شناسهٔ خبر: 57774 - سرویس دیگر رسانه ها

ابراهیمی دینانی: نگوییم فلسفه اسلامی من هم در جوانی نوشتم و گفتم اما اشتباه است!

ابراهیمی دینانی امروز در جشن امضای کتاب‌هایش در انتشارات حکمت در پاسخ به سوال خبرنگار ایبنا گفت: از این به بعد فلسفه اسلامی نگوییم من هم در جوانی نوشته و گفتم ولی اشتباه است و پشیمانم! چون فلسفه نه اسلامی است، نه غربی، نه یهودی، نه دینی و ... فلسفه، فلسفه است.

به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ چهارشنبه ۵ دیماه مصادف بود با زادروز غلامحسین ابراهیمی دینانی، فیلسوف برجسته ایرانی.  عمده شهرت وی به علت پژوهش در حکمت اشراق و سهروردی و احیای آن در سال‌های اخیر است. وی با بررسی تمامی آثار و نوشته‌های شیخ شهاب‌الدین سهروردی تاکنون چندین کتاب مهم در رابطه با فلسفه و افکار این فیلسوف ایرانی نگاشته‌است. هم‌اکنون استاد بازنشسته گروه فلسفه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و در دانشگاه‌های تهران، تربیت مدرس، دانشگاه مذاهب اسلامی و دانشگاه آزاد اسلامی به تدریس فلسفه اشتغال دارد. انتشارات حکمت همزمان با این زادروز او، نخستین نشست از سلسله نشست‌های جشن امضای کتاب و گفت‌وگو را با حضور ابراهیمی دینانی و در میان علاقه‌مندانش در محل انتشارات حکمت برگزار کرد.
 
ابراهیمی دینانی با حضور در کتابفروشی حکمت خطاب به کتاب‌دوستان حاضر، با تاکید بر اینکه بهترین ملت خوانندگان کتابند می‌گوید: کتاب بهترین نوع علاقه است و آنچنان که در شعر بیان می‌شود که کیمیای سعادت رفیق است بهترین رفیق شما کتاب است. البته در تاریخ همواره دیده‌ایم که رفیق به رفیق خیانت می‌کند اما کتاب تنها رفیقی است که به شما خیانت نمی‌کند و همواره چیزی به خواننده‌اش می‌دهد و از او چیزی نمی‌گیرد. راز ماندگاری افرادی مانند ارسطو، افلاطون، ابن‌سینا و ... در کتاب‌هایشان است چراکه وقتی آثار این متفکران را می‌خوانید گویی با آنها حرف می‌زنید و آنها را می‌شناسید.
 
وی با بیان اینکه در کتاب می‌توان آیینه حضور خود را دید اضافه می‌کند: شما خودتان را در کتاب کشف می‌کنید و کتاب بهترین آیینه است که می‌تواند بازنمای هویت انسان باشد. بنابراین برای اینکه هویت خودمان را در آیینه ببینیم باید کتاب بخوانیم و هرکتاب آیینه هویت انسان است. گاهی از من می‌پرسند که چه کتابی را بخوانیم؟ تنها پاسخ من این است که از من توصیه نخواهید به کتابفروشی‌ها بروید و کتاب‌ها را تورق کنید و اگر دید در کتابی آیینه‌ای از وجود خودتان را مشاهده کردید آن را انتخاب کنید. در غیر اینصورت انتخاب دیگری هم دارد چراکه ما کتاب کم نداریم.
 
این چهره ماندگار فلسفه خواندن کتاب را دارای بهترین فایده می‌داند و ادامه می‌دهد: رفیقی است که می‌فهماند و خیانت نمی‌کند. توصیه من این است که کتاب خواندن را ترک نکنید. البته امروز با کمال تاسف در مقایسه با گذشته که کتاب‌خوان‌ها بیشتر بودند نسل جوان ما سرگرم با موبایل است البته من فایده‌های تکنولوژی را نفی نمی‌کنیم. اما آیا با موبایل می‌خواهید کتاب را فراموش کنید؟ تاکید من این است که با داشتن موبایل از کتاب اعراض نکنید و تا می‌توانید کتاب بخوانید. اهل کتاب باشید و اگر پول ندارید کتابی بخرید به کتابخانه‌ها بروید و یا کتاب عاریه بگیرید چراکه کتاب غم‌های شما را می‌زداید.

