-
۱۳۹۳-۰۴-۲۶ ۱۰:۴۲
محمدعلی مرادی؛
شریعتی و زوال تفکر مفهومی در ایران
شریعتی مدل روابط علی و معلولی را بر تاریخ مسلط می‌داند که این مدل برگرفته از علوم طبیعی است، حال آنکه از جنبه‌ی نظری مفهوم «طبیعت» و تاریخ از دوران کانت و هگل تفکیک شده بودند. کوشش‌های بسیاری از همان پایان قرن نوزدهم بر این بود تا به اثبات این نکته برسد که در علوم انسانی باید از مدل فیزیک و ریاضی بیرون آمد.
-
۱۳۹۳-۰۴-۱۷ ۱۲:۰۶
اسلاوی ژیژک/ دربارهی سینمای آندری تارکوفسکی؛
چــیزى از فضای درون(1)
کاری که من برای انجام پیش می‌نهم چیزی بس ساده‌لوحانه‌تر و ناگهانی‌تر است: تحلیل شیوه‌ای که مضمون چـیز در فضای رواییِ شرح سینمایی نمود می‌یابد؛ مختصرن طرح صحبت از آن دست فیلم‌هایی که روایت‌شان به یک چـیزِ تروماتیک/ناممکن، به چـیزِ موجودات فضایی در فیلم‌های وحشت‌زای علمی-تخیلی ربط پیدا می‌کند.
-
۱۳۹۳/۰۴/۱۵
«هانری کربن» در گفت‌وگوی تفصیلی فرهنگ امروز با «انشالله رحمتی»؛
کُربن و نجات جهان مدرن از عرفی شدن
کربن می‌خواهد بگوید متون مقدس ما و آن چیزی که ما تحت عنوان تاریخ معنوی بشر داریم اساطیر الاولین نیست، این‌ها اساطیری است که فقط طورشان ورای طورِ محدود عرفی دنیوی ما است و سعی می‌کند آن را برای بشر معنادار سازد.
-
۱۳۹۳/۰۴/۰۹
سرنوشت دانشگاه در ایران در گفت‌وگوی فرهنگ امروز با محمدامین قانعی‌راد؛
کاریکاتوری از دانشگاه
دانشگاه‌های ایران در فهم بنیان‌های علوم انسانی مشکلات اساسی دارند. سیستم کنونی این فهم را به چالش می‌کشد و روزبه‌روز کاهش می‌دهد، درک عمیق را در دانشگاه بلاموضوع کرده است. مقاله‌سازی و پایان‌نامه‌سازی به هدف تبدیل شده است. درک جدی مفاهیم علوم انسانی کار و زحمت می‌خواهد و دانشجویان راحت‌تر هستند که شما به آنها بگویید که یک مقاله بنویسید تا آنکه بگویید کتاب هابرماس را خوب بخواند و فهم کند.
-
۱۳۹۳-۰۴-۰۴ ۱۱:۱۹
گزارشی از نشست بررسی و نقد اندیشۀ علی شریعتی؛
شریعتی در پس اندیشۀ روشنفکری دین
تغییرات جامعه‌ی ایرانی موجب شده که کسی میل به بازخوانی اندیشه‌های شریعتی نداشته باشد؛ چون اندیشه‌های او بیشتر جنبه‌ی تاریخی دارد و در پس اندیشه‌ی روشنفکری دین قرار می‌گیرد و در مقابل آن، عده‌ای معتقدند با توجه به اقتضائات جهانی اتفاقاً اندیشه‌ی شریعتی منبع الهامبخش برای کل تفکر جهان می‌تواند باشد.
-
۱۳۹۳-۰۴-۰۲ ۱۳:۱۹
گزارشی از نقد و بررسی کتاب «شریعتی و آینده تفکر ما»؛
شریعتی در سیاق انحطاط تاریخی روشنفکران روزگاران ما
شریعتی با ایدئولوژی چه نسبتی دارد؟ آیا چنانکه روشنفکرانی مانند «شایگان» و «طباطبایی» مطرح کرده‌اند، شریعتی دین را تبدیل به ایدئولوژی کرد؟ آیا نمی‌توان گفت به تعبیر شایگان، او بود که سنت تاریخی ما را به ایدئولوژی تبدیل کرد و مانع بزرگی شد برای آن که بتوانیم عقل مدرن را بپذیریم؟ یکی از مشکلات بنیادین ما در این مباحث، فقدان روش در خواندن متن است؛ در واقع یکی از موانع فهم اندیشه مرحوم شریعتی، به ضعف روش در علوم انسانی برمیگردد.
