به گزارش «فرهنگ امروز» به نقل از فارس؛ هفتمین دور نشست دینی مرکز گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌ها با شورای جهانی کلیسا با محوریت «معنویت و مدرنیته» عصر دیروز (شنبه ۲۶ بهمن ماه جاری) با حضور آیت‌الله محمدعلی تسخیری رئیس شورای تقریب مذاهب اسلامی، ابوذر ابراهیمی ترکمان رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، کلارا آموس مسئول ارتباطات و گفت‌وگوهای شورای جهانی کلیساها، سیبوه سرکیسیان اسقف اعظم خلیفه ارامنه تهران و شمال ایران، آیت‌الله مصطفی محقق داماد رئیس گروه علوم اسلامی فرهنگستان علوم، حجج اسلام علی اکبر رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه، علی یونسی دستیار ویژه رئیس جمهور و علی‌محمد حلمی رئیس مرکز گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌ها در حسینیه الزهراء(س) سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد.
* توجه به معنویت شاخص‌های اصلی مشکلات زندگی بشر امروز است
ابتدای این نشست علی‌محمد حلمی رئیس مرکز گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌ها گفت: این مرکز به عنوان تنها نهاد رسمی کشور در عرصه گفت‌وگوی بین دینی، همواره تقویت حضور مشترک ادیان از جمله ارزش‌های الهی و اسلامی و پرهیز از خشونت و افراطی‌گری را با بهره‌گیری از ظرفیت‌های ادیان در مسیر ترویج فرهنگ دینی و اشاعه ارزش‌های معنوی انسانی دنبال می‌کند.
وی ادامه داد: توجه به معنویت راهگشای اصلی مشکلات اساسی زندگی بشر امروز است از این رو گفت‌وگوی دینی و تنها زمینه تبادل‌نظر را فراهم آورده درک شناخت و درک متقابل آموزه‌های دینی پیروان ادیان الهی و اتخاذ مواضع مشترک ادیان در قبال نگرانی‌های امروز جامعه بشری را فراهم می‌آورد.
رئیس مرکز گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌ها افزود: گفت‌وگوی دینی ما با شورای جهانی کلیساها را می‌توان به عنوان یکی از موفق‌ترین گفت‌وگوها با عالمان و اندیشمندان مسیحی برشمرد. همچنین مهمترین هدف ما ضمن توسعه حوزه احترام و درک متقابل، بررسی موانع و چالش‌هایی است که آحاد ملت‌ها با آن روبه‌رو هستند.
* مقابله با خشونت دروازه‌ای برای رسیدن به صلح و دوستی است
در ادامه ابوذر ابراهیمی ترکمان رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با اشاره به اینکه هفتمین دور نشست دینی مرکز گفت‌وگوی ادیان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی را با شورای جهانی کلیسا قریب دو دهه همکاری مشترک دارند، گفت: در طول سال‌ها همکاری یک دغدغه مشترک به وجود آمده است دغدغه‌ای که در واقع امروز تمامی دینداران جهان آن را مطالبه می‌کنند و ما و شما نیز در همان مسیر پیش رفته‌ایم.
وی افزود: اگر دیروز با توهین به مقدسات و ادیان مواجه شدیم، در جبهه‌ای مشترک به نام «جبهه پیروان ادیان توحیدی» و در اقدام شریف آن را محکوم کردیم و از جمله می‌توان به بیانیه مرکز گفت‌وگوی ادیان در واکنش به اقدام تروریستی علیه مسیحیان در کلیسای ماریوحنا و بیانیه شورای جهانی کلیساها در محکومیت اهانت به پیامبر گرامی اسلام (ص) اشاره کرد.
رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با اشاره به تصویب قطعنامه در سازمان ملل به پیشنهاد حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان، بیان داشت: در همین راستا رئیس جمهور مقابله با خشونت و افراطی‌گری را خواستار می‌شود، این پیشنهاد می‌تواند دروازه‌ای برای رسیدن به صلح و دوستی در دنیا باشد که علاوه بر اثبات حقانیت و صلح‌طلبی نظام اسلامی نیز، مسیر روشنی برای ایجاد صلح و امنیت در جهان فراهم کند و خشونت و افراطی‌گری را در دنیا ریشه‌کن کند. این مهم محقق نمی‌شود مگر با گفت‌وگو، آن هم بین ادیان که در این زمینه وجوه مشترکی دارند.
