شناسهٔ خبر: 64116 - سرویس دیگر رسانه ها

نگاهی به کتاب «مفاهیم کلیدی در مطالعات جنسیت و زنان»: راهنمایی برای خوانش مطالعات جنسیت

مطالعات جنسیت به نوعی با موج دوم فمنیسم گره خورده است و در کتاب پیش رو نیز مفاهیم کلیدی در مطالعات جنسیت، گذاری از اندیشیدن به جنسیت را بازتاب می‌دهد که هر چند همچنان چشم‌انداز فمینیستی در کانون توجه آن قرار دارد اما جنسیت همچون موضوعی پیچیده و چند وجهی در نظر گرفته می‌شود.

راهنمایی برای خوانش مطالعات جنسیت

به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ «مفاهیم کلیدی در مطالعات جنسیت و زنان» کتابی است به قلم «بن پیلچر» و «ایملدا ولهان» که با ترجمه صدیقه شکوری راد و محمد راضا مرادی طادی در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است. همانطور که از عنوان اثر برمی‌آید نقطه تمرکز این کتاب بر دو حوزه میان رشته‌ای و مرتبط یعنی مطالعات جنسیت و مطالعات زنان است. هدف عمده این دو حوزه به چالش کشیدن نظم سلسله مراتبی پدرسالارانه است. مطالعات جنسیت توزیع نابرابر قدرت را به عنوان یک ساختار مسلط اجتماعی مورد توجه قرار می‌دهد و مطالعات زنان به شناسایی و شکستن ساختار پدرسالانه یاری می‌رساند. آنچه در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است موضوعات و مفاهیم کلیدی این دو حیطه از دانش اجتماعی در بستر تاریخی آن‌هاست، محققان این کتاب علاوه بر تعریف 50 مفهوم کلیدی این حوزه با نگاهی انتقادی در پی نشان دادن پیچیدگی‌ها و ماهیت میان رشته‌ای این مفاهیم هستند، همین ویژگی و در کنار آن ارجاع به منابع علمی خاص برای هر اصطلاح و معرفی اصطلاحات مرتبط با هرکدام، این اثر را به یکی از منابع مفید برای دانشجویان علوم اجتماعی و مطالعات زنان بدل کرده است.

جین پیلجر یکی از نویسندگان این اثر از آغاز سال 2019 به عنوان دانشیار جامعه‌شناسی در دانشگاه نتاتینگهام ترنت در انگلستان مشغول به فعالیت است و اخیرا حوزه فعالیت خود رابر جامعه شناسی نام‌ها به عنوان یک حوزه مطالعاتی جدید آغاز کرده و درباره نسبت و ارتباط نام‌های شخصی و خانوادگی با هویت‌های جنسی و روابط خانوادگی تحقیق می‌کند که همین تحقیقات نام او را در فهرست جایزه خلاقیت و برتری سیج در سال 2017 قرار داده است. ایملدا ولهان نویسنده دیگر کتاب نیز عضو هیئت علمی ادبیات انگلیسی و مطالعات جنسیت در دانشگاه تاسمانی استرالیا است و در حوزه اقتباس ادبی و مطالعات جنسیت و زنان فعالیت‌های متعددی انجام داده است.

ساختار کتاب
این اثر از یک مقدمه کوتاه به قلم نویسندگان آغاز می‌شود و در ادامه محققان به توضیح 50مفهوم کلیدی در مطالعات زناان وجنسیت می‌پردازند. مقدمه کتاب با یک پرسش آغاز می‌شود؛ مطالعات جنسیت چیست و از کجا ریشه گرفته است؟ نویسندگان در پاسخ این پرسش می‌نویسند: «از برخی جنبه‌ها، مطالعه دانشگاهی جنسیت، تاریخ کوتاهی دارد و می‌توان ظهور آن را متاخر دانست(از اواخر دهه 1960) و گسترش آن را هم زمان با موج دوم فمنیسم در نظر گرفت. همراه با گسترش نقد نابرابری‌های جنسیتی، در هر دو حوزه روابط فردی و موقیت‌های اجتماعی(به ویژه سیاسی و افتصادی) موج دوم فمنیسم شروع به جلب توجه به شیوه‌هایی کرد که رشته‌های دانشگاهی و منظومه‌های معرفتی از طریق آن‌ها اقدام به کنار گذاشتن تجربه‌ها، منافع و هویت‌های زنان می‌کنند..»

نویسندگان آغاز مطالعات زنان را نیز این طور توضیح می‌دهند: «مطالعات زنان ابتدا با یک چشم‌انداز محکم بین رشته‌ای(اگرچه نه به آسانی) بین رشته‌های زبان انگلیسی، تاریخ و جامعه‌شناسی جاگرفت و به انرژی‌های گاه اشخاص منفردی وابسته بود که در حوزه برنامه‌های آموزشی بیشتر مرد محور کار می‌کردند. هنگامی که برنامه‌های مطالعات زنان با جمع کردن کار استادان رشته‌های مختلف در یک مرکز یا به عنوان تیم اصلی یک دوره اصلی یک دوره کارشناسی یا کارشناسی ارشد پدید آمدند، این حوزه هویت روشن‌تری یافت».

همانطور که اشاره شد مطالعات جنسیت به نوعی با موج دوم فمنیسم گره خورده و در کتاب پیش رو نیز مفاهیم کلیدی در مطالعات جنسیت، گذاری از اندیشیدن به جنسیت را بازتاب می‌دهد که هر چند همچنان چشم‌انداز فمینیستی در کانون توجه آن قرار دارد اما جنسیت همچون موضوعی پیچیده و چند وجهی در نظر گرفته می‌شود. نویسندگان کتاب تاکید می‌کنند که پنجاه مفهومی که در این اثر به آن‌ها پرداخته شده است(مفاهیمی مانند مردسالاری، بدن، دوگانگی، فمینیسم، جدایی جنسیتی، نظم جنسیتی، خشونت، پدرسالاری، فمینیسم روانکاوانه، مردانگی/ مردانگی‌ها و ...) نه اتفاقی هستند و نه فارغ از ارزش‌گذاری؛ بلکه با بهره‌گیری از علایق مطالعات جنسیت هم در معنای خاص دانشگاهی و هم در معنای چشم‌اندازی عام‌تر، ورای مرزهای طیغی از رشته‌ها و معرفت‌های علمی گزینش شده‌اند.

کتاب «مفاهیم کلیدی در مطالعات جنسیت و زنان» به قلم جین پیلچر و ایملدا ولهان با ترجمه صدیقه شکوری راد و محمد رضا مرادی طادی به همت انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی با همکاری مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران، در 434 صفحه، شمارگان 200 نسخه و قیمت 58 هزار تومان در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.