-
۱۳۹۳-۰۳-۳۱ ۰۹:۱۳
سیدجواد طباطبایی؛
دربارۀ ميزان دانش سیدجمال و مسئلۀ پروتستانیسم اسلامی
او نیز مانند آخوندزاده اطلاع چندانی از جنبش اصلاح دینی در اروپا نداشت و بیشتر از آن که دریافت درستی از پروتستانیسم و احتمال امکان آن در اسلام داشته باشد، با توجه به تصوری که از اهمیت و ضرورت اصلاح دینی در اسلام پیدا کرده و با تکیه بر اطلاع بسیار سطحی که از منابع روزنامه‌ای از نتایج اجتماعی پروتستانیسم به دست آورده بود، گمان می‌برد که پیشرفت‌های اجتماعی اروپا از پیامدهای اصلاح دینی است.
-
۱۳۹۳/۰۳/۲۵
گفتگو با حمیدرضا صدر/ به بهانۀ آغاز جام‌جهانى فوتبال در برزيل(5)؛
فوتبال و هم‌زمانى
سادگی و درک راحت فوتبال مهم ترین دلیل فراگیر بودن این ورزش است. فوتبال شمال شهری و جنوب شهری و دانشگاه رفته و نرفته ندارد و همه این قاعده ساده را پذیرفتند و در یک لحظه به آن نگاه می‌کنند که این پدیده، پدیده هم‌زمانی نام دارد.
-
۱۳۹۳-۰۳-۲۴ ۰۹:۱۳
بحثی در نسبت اخلاق و روشنفکری دینی؛
متافیزیک همجنس‌گرایی
برخلاف تصور عده‌ای، اولاً، تلاش برای آشتی دادن اسلام و همجنس‌گرایی نه با نراقی آغاز شده و نه توسط او رشد و رمق خاصی یافته است؛ ثانیاً، بخش اعظم استدلال‌های نراقی اقتباسی ساده و مترجم‌گونه از حامیانِ مسیحی همجنس‌گرایی است که تلاش می‌کنند تا باور به کتاب مقدس و همجنس‌گرایی را سازگار سازند.
-
۱۳۹۳/۰۳/۲۰
ابراهیم فیاض در گفت‌وگو با «فرهنگ امروز»؛
غلبۀ ساختار علوم فنی بر علوم انسانی
حاکم شدن ساختار سکولاریزهی علوم فنی بر علوم انسانی و تحمیل شاخصههای آن بر این حوزه، چرخه‌ی علمی را در کشور نابود کرده است؛ چرخه‌ی علمی که باید بین تئوری و واقعیت در حرکت باشد. با این ساختار، دانشگاه‌ها به شدت با واقعیت اجتماعی و جامعه فاصله گرفتهاند و در دنیای خود، و در اوج انتزاع در حال حرکت هستند.
-
۱۳۹۳/۰۳/۱۱
گفت‌وگو با مراد فرهادپور و صالح نجفی/ بخش دوم؛
بحران روشنفکری دینی عمیق‌تر شده‌است
سیر تاریخی روشنفکری دینی می‌گوید روشنفکری دینی از نوعی عرفان آمیخته به رادیکالیسم سیاسی شروع کرده است، اما به‌تدریج این جنبه‌ی رادیکال کم‌رنگ شده تا نهایتاً به معنویت رسیده است. حرکت از فانون به پوپر و از پوپر به رورتی یا ویتگنشتاین؛ به‌عبارتی‌دیگر، حرکت از رادیکالیسم به رفرمیسم و نهایتاً رسیدن به لیبرالیسم است.
-
۱۳۹۳-۰۳-۰۴ ۱۰:۵۵
از دکترای بورسیه تا بورسیۀ دکترا؛
معضلی که رفته رفته رنگ فاجعه به خود می‌گیرد
برای نمونه فردی می‌توانست در یک دانشگاه نه‌چندان قوی در ارمنستان تقاضای ادامه تحصیل کرده و یک گواهی از آن دانشگاه مبنی بر موافقت اولیه برای پذیرش در مقطع دکترا به وزارت علوم ارائه دهد، سپس با استفاده از کانال‌های مختلف این بورس خارج را تبدیل به داخل کرده و ناگهان سر از معتبرترین دانشگاه کشور (دانشگاه تهران) دربیاورد.
