در نسبت ایبسن و ورشکستگی/ «جان گابریل بورکمان»های ادبیات ما

ایبسن محدودیت توانِ انسان را به‌تصویر می‌کشد در زمینه تاریخی اروپای صنعتی قرن نوزدهم، که بانکداری و تجارت به‌طرز غریبی فراگیر شده بود، گرچه برخی سیمای «سرمایه‌گذار ورشکسته با آمیزه‌ای از نبوغ» را پدیده آشنای این قرن در اروپا گرفته‌اند و بر آن بودند که تلاش این طیف، ته‌مایه‌ای از ناپلئون‌باوریِ آن روزگار دارد، یا «نخبه‌باوریِ توماس کارلایل برای انسانِ تاریخ‌ساز» و دست‌آخر نشانه‌هایی از «انسان برتر» ‌نیچه.