این استاد برجسته فلسفه در پاسخ به سوال خبرنگار ایبنا درباره اینکه چه میزان فلسفه اسلامی در مقایسه با فلسفه غرب می‌تواند پاسخگوی نیازهای بشر امروز باشد توضیح می‌دهد: در ابتدا باید بگویم که از این به بعد فلسفه اسلامی نگوییم من هم در جوانی نوشته و گفتم ولی اشتباه است و پشیمانم! چون فلسفه نه اسلامی است، نه غربی، نه یهودی، نه دینی و ... فلسفه، فلسفه است و در این معنا فلسفه اسلامی درست نیست. فلسفه اسلامی یعنی فیلسوفانی که مسلمان بودند مانند ابن‌سینا، سهروردی و غیره. فلسفه اسلامی نیست فیلسوفان ما مسلمانند فلسفه غربی نیست فیسلوفانش غربی هستند. اما اینکه چقدر فیلسوفان مسلمان پاسخ‌گو نیازهای بشر امروزند اگر نیازها را از جنس نیاز به غذا و ... بدانید که هیچ! اما فیلسوفان مسلمان پاسخگوی همه سوالات اساسی و وجودی بشر از جمله اینکه چگونه زندگی کنم، آغاز و پایان من چیست؟ خدا کیست؟ من از کجا آمده‌ام و به کجا می‌روم؟ و معنای زندگی چیست؟ هستند، همانگونه که ابن‌سینا به این سوالات پاسخ می‌دهد. اما فیلسوفان مسلمان چلو کباب و چلو خورشت را پاسخ نمی‌دهند! 
  
ابراهیمی دینانی در پاسخ به سوال یکی از علاقه‌مندانش مبنی بر اولویت او بر عقل و تعقل در آثارش می‌گوید: من معتقدم عرفانی که عقلانیت درون آن نباشد هیچ ثمره‌ای ندارد و حتی بالاتر از آن دینی هم که عقلانیت ندارد ارزشی ندارد. من همواره می‌گویم که آیا با عقل ارزش‌ها را تعیین می‌کنید یا ارزش‌های عقل را تعیین می‌کند این یک فرمول ریاضی است و پاسخ آن می‌بینید که هیچ ارزشی از عقل بالاتر نیست و حتی سخن خداوند را همین را تایید می‌کند. در اصول کافی هم می‌خوانیم که اولین مخلوق خداوند عقل است. از سوی دیگر ۷۳ آیه در قرآن کریم وجود دارد که بر تعلق تاکید می‌کند و همواره انسان را به تعلق و تفکر فرامی‌خواند. پس اگر ارزشی بالاتر از عقل پیدا کردید من از سخن خود توبه می‌کنم.
 
این استاد فلسفه در پاسخ به سوال دیگری درباره اینکه مولانا با آن سروده مشهورش گویی ضد عقل است عنوان می‌کند: کسانی که چنین تفسیری از مولانا ارایه می‌کنند در اشتباه‌اند چراکه مولانا در یکی دیگر از اشعارش بر عقل تاکید می‌کند. او مخالف عقل نیست.
 
ابراهیمی دینانی در ادامه در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه چرا با وجود اینکه گفته می‌شود حضرت آدم اسماء الهی را می‌دانسته اما خطا کرده و از بهشت بیرون می‌شود می‌گوید: برای اینکه آدم عقل محض نبوده و مانند همه ما همراه با بدن، شهوت و ... است پس اگر معصوم بود سراغ آن درخت نمی‌رفت.