-
۱۳۹۳-۰۳-۰۱ ۰۸:۵۱
گفتاری از بابک احمدی؛
مرز مشترک فلسفه و موسیقی
همه‌ی آثار شوئنبرگ هراس جهانند و همه‌شان صداهای ناهنجار دنیا هستند. یک قدم آن طرف‌تر شاگرد شوئنبرگ هر صدایی حتی موتور جت که در حال بلند شدن هست را موسیقی می‌نامید و موسیقی را همه‌ی صداها می‌دانست، نه صداهای برگزیده و مطبوعی که ما ساختیم و می‌پذیریم و قراردادهای ریاضی طوری که ترکیب اصوات را دلپذیر بکند.
-
۱۳۹۳-۰۲-۳۰ ۰۶:۲۷
پاسخ سید جواد طباطبایی به منتقدان/قسمت دوم؛
چگونه به یک کرشمه مدرس شده‌اید؟
آقاجری با یادداشت‌های فراوان آمده بود و کتاب را نیز روی میز چیده بود، اما هیچ دلیلی جز لفاظی‌های بی مبنا از او صادر نشد. گویا در ادامۀ سنت روشنفکری دینی که تبدیلی بر آن نیست! این تکرارهای سخت آزاردهندۀ انتحالیون، یک داستان را در خاطر من زنده می‌کند و آن نسبت انتحال از سوی رفیق احسان طبری به محمدعلی فروغی است...
-
۱۳۹۳-۰۲-۲۲ ۰۹:۵۸
بیژن عبدالکریمی؛
سهم فردید و نصر در بی‌تفاوتی تاریخی ما نسبت به تکنولوژی
متفکرانی همچون فردید، یا سید حسین نصر یا حامیان ایدۀ علوم جدید دینی و پیروان آنها و همۀ كسانی كه بصيرتهای هايدگری در باب تكنولوژی را به نحو نامتفکران در ايران بازگو كردهاند در شكلگیری ناهمزمانی تاریخی ما و بیتفاوتیمان نسبت به قدرت تكنولوژی یا عدم شکلگیری عزمیت تاریخی ایرانیان در نیل به این مهمترین منبع قدرت مدرن و در نتیجه برعهده نگرفتن نقش خویش در تقدیر تاریخ کنونی خود سهيم هستند.
-
۱۳۹۳-۰۲-۲۱ ۱۰:۰۵
لیبـرالیـسم در اندیشۀ عبدالکریم سـروش؛
هم مرکـب راه و هم مـقصـد راه
سابقۀ عمل و افکار عبدالکریم سروش به‌عنوان منتقد جدی مارکسیسم در بحبوحه‌ی پیروزی انقلاب و سال‌های پس از آن و گرایش آشکار او به متفکرانی نظیر «کارل پوپر»، «کارل همپل» و «جان هیگ» او را در میان روشنفکران دینی با گرایش لیبرالیستی قرار می‌دهد.
-
۱۳۹۳/۰۲/۲۰
گفت‌وگوی بلند فرهنگ امروز با حسن چاوشیان؛
کار بوردیو نقد است/ «تمایز» هنوز در ایران کلاسیک محسوب نمی‌شود
در ایران هنوز زود است که از تمایز به‌عنوان یک اثر کلاسیک غربی نام آورده شود؛ چون ما هنوز چیزی به‌عنوان تولید علم جامعه‌شناسی و پژوهش به آن معنی پژوهش راستین جامعه‌شناسی نداریم، ما در ایران تنها آموزش جامعه‌شناسی داریم. پروژه‌ی بوردیو این بود که به لحاظ نظری یک نوع تلفیق و پلی بین ساختارگرایی و پدیدارشناسی که هر دو را افراطی می‌داند، ایجاد کند.
-
۱۳۹۳-۰۲-۰۱ ۱۱:۱۴
پرویز پیران/ به بهانه اعلام نتایح آزمون دکتری نیمه متمرکز 1393؛
شرط بلاغ، پند یا ملال: مسأله‌ای به نام مدرک دکتری
مسئولان و مدیران جوامع پیشرفته، نیک آگاه‌اند که انباشتن دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی از اعضای هیات علمی و دانشجويان ناتوان، فاقد ویژگی‌های لازم و خدای ناکرده جوفروشان گندم نما، به معنای تحویل گرفتن مدیران ناتوان و خدای ناکرده رانت‌خوار و فاسد فردا ست.
