شناسهٔ خبر: 10826 - سرویس کتاب و نشر

مکتب تبریز و مبانی تجددخواهی

تاملی درباره ایران این دفتر نخستین بخش جلد دوم تأملی درباره ایران است که جلد نخست آن پیشتر با عنوان فرعی دیباچه‎ای بر نظریه انحطاط ایران انتشار پیدا کرده بود. موضوع دو بخش این دومین جلد دوره‎ای از تاریخ اندیشه در ایران است که پژوهش‎های فراوانی درباره آن صورت گرفته و بسیاری از نوشته‎ها و اسناد دست اول آن انتشار پیدا کرده است، اما با این همه، اگر از پژوهش‎های فریدون آدمیت بگذریم، هنوز درباره اندیشه سیاسی این دوره با اسلوب و روش‎های جدید تحقیق مهمی صورت نگرفته است.

نویسنده: جواد طباطبایی

ناشر: انتشارات مینوی خرد

چاپ اول: ۱۳۹۲

تعداد صفحات: ۶۹۶

قیمت: ۳۵۰۰۰ تومان

این دفتر نخستین بخش جلد دوم تأملی درباره ایران است که جلد نخست آن پیشتر با عنوان فرعی دیباچه‎ای بر نظریه انحطاط ایران انتشار پیدا کرده بود. موضوع دو بخش این دومین جلد دوره‎ای از تاریخ اندیشه در ایران است که پژوهش‎های فراوانی درباره آن صورت گرفته و بسیاری از نوشته‎ها و اسناد دست اول آن انتشار پیدا کرده است، اما با این همه، اگر از پژوهش‎های فریدون آدمیت بگذریم، هنوز درباره اندیشه سیاسی این دوره با اسلوب و روش‎های جدید تحقیق مهمی صورت نگرفته است.

تردیدی نیست که «تاریخ‎نویسی» جدید ایرانی، در بهترین حالت آن، تقلیدی از شیوه‎های «شرق‎شناسی» و «ایران شناسی» و اسلوب تاریخ‎نویسی غربی است و آنچه از سده‎ای پیش تاریخ‎نویسان ایرانی درباره تاریخ و تاریخ اندیشه در ایران نوشته‎اند، نوعی گرته‎برداری از نوشته‎های اروپایی است. تاریخ‎نگاری کهن ایرانی به دنبال انحطاط تاریخی و زوال اندیشه در ایران نتوانست به تاریخ‎نویسی جدید تحول پیدا کند و تکوین نیافتن آگاهی تاریخی جدید موجب شد که اندیشه تاریخی جدید تدوین نشود و، از این‎رو، بسیاری از مفاهیم و مقولاتی که برای تبیین تاریخ ایران به کار گرفته می‎شود، ناچار، یکسره وام گرفته از تاریخ‎نویسی جدید غربی است.

فقدان اندیشه تاریخی موجب شده است که بررسی نقادانه کاربرد دستگاه مفاهیم و مقولاتی که بر پایه مواد تاریخ اروپایی تدوین شده، امکان‎پذیر نباشد. نویسندگان تاریخ و تاریخ اندیشه در ایران، در نوشته‎های خود، به تقلید از تاریخ‎نویسان و ایران‎شناسان اروپایی، مقولات و مفاهیم اروپایی را در مورد مواد تاریخ ایران به کار برده‎اند و، تا کنون، این پرسش مطرح نشده است که آیا می‎توان آن مواد را به محک این مفاهیم زد و آن را با ضابطه‎های این مفاهیم تحلیل کرد؟ تردیدی نیست که این شیوه بررسی تاریخ و تاریخ اندیشه در ایران را نخست ایران شناسان و تاریخ‎نویسان اروپایی رواج دادند و از آن پس برخی از شاگردان ایرانی آنان، به تقلید، این شیوه را دنبال کردند.

این کتاب به ۸ فصل تقسیم بندی شده است که پس از اشارات نابهنگام در تاریخ‎نویسی ایران در فصل اول به سنت قدمایی و نظریه سنت، فصل دوم به «بساط کهنه» و «طرح نو» در اندیشه سیاسی، در فصل سوم به آگاهی‎های نو در زبان فارسی، فصل چهارم به تجدید مطلعی در مبانی نظری تاریخ ایران، فصل پنجم تجربه‎های نو در زبان فارسی، فصل ششم به نخستین آگاهی‎ها از ضرورت اصلاحات، فصل هفتم به خاطرات حاج سیاح و آن «جنبش معنوی»، فصل هشتم به جدال شیخ با شوخ در بیان سنت و تجدد پرداخته است.