فرهنگ امروز/ زهرا چوپانکاره:
موج‌های تلاطم ارز یک به یک به بخش‌های مختلف می‌رسد و یک‌به یک این سوال مطرح می‌شود که حالا ما چه کنیم؟ گردشگری، صنعت، کسب‌وکارهای کوچک و حالا نوبت به دانشگاه‌ها رسیده است تا صدای خود را به دولت برسانند که با بودجه‌های در نظر گرفته شده باید فکری به حال ارز اختصاص یافته برای این بخش شود. رییس دانشگاه تهران روز گذشته اعلام کرد که «۱۳ دانشگاه برتر کشور مکاتبه‌ای با دولت داشتند که فعالیت‌های دانشگاه، دانشمندان و کالاهای مربوط به حوزه پژوهش مشمول کالاهای اساسی قرار گیرد و دانشگاه‌ها بتوانند از ارز دولتی استفاده کنند.»
محمود نیلی احمدآبادی روز یکشنبه در جمع خبرنگاران گفت که اگر موضوع اختصاص ارز دولتی به دانشگاه‌ها محقق نشود مشکلاتی اساسی بر سر راه آنها قرار خواهد گرفت: «به‌طور مثال وقتی یک دانشجوی دکتری به فرصت مطالعاتی خارج از کشور اعزام می‌شود بخش زیادی از هزینه‌های وی از سوی دانشگاه تامین می‌شود چراکه در حال حاضر دانشگاه‌ها برخی تجهیزات خاص را دارند و حضور دانشجویان و اساتید در دانشگاه‌های خارجی موجب می‌شود با هزینه اندک بیشترین بهره‌برداری را داشته باشیم.» رییس دانشگاه تهران البته اشاره‌ای ملامت‌بار هم به نادیده گرفته شدن نظریات دانشگاهیان در مورد گذر از بحران‌های کشور در مقاطع مختلف داشت و گفت که اگر قبل از بحران‌های موجود در کشور به نظرات دانشگاهیان توجه می‌شد اکنون با این بحران‌ها مواجه نبودیم: «بیش از ۱۰ سال است که نامه اساتید در خصوص مشکلات اقتصادی نوشته شده اما به دلیل اینکه به این نامه توجه نشد اکنون با مشکلات اقتصادی مواجه هستیم. باید قبل از اینکه اتفاقی در جامعه رخ دهد به حرف‌های دانشگاهیان گوش دهیم.» او به صورت خاص از اعتراضات سراسری و تلاش دانشگاه تهران برای کمک در این حوزه یاد کرد: «زمانی که مسائل ۹ و ۱۰ دی در کشور رخ داد اساتید جامعه‌شناس، اقتصادی و علوم اجتماعی در این دانشگاه جلسه تشکیل دادند و نتایج جلسه به مسوولان ارایه شد اما این جلسه رسانه‌ای نشد. هفته گذشته نیز جلسه‌ای با حضور اساتید سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در خصوص حرف‌های ترامپ تشکیل شد و نتایج آن به مسوولان ذی‌ربط ارایه شده است.»
تکلیف‌مان را نمی‌دانیم
دانشگاه صنعتی امیرکبیر یکی از همان ١٣ دانشگاه برتر کشور است که در انتظار تعیین‌تکلیف موضوع ارز مانده است. احمد معتمدی رییس این دانشگاه به «اعتماد» می‌گوید: «ما هم مثل بخش‌های دیگر خیلی تکلیف‌مان را نمی‌دانیم. دانشگاه‌ها قاعدتا باید مشمول ارز دولتی شوند چون بودجه‌ای که برای ما دیده شده بر همین اساس بوده و اگر بخواهیم ارز با نرخ آزاد تهیه کنیم به کار دانشگاه لطمه می‌خورد.» اما در حال حاضر نه امیرکبیر و نه هیچ دانشگاه دیگری در کشور نمی‌دانند که باید در انتظار چه باشند. دولت بازار آشفته ارز را به صورت گام به گام کنترل می‌کند و در کنارش باید تکلیف بخش‌های مختلف روشن شود. معتمدی می‌گوید: «تعیین‌تکلیف وابسته به آیین‌نامه‌ای است که باید تدوین شود اما هنوز چنین دستورالعملی به ما نرسیده که بگوید باید چه کنیم. در حال حاضر دارند تکلیف بسیاری از موارد ارزی را به صورت گام‌به‌گام روشن می‌کنند و امیدوارم به زودی نوبت به دانشگاه‌ها هم برسد تا دانشگاه‌ها بتوانند از ارز دولتی استفاده کنند. اگر هم قرار شد دانشگاه هم از ارز موجود در بازار ثانویه استفاده کند، مشکلی نیست؛ به این شرط که معادل این تفاوت برای اعتبار دانشگاه‌ها وارد عمل شوند چون مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز دانشگاه باید تامین شود. ما هم منتظریم ببینیم باید چه کنیم و به همین دلیل درخواست از سیو دانشگاه‌ها به دولت فرستاده شده است.»