-
۱۳۹۳-۰۱-۳۰ ۱۶:۴۰
متن مناظره حسین کچویان و سیدجواد طباطبایی؛
کچویان: خاستگاه ناسیونالیسم ایرانی غرب است/ طباطبایی:خودم را جزء ناسیونالیست‌ها نمی‌دانم!
سخن و حرف ایشان همان سخنی است که یکی از مهمترین بازیگران عرصه نزاع گفتمانی در منازعه‌های موجود است و دقیقا به همین دلیل است که مثلا فلان مجله یا مجموعه آقای دکتر طباطبایی را آن‌قدر تقویت می‌کنند و دائما حرف‌های ایشان را طرح می‌کنند چون این حرف‌ها و روایت ایشان از این مسئله به گونه‌ای است که ایشان چه بخواهند چه نخواهند به کار این بازی و منازعه گفتمانی آنها می‌آید.
-
۱۳۹۳/۰۱/۳۰
مکتب فرانکفورت در پرسش و پاسخ «فرهنگ امروز» با «بابک احمدی»؛
لفظ «مکتب» برازندۀ فرانکفورتی‌هاست
دقت کنیم که همواره می‌توان میان دو گرایش متفاوت فکری و فلسفی شباهت‌ها و تفاوت‌هایی یافت. هریک از متفکران یکی از این گرایش‌ها امکان دارد به متفکری در گرایش دیگر نزدیک باشد (یا برعکس به شدت انتقاد داشته باشد). تاریخ فلسفه بارها (باید گفت به کرات) شاهد چنین وضعیتی بوده است و این هیچ عجیب نیست.
-
۱۳۹۳/۰۱/۲۵
گفت‌وگوی تفصیلی فرهنگ امروز با منوچهر صانعی؛
دیلتای مؤسس علوم انسانی است
ما یک روش تاریخی داریم، هر متفکری را می‌توانیم با ماقبل آن بررسی کنیم با مابعد آن نمیتوانیم بررسی کنیم. دکارت را می‌توانیم با ارسطو مقایسه کنیم؛ اما دکارت را نمیتوانیم با کانت مقایسه کنیم، بلکه کانت را می‌توان با دکارت مقایسه کرد. در مورد دیلتای اگر قرار شد که تطبیق و مقایسه صورت دهیم، می‌توانیم او را با شلایرماخر مقایسه کنیم یا با اصحاب هرمنوتیک قرون وسطی مقایسه کنیم؛ اما دیلتای را نمیتوانیم با گادامر مقایسه کنیم.
-
۱۳۹۳-۰۱-۲۵ ۱۰:۱۷
نگاه آسیب‌شناسانه به آثار منتشرشده دربارهی روشنفکری ایران؛
نقدی بر نقد روشنفکری
آیا می‌توان نوعی از فلسفه، همچون پراگماتیسم را، که یکی از دلایل ظهور آن ناشی از تاریخ کوتاه پیدایش آمریکاست، به ایران تسری داد و تلاش نمود تا راهی در پیش گرفته شود که متفاوت از وضع حاكم بر فضای روشن‌فكری ايران باشد؟
-
۱۳۹۳-۰۱-۱۷ ۱۱:۲۲
بازشناسی انتقادی سروش دباغ؛
بازی‌های زبانی ویتگنشتاین و رفرم دینی از رهگذر تفلسف سیستماتیک
سروش دباغ ناگزیر به ترسیم ساختارهای گفتمانی پویا و زمان‌‌دار و غوطه خوردن مشترک آنها در مکان‌‌ها و فضاهای مادی میشود؛ به دیگر سخن، ساختن یک سوژه و تبدیل آن به یک ابژه. سوژه‌‌ای که از مدخلیت تاریخی خود بیرون کشیده شده است تا متناسب با رفرم دینی دباغ، جامه‌‌ای نو به تن کند. در این فرایند است که بنظر می‌‌رسد همه چیز، ساختگی و از پیش تعیین شده است؛ همه چیز از سوی چند روشنفکر دینی (همچون دباغ) ساخته میشود و دیگران همه مصرف کننده می‌‌شوند.
-
۱۳۹۲-۱۲-۲۸ ۱۴:۴۹
بهزاد جامه بزرگ؛
چه کسی متهم می‌کند؟
با گذشت قریب به یک ماه از انتشار مصاحبۀ مصطفی ملکیان با فرهنگ امروز تحت عنوان «با پارادوکس خود چه می‌کنید؟» واکنش‌ها همچنان به این مصاحبه ادامه دارد. پس از واکنش محمد مجتهد شبستری، عبدالکریم سروش، محمود صدری، عبدالعلی بازرگان و حسن یوسفی اشکوری، به فن این مصاحبه و پاسخ به مدعیات مصطفی ملکیان، اینک گسترۀ واکنش‌ها به مصاحبه‌کننده رسیده است.
-
۱۳۹۲/۱۲/۲۴
گفت‌وگو با رضا داوری اردکانی؛
سوء تفاهم در علوم‌انسانی
گمان می‌کنم در دو سه سال اخیر، به نوشته‌های من قدری اعتنا شده است، ولی تا این اواخر، به جهاتی که ذکرش را لازم نمی‌دانم، کمتر خوانده می‌شد. اکنون هم می‌دانم که گروه‌هایی از جوانان آنها را می‌خوانند و گروهی هم خواندن آنها را کاری در حد گناهی بزرگ می‌دانند.
-
۱۳۹۲-۱۲-۱۷ ۱۲:۰۲
گزارش «فرهنگ امروز» از کیفیت آزمون دكتری سال 1393؛
سماجت برای در چاه ماندن
آزمون متمركز، دوره دكتری را كه به عبارت دقيقی مرحله انكشاف و پژوهش و اجتهاد علمی است، به مرحله‌ای روتين از آموزش تكرار مكررات دوره‌های كارشناسی و كارشناسی ارشد و چرخه‌ی صدور مدرك بدل كرده است.
-
۱۳۹۲-۱۲-۰۵ ۱۲:۰۵
واکنش «محمد مجتهد شبستری» به مصاحبه «مصطفی ملکیان» با فرهنگ امروز؛
خواهشمندم شفاف سخن بگویید!
از ملکیان می‌خواهد ادعاهای بدون استناد و کلی‌گوئی‌ها را کنار بگذارد و به صورت مشخص و معین و با استدلال معتبر نشان دهد که افراد این جماعت در کدام کتاب یا مقاله یا سخنرانی، و چگونه و با چه ترفندها و با کدام مغالطات و در چه موضوعاتی چنان کارهائی انجام داده‌اند. بی شک اگر ایشان چنین کنند خدمت بزرگی به معنویت، دانش و اخلاق انجام داده‌اند.
-
۱۳۹۲/۱۱/۲۹
«روشنفکری دینی» در گفت‌و گوی مشروح بهزاد جامه بزرگ با مصطفی ملکیان؛
با پارادوکس خود چه می‌کنید؟
چگونه یک متدین می‌تواند بگوید من به این قرآن و دین ملتزم هستم ولی از فقهش صرف‌نظر کرده‌ام؟چطور می‌توانیم بگوییم که از فقه بگذریم؟ اسلام قرآن است به‌اضافه‌ی روایت نبوی، آن زمان ما در روایت‌های نبوی هم فقه داریم، بعد چطور میشود از بخش‌های چشمگیری از دین بگذرد و بگوید من هنوز متدینم!
-
۱۳۹۲-۱۱-۲۸ ۱۰:۰۸
مناظره‌ای در باب «كاربست نظريه‌های رايج علوم انسانی در مطالعات تاريخی»/بخش اول
غایت تاریخ پژوهی؛ توصیف یا تبیین؟
حضرتی: دانش تاریخ علمی «تفریدی» است و مهمترین وظیفه‌ی مورخان «تولید فاكت» است و تأکید مورخان بر نظریه و تحلیل، آنها را از وظیفه‌ی اصلی خود دور می‌کند./ وظیفه‌ی دانش تاریخ تولید نظریه نیست./ منصوربخت: به‌کارگیری نظریه در تحقیقات تاریخی «ضرورت تاریخ امروز» است/ مدعیان «تبیین تاریخ بدون نیاز به نظریه» نتیجه‌ی پارادوکسی هستند که در «بن‌بست تاریخ‌نگاری ما» به دام افتاده‌اند.
-
۱۳۹۲/۱۰/۳۰
پاسخ‌های ناصر فکوهی به پرسش‌های فرهنگ امروز؛
مسایل انسان‌شناسی در ایران
نظریه‌پردازی و مطرح بودن در سیاست‌های جهانی علم برای ما ممکن است به‌شرط آنکه شرایط مادی و واقعی این کار را فراهم کنیم و دست از خودشیفتگی و همچنین خودکم‌بینی نسبت به دیگران و به‌ویژه آکادمی‌های غربی برداریم و درعین‌حال متوجه باشیم جهان فقط در غرب خلاصه نشده است.