* امروز جامعه جهانی با موجی از افراط‌گرایی و هراس از دین مواجه است
وی ادامه داد: امروز جامعه جهانی با موجی از افراط‌گری و هراس از دین مواجه است موجی که قدرت‌های استکباری و سلطه‌گر آن را به راه انداخته و با تمام توان قصد ارائه تصویری ساختگی و دروغین از چهره ادیان دارد. معتقدم تنها با برون‌رفت از چرخه نفرت و خشونت این موج فرو می‌نشیند و بهترین وسیله برای تحقق آن گفت‌وگو است.
ابراهیمی ترکمان بیان داشت: ما به گفت‌وگو پایبندیم و تجربیات زیادی را در عرصه گفت‌وگوی دینی با ادیان مختلف کشف کردیم که نشان از تعدد خواسته‌های مشترک پیروان ادیان توحیدی دارد که یکی از این خواسته‌ها پایان یافتن خشونت و استقرار صلح و ثبات در جهان است.
وی با تأکید بر اینکه عنوان اصلی این دور از گفت‌وگوها «معنویت و مدرنیته» است، افزود: مسلم است که معنویت همواره با ادیان قریب بوده است به گونه‌ای که حتی امروز با شنیدن واژه معنویت آن را از خود که محور ادیان است جدا نمی‌داند. مدرنیته انسان سنتی را از سویی با چالش‌های جدی مواجه کرد و از سوی دیگر زمینه رشد و بالندگی بشر را فراهم ساخت.
* امروز شاهد شکست تئوری تقابل مدرنیته با دین هستیم
حجت‌الاسلام علی یونسی دستیار ویژه رئیس جمهور در ادامه این نشست با اشاره به سیر تاریخی تقابل مدرنیته و دین، ابراز داشت: برخی نگران بودند با آمدن مدرنیته جایی برای دیانت باقی نماند و مدرنیته جای دین را بگیرد به گونه‌ای که این نگرانی سیر وسیع و گسترده شد و کتابهای زیادی در این رابطه به رشته تحریر در آمد.
وی با تأکید بر اینکه، در این برهه از زمان بدبینی دینداران به مدرنیته در همان سال‌های نخست تقابل با مدرنیته به وجود آمد، افزود: امروز ما شاهد شکست تئوری هستیم و نگرانی که بسیاری از دوستداران و دین‌مداران، علم‌گرایان، تجربه‌گرایان و طرفداران مدرنیته داشتند شاهد شکست نگرانی بودند در حالی که دین‌مداری رشد است و پیش از گذشته به قوت خود ادامه داد.
یونسی با بیان اینکه، دین در اصل کنونی به عنوان پدیده جهانی در همه دنیا مطرح است اظهار داشت: البته برای کشورهایی که در حال توسعه هستند و مدرنیته را تجربه می‌کنند این نگرانی در سطوح پایین وجود دارد اما رسالت دینداران و دین‌مداران مقابله با ظلم‌ستیزان به عنوان جریان غالب نبوده است.
* رسالت اصلی پیامبران تقابل در ظلم‌ستیزان نبوده است
وی ادامه داد: همیشه اکثریت بشر در ادوار تاریخ دین‌مدار بوده‌اند و رسالت اصلی پیامبران امر به مقابله با دین‌ستیزان نبوده است بلکه رسالت اصلی آنها تشویق ذهن بوده است. به تعبیر قرآن پیامبران هدی للمتقین هستند.
دستیار ویژه رئیس جمهور بیان داشت: منتهی آنچه که در غرب اتفاق افتاده است - دادگاه مدرنیته - برخورد میان دین‌مداران و طرفداران مدرنیته بوده است که از سوی احساس و در ساختن تحلیل بوده است در حالی که در شرق به علت تجربه‌ای که داشت تجربه تلخ تضاد دین و مدرنیته رخ نداد.
* تضاد مدرنیته با معنویت یک توهم است
وی با تأکید بر اینکه توهم تضاد مدرنیته با معنویت را می‌توان با تمسک در چند موضوع حل کرد گفت: تکیه بر عقلانی کردن نزاع و دعوا، اخلاق، خداشناسی، هنردوستی و ... می‌تواند این توهم را از بین ببرد.
یونسی با اشاره به تصمیمات دولت برای حمایت از اقلیت‌های دینی و کشور ابراز داشت: در نظر داریم باشگاه معرفی آرارات بار دیگر به عرصه رقابت وارد شود زیرا اعتقاد داریم رقابت بهترین گفت‌وگوی زنده است که باید حفظ شود همچنین حفظ حقوق شهروندی نیز از جمله برنامه‌های آتی دولت است.
* شورای جهانی کلیسا می‌تواند روابط میان مسلمانان و مسیحیان را گسترش دهد
آیت‌الله محمدعلی تسخیری رئیس شورای تقریب مذاهب اسلامی در بخش دیگری از نشست دینی مرکز گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌ها با شورای جهانی کلیساها اظهار داشت: در حقیقت صحبت بنده در این جلسه، سخنرانی نیست بلکه چند کلمه در چند دقیقه برای تشکر از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و مسئولان آن در رأس آنها دکتر ابراهیمی و همچنین خوشامدگویی به میهمانان عزیز است.
وی گفت: در حقیقت این اجلاس از دو جنبه اهمیت دارد. یکی اینکه دو طرف مهم، طرف گفت‌وگوی این اجلاس هستند، سازمان فرهنگ با اهمیت و گسترشی که در سطح جهان و نمایندگان آن دارد می‌تواند عوامل صلح و گفت‌وگوی انسانی باشد، از طرف دیگر شورای جهانی کلیسا نیز با وجود صدها کلیسا و ارتباط عظیمی که در سطح جهان دارد به ویژه منطق گفت‌وگو که آنها برگزیده‌اند، می‌تواند روابط میان مسلمانان و مسیحیان را گسترش دهد.
مشاور عالی مقام معظم رهبری در امور بین‌الملل با اشاره به اهمیت این اجلاس مبنی بر «معنویت و مدرنیته» خاطرنشان کرد: اگر مابین واقعیت مدرنیته با روح مدرنیته تفاوت قایل شویم، واقعیت مدرنیته، مادی، ضد معنویت و منتهای جدایی انسان از واقعیت مطلق جهان، خداوند متعال و ارزش‌هاست.
وی عنوان کرد: دین با تجدید، تغییر، تکریم انسان و عقلانیت انسان همچنین اراده مستقل انسان کاملاً منسجم است؛ از جدایی انسان از حقیقت جهان و وجود جدایی انسان از معنویت مخالف است اما با تحول انسانی، تغییر انسانی و آزادی اراده انسان، تعقل انسانی و عواطف ساخته شده توسط عقل و هدایت‌کننده کلی رفتار انسانی می‌تواند منسجم باشد.
آیت‌الله تسخیری تصریح کرد: معتقدم این اجلاس می‌تواند درباره این سؤالات نکات جدیدی را ارائه دهد و البته خواهیم دید میان ادیان، توافق زیادی درباره مسائلی از جمله مدرنیته حقیقی است بنابراین امیدوارم اجلاس دینی مرکز گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌ها با شورای جهانی کلیساها بتواند نتایج خوبی را ارائه دهد و همچنین به سوی ایجاد زمینه‌های مشترک زیادی حرکت کند.
* کسانی که میانه خوبی با دین ندارند، معنویت را جای دین قرار می‌دهند
در ادامه آیت‌الله مصطفی محقق داماد رئیس گروه علوم اسلامی فرهنگستان علوم گفت: کشور جمهوری اسلامی ایران بیش از ۲۰ سال است که در زمینه گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌ها سابقه دارد و اصل گفت‌وگوی میان ادیان را جمهوری اسلامی ایران بیش از ۳ دهه است که آغاز کرده و میزبان این جریان در داخل و خارج کشور به شمار می‌رود.