رییس دانشگاه تهران در صحبت‌هایش اشاره کرده بود که باید برای گذر از بحران دست یاری دانشگاه به سوی دولت و جامعه دراز شود، این دست یاری در انتظار است که کسی درخواست کمک کند. منصور غلامی، وزیر علوم در مصاحبه‌ای که اول مرداد ماه در روزنامه اعتماد به چاپ رسیده، گفته بود: «در همین شرایطی که هستیم من به تمام وزارتخانه‌ها و وزیران محترم و سازمان‌های مستقل نامه نوشتم و از آنها خواهش کردم که مسائل و مشکلاتی که پیش رو دارند را به ما منتقل کنند و ما اساتید و محققانی که توانایی حل مسائل را دارند به آنها معرفی خواهیم کرد.»
در حالی که وزیر علوم به قول خودش از وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها «خواهش می‌کند» تا حل مسائل‌شان را به دانشگاه ارجاع دهند، روسای دانشگاه‌های کشور هم برای حضور در این حوزه اعلام آمادگی می‌کنند بلکه صدای‌شان شنیده شود. معتمدی در این خصوص می‌گوید: «عمده رشته‌های دانشگاه امیرکبیر رشته‌های مهندسی است و در این مقطع که تحریم‌ها دارد شدت می‌گیرد به نظرم فرصتی است که باید دانشگاهی مثل ما از آن استفاده کند تا بخشی از نیاز کشور در حوزه صنعتی با تکیه بر اعضای هیات علمی و دانشجویان برطرف شود.» رییس دانشگاه امیرکبیر البته خوشبینانه به این روند ارتباط دولت و دانشگاه می‌نگرد اما تاکید دارد که با توجه به شرایط موجود کشور این ارتباط باید شتاب بیشتری بگیرد و عمق بیشتری پیدا کند: «در حال حاضر هم احساس می‌کنیم که گرایش به سمت دانشگاه برای عقد قراردادهای صنعتی بیشتر شده و باید از این فرصت استفاده کنیم. دانشکده‌های مدیریت و صنایع و انرژی ما هم می‌توانند در حوزه مدیریتی و اجتماعی کمک کنند و البته لازمه‌اش این است که دستگاه‌های دولتی کمک بخواهند و در قالب قرارداد یا مشاوره به سمت دانشگاه بیایند. دانشگاه‌های قدیمی مانند امیرکبیر پتانسیل بالایی برای رفع مشکلات دارند. بسیاری از اساتید ما پست‌های اجرایی بالا هم داشته‌اند و فقط در حوزه آکادمی محدود نبوده‌اند. ١٠ نفر از اعضای هیات علمی ما سابقه وزارت دارند و بسیاری‌شان مدیریت در سطوح مختلف را تجربه کرده‌اند و دیدگاه اجرایی هم دارند. در هر زمینه‌ای دولت و دستگاه‌های مربوطه کمک بخواهند ما آماده‌ایم. همین قراردادهایی که بسته می‌شوند نشان از این دارد که بخشی از نیازها به سمت دانشگاه آمده است اما شاید در این برهه باید بیشتر از این ارتباط و نزدیکی دولت با دانشگاه مورد توجه قرار بگیرد، امیدوارم این روند شتاب بگیرد.»
وزیر علوم در مصاحبه‌اش با «اعتماد» در مورد جایگاه وزارت علوم در کابینه تدبیر و علوم گفت: «جایگاه وزارت علوم در کابینه باید با تلاش مجموعه خودمان ان‌شاءالله بهتر و بهتر شود. در حال حاضر این جایگاه مثل قبل است و نمی‌توانم بگویم از زمانی که من آمده‌ام تحولی اتفاق افتاده است.» و البته ابراز امیدواری کرده بود که این جایگاه ارتقا پیدا کند: «تلاش می‌کنیم تا آثار وجودی دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی‌مان را در حل مسائل و مشکلات جامعه بیشتر و نمایان‌تر کنیم و حتما این جایگاه بهتر خواهد شد.» اما شاید اول باید تکلیف دانشگاه‌ها روشن شود که می‌توانند با بودجه محدودی که در اختیار دارند از پس تلاطم ارز برآیند و می‌توانند برای حل مشکلات خودشان راهی در پیش بگیرند یا خیر.
روزنامه اعتماد