱۳۹۴-۱۲-۲۵ ۰۹:۰۲
تاملی در باب تراژدی یونانی؛
روی سخن شاعر تراژدی با همگان است، با همگان، جز مردگان
آندره بونار اشاره میکند که رسالت تراژدی یونانی این است که به بشر نوید آزادی دهد و این همان راز ماندگاری آنهاست؛ انسانیت را در ذات ما رشد میدهند و بدینسان با سماجت و یورشی تهورآمیز ارزشهای انسانی را پاس میدارد. شاعر تراژدیاش را برای هریک از ما نوشته است و خواسته دستمان را بگیرد و یاریمان دهد تا راه دردناک زندگی را بپوییم و بپیماییم؛ و این درد او و درد ما و درد همهی انسانهاست.
-
۱۳۹۴-۱۲-۲۴ ۰۹:۳۳
ماهیت و چیستی «تربیت» از نظرگاه افلاطون؛
پایدیا در قوانین
تربیت حقیقی و تشویق به کسب فضیلت و هماهنگی از موضوعات محوری مورد علاقهی افلاطون و مضمون بسیاری از مباحث فلسفی اوست که واجد اهمیتی بنیادین میگردد، این اهمیت به حدی است که در دیالوگ «قوانین»، شکل بخشیدن به اخلاق و شخصیت را از دوران کودکی و حتی پیش از تولد مورد توجه قرار میدهد و برنامههایی را پیشنهاد میکند که از طریق آنها بتوان نفس کودکان را بهنحوی بار آورد که در سنین بزرگسالی به شهروندانی کامل، شایسته و فضیلتمدار تبدیل شوند.
-
۱۳۹۴-۱۰-۳۰ ۱۲:۲۹
بررسی تطبیقی اندیشهی سیاسی آیتالله نائینی و میرزا ملکمخان بر اساس چارچوب نظری اسپریگنز؛
بحران زمانه
«اندیشهها در پاسخ به بحرانها است که تولید میشوند». از این منظر، اندیشمند و فیلسوف سیاسی-اجتماعی کسی است که در ابتدا بحران یا مسئلهای را در جامعه خود مشاهده کرده و آنگاه برای برونرفت از آن بحران و بازگشت به وضعیت متعادل و باثبات دست به تئوریپردازی میزند. بررسی اندیشهی سیاسی ایران نیز این روند و جریان را بهخوبی نشان میدهد؛ آنجا که مردم و حکومت و بزرگان در عصر مشروطه در یک گذرگاه مهم تاریخی قرار میگیرند و عرصهای فراهم میشود برای ایجاد و رویش دیدگاهها و اندیشههای سیاسی.
-
۱۳۹۴-۱۰-۲۹ ۱۱:۱۵
پارادایمهای ازدسترفته؛
چرا علم با بحران مشروعیت و بیاعتمادی روبرو است؟
به طور قطع، وجودِ قوانین و فرایندهای بنیادین حاکم بر جهان طبیعت، مستقل از پارادایمهای انسانی است: زمین، بدون توجه به اینکه آیا مردم دیدگاه بطلمیوسی را قبول دارند یا دیدگاه کپرنیکی را میپذیرند، به دور خورشید میچرخید. همچنان که بی اف اسکینر میگوید: «هیچ نظریهای نمیتواند آن چیزی را که راجع به آن نظر میدهد عوض کند».
-
۱۳۹۴-۱۰-۲۳ ۰۸:۴۹
نگاهی به تبیین افلاطون از موسیقی بر اساس دیالوگ «قوانین»؛
نقش موسیقی در «تربیت» «شهروند»
در شهری که افلاطون خواهان تأسیس آن است، هر نوع موسیقی اجازهی ورود ندارد، چراکه برای شهروندان بسیار زیانآور است. او معتقد است هنر موسیقی نوعی هنر بازآفرینی (تقلیدی) به شمار میآید؛ لذا باید در پی آن نوع از موسیقی برآییم که از هر جهت برآمده از نوعی بازآفرینی هنرمندانه از سرمشق خود میباشد. نباید به کسانی گوش کرد که میگویند معیار موسیقی، خوشی و «لذت/hédoné/pleasure» ناشی از آن است، بلکه باید در جستوجوی آنگونه موسیقی برآمد که از هر جهت با سرمشق خودش همانند باشد و از زیبایی حقیقی ناشی شود.
-
۱۳۹۴-۱۰-۱۵ ۰۹:۰۹
نگاهی به کتاب «روش علم» محمد طبیبیان؛
بازخوانی اسلوبهای اندیشهی علمی از عصر روشنگری تا کنون
وقتی این کتاب را برای مطالعه به دست گرفتم، انتظار داشتم که نویسنده ضمن بررسی روش علم، تعریف جامع و مانعی از علم ارائه دهد.اما متأسفانه نگاه نویسنده در این بررسی اولاً، در مجموع وصفی تاریخی به روشهای گوناگون علم از ارسطو و بعد از عصر روشنگری گرفته تا پوپر، لاکاتوش و ... است. ثانیاً، جایی هم که میرسد تا تعریفی از علم ارائه دهد، تعریف علم را به امان خدا میسپارد و به «حیطهی فعالیت علمی» میپردازد.
-
۱۳۹۴-۱۰-۰۵ ۰۹:۴۵
از شاعرانهسازی سیاست تا سیاستزدایی روشنفکرانه/ تگاهی به کتاب رمانتیسیزم سیاسی کارل اشمیت؛
چرا ما به جای عمل فقط حرف میزنیم؟
رمانتیسیزم، خدا -اصل غایی موقعیتانگاری فلسفی سنتی- را با خودآگاهی زیباییشناختی و فردی جایگزین میکند، متافیزیک را سوژهمحور و خصوصی میکند. اما اشمیت معتقد است که تعالی سوژهی تکافتاده تنها در نظم اجتماعی بورژوازی فراهم میشود. بدون آن خلوتگاه درونی که لیبرالیزم برای فرد فراهم میکند، تخیل رمانتیک هدف یورشهای خودکامانه و غیرقابل پیشبینی از بیرون قرار میگیرد.
-
۱۳۹۴-۰۹-۲۰ ۱۳:۰۶
علیرضا سیّداحمدیان؛
تفسیر راستگرا از فلسفۀ تاریخ هگل
آنچه به موضوع این گفتار مربوط است، مختصّات تفسیر راستگرا از هگل و بهخصوص فلسفۀ تاریخ اوست و فهم اشکالات آن با عطف به دستگاه مفاهیم پیچیدۀ هگلی. نخست یادآوری میکنیم که تفسیر راستگرا به اعتبار تفسیر چپگرا تعریف شده است. با عطف به آراء و افکار نمایندگان این تفسیر میتوان چنین برداشت، که تفسیر راستگرا حکم هگلی «حقیقت کلّ است» را به عنوان هنجار تلقّی میکند، و فلسفۀ متعالیۀ هگل را مساوق الهیّات درمییابد.
-
۱۳۹۴-۰۸-۱۰ ۰۹:۰۴
قدیر نصری/ به مناسبت سالروز الغای خلافت اسلامی؛
خلافتخواهی: گذشتهگرایی غیرواقعی و آیندهگرایی فراواقعی
مفهوم خلافت از جملهی آن دسته واژگانی است که قطاری از خاطرات و برنامه و کارنامه را یادآور میشود که به نظر میرسد گروه خطرناکی بنام داعش داعیهاش را دارد. هرچند داعش از حیث استعداد نظری و سازوکارهای عملی، حامل و مدعی بسیار ضعیفی برای این مفهوم عظیم است، اما خود آن مفهوم به دلیل دلالتها و تجویزهایش بسی دگرگونساز و شگفتآفرین میتواند باشد.
-
۱۳۹۴-۰۷-۲۷ ۱۱:۳۲
یحیی شعبانی؛
تنها انسان ناراضی میتواند امیدوار باشد
امید نیروی محرک بشر و معطوف به آیندهای بهتر و نو است. امید اگرچه در واقعیتِ امر حاضر قرار میگیرد اما از آنجایی که مشتاق امر آتی است با اکنون بالفعل در تقابل قرار میگیرد و چونان نیروی نفی در درون آن عمل میکند. آدمی در اکنون موضوع محرومیت، پریشانی و درد است، امید آرزو برای تعالی از این اکنون به آیندهای است که متفاوت، نو و هماره بهتر است.
-
۱۳۹۴-۰۷-۲۲ ۰۹:۵۷
تفسیری از پدیدارشناسی هوسرل؛
ایدهی یادگیری و تعلیم و تربیت در عمل
هوسرل به ما نشان میدهد که تعلیم و تربیت حقیقی، یادگیری و اعمال روش پدیدارشناسانه میباشد که منجر میشود به ساخت کلی و مشترک آگاهی. به بیان دیگر، ساختی که با روش پدیدارشناسانه تقویم میگردد. حال میبایست سایر علوم بر مبنای این ساختار مشترک آگاهی قوام یابند. این روش ضمن آنکه کاملاً عملگرایانه است یک کار گروهی نیز محسوب میگردد.
-
۱۳۹۴-۰۷-۱۳ ۱۰:۱۹
نگاهی به نظریه عدالت جان راولز/ بخش نخست؛
چرخش بهسوی لیبرالیسم سیاسی
راولز تلاش میکند تا نشان دهد که «حس عدالت» در یک جامعهی بسامان که بر اساس قواعد عدالت بهمثابهی انصاف تنظیم شده است تمایل به رشد خواهد داشت و رشد خواهد کرد؛ ضمن اینکه در چنین جامعهای برداشتهای مبتنی بر خیر عقلانی به گونهای خواهد بود که افراد نسبت به حس عدالت احساس بیگانگی نخواهند کرد.
-
۱۳۹۴-۰۷-۱۱ ۰۹:۰۶
نوشتاری از شارل گینیون در باب هستی و زمان (۱)؛
خود شدن: نقش خودینگی در هستی و زمان
وجهی دیگر از هستی و زمان وجود دارد که ظاهراً به تصویری کاملاً متفاوت از هستی ما بهمثابه انسان دلالت میکند. این چشمانداز دیگر که سپس در اگزیستانسیالیسم محوری میشود، بر مفهوم هایدگر از خودینگی (authenticity) بهمثابه نحوی ممکن از هستی برای دازاین تمرکز دارد.