وی عنوان کرد: خوشبختانه این ندا از سوی جمهوری اسلامی به دلیل پیروی از قرآن کریم آغاز شده است. براساس تعالیم قرآن مسئله توحید و خداپرستی، مسئله مشترک میان تمام ادیان است و پیروی از ادیان باعث بلند شدن این ندا از سوی جمهوری اسلامی ایران شده است.
رئیس گروه علوم اسلامی فرهنگستان علوم با اشاره به مسئله «مدرنیته و معنویت» خاطرنشان کرد: در این زمینه از تضاد و آشتی میان مدرنیته و معنویت سخن می‌گوییم و باید پرسید که آیا معنویت بدون دین معنا دارد، آیا می‌توان معنویت را از ادیان جدا کرد و آن را مستقل از ادیان پنداشت؟
وی ادامه داد: شاید کسانی که امروز میانه خوبی با دین ندارند این پرچم را بلند کرده‌اند که معنویت را به جای دین قرار دهند.
* در گفت‌وگوی ادیان منظومه‌ای از مباحث را تعریف کنیم که هر مبحث حلقه‌ای از آن منظومه را تشکیل دهد
حجت‌الاسلام علی‌اکبر رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی نیز در ادامه تصریح کرد: هفتمین دور گفت‌وگوهای علمی دینی، طی ۲۰ سال گذشته ادامه پیدا کرده است که پیش از آن نیز مرکز گفت‌وگوهای دینی وجود داشت و ذیل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت می‌کرد.
وی گفت: از زمان آغاز این فعالیت در ارتباط با شورای جهانی کلیساها ما بحث‌های خوبی را دنبال کرده‌ایم تقریباً در تمام این نشست‌ها بنده در محضر اساتید و دوستان حضور داشته و مباحث ارزشمندی در این ۲۰ سال مورد بررسی قرار گرفته است از جمله مباحث مربوط به صلح، عدالت و اکنون نیز بحث معنویت و مدرنیته.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اظهارداشت: با توجه به سابقه طولانی گفت‌وگوهای علمی دینی ۲ نکته را مورد توجه قرار می‌گیرد؛ با وجود اینکه هرچند طرفین در انتخاب موضوعات، متمرکز بر یک چارچوبی هستند و به صورت ارتکازی، حوزه و رویکردی را مدنظر داریم اما چون این ارتباط معنوی دوام یافته به نقطه مطلوبی رسیده است جا دارد که ما منظومه‌ای از مباحث را تعریف کنیم که هر مبحث، حلقه‌ای از آن منظومه را تشکیل دهد.
وی ادامه داد: همانند صفحه شطرنج که هر بحثی در جای خودش بنشیند و در مجموع نیز سایر مباحث را تقویت کرده و با یک اولویت گذاری به مبانی که از اهمیت بیشتری برخوردارند، حرکت کنیم.
رشاد گفت: گاهی تبیین این مباحث تابع شرایط است و گاهی هم شرایط جهانی اقتضاء می‌کند که برخی از مباحث و موضوعات از ارجحیت خاصی برخوردار باشد.
وی با بیان اینکه ما در طی ۲۰ سال گذشته یک تلاش مشترک گسترده و متداومی را در خصوص موضوع گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌ها با شورای جهانی کلیساها پی گرفته و بکار بسته‌ایم، خاطرنشان کرد: در این مدت فعالیت دینی، فکری و معنوی به حدی رسیده است که اکنون جای ارزیابی داشته باشد.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی عنوان کرد: در این خصوص باید کامیابی‌ها و ناکامی‌های محتمل را ارزیابی کنیم؛ این کار طولانی و مفصل می‌تواند اهمیت سنجش داشته باشد، از این رو جا دارد دست کم یک کارگروهی را مأمور کنیم تا پیشینه این روابط معرفتی و دینی همچنین فراز و نشیب این دوره ۲۰ ساله را ارزیابی کند تا ببینیم چه مواقعی موفق بوده و از چه کاستی‌ها و آسیب‌هایی رنج برده‌ایم تا این روند بتواند هرچه بالنده‌تر و تکاملی مسیر خود را طی کند.
* صحبت از مدرنیته و معنویت بدون در نظر گرفتن دین گزافه‌گویی است
«کلارا آموس» مسئول ارتباطات و گفت‌وگوهای شورای جهانی کلیساها در نشست دینی مرکز گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌ها با شورای جهانی کلیساها که عصر امروز (شنبه ۲۶ بهمن ماه) در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد، گفت: ۲۰ سال است که اولین تماس‌های ما در قالب مرکز گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌ها با جمهوری اسلامی ایران برقرار شده است و امروزه یکی از اعضای هیئت ما پرفسور «ژان کلود» نیز درگیر این گفت‌وگوها در سال‌های قبل هم بوده است.
وی با اشاره به دور هفتم این نشست دینی اظهار داشت: عدد ۷ برای ما خیلی جالب است؛ در مسیحیت عدد ۷ علامت امید مردم به خداوند برای صلح در آینده است لذا هفتمین گفت‌وگو در هفتمین روز هفته نشانه خوبی برای ما به شمار می‌رود.
* در گفت‌وگوهای بین ادیان به ارتباط رو در رو احتیاج داریم
مسئول ارتباطات و گفت‌وگوهای شورای جهانی کلیساها عنوان کرد: اجلاس‌های غیر رسمی میان مرکز گفت‌وگوی ادیان داشته‌ایم که از آقای حلمی رئیس مرکز گفت‌وگوی ادیان تشکر می‌کنم که ایشان در جلسه‌ای که در کره جنوبی برگزار شد شرکت کردند.
وی گفت: یکی از مواردی که شورای جهانی کلیساها قصد دارد در سال‌های آینده آن را ادامه دهد یک نوع «زیارت» برای صلح و عدالت است، واژه «زیارت» در اسلام و مسیحیت بسیار مهم است و ما به وضوح می‌خواهیم که در این «زیارت» بر فعالیت همیاران و همکاران ما و اصحاب دیگری از سایر ادیان تمرکز کنیم.
آموس، تصریح کرد: منظور من از «زیارت» نوعی استعاره است تا کسانی که در ادیان سراسر جهان مشتاق هستند برای صلح و عدالت فعالیت کنند. همچنین تصور من این است که مرکز گفت‌وگوی ادیان ایران از شرکای ما در این مسیر خواهد بود.
مسئول ارتباطات و گفت‌وگوهای شورای جهانی کلیساها با بیان اینکه چند ماه دیگر در شورای جهانی کلیسا اجلاس بین دینی درباره تغییر اقلیم برگزار خواهیم کرد که تمام انسان‌های جهان را نیز تحت تأثیر خود خواهد گذشت، عنوان کرد: در هیئت ما دو نماینده از شورای جهانی کلیساها در کشور ایران عضو هستند همچنین نماینده همکاری مسیحیان و مسلمانان نیز در ایران حضور دارد و امیدوارم مسئله مدرنیته و معنویت، موضوع خوبی برای دینداران اعم از مسیحی و مسلمان باشد.
آموس گفت: اصلی که بنده به آن معتقدم این است که گفت‌وگوی بین ادیان به روابط رودرو و در کنار هم نیاز دارد و در نشست گفت‌وگوی ادیان در روز آینده تفاوت‌ها و تشابهات اسلام و مسیحیت را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
وی اظهار داشت: گفت‌وگوها باید ما را دل‌گرم و تقویت کند که در کنار هم به عنوان مسلمان و مسیحی برای مصلحت جوامع و رفاه و بهبود اوضاع جهان فعالیت کنیم.
* سازمان فرهنگ و ارتباطات، پنجره‌ای باز به سوی تمامی پیروان ادیان الهی است
در پایان بخش اول این نشست علمی، سیبوه سرکیسیان اسقف اعظم خلیفه ارامنه تهران و شمال ایران به سخنرانی پرداخت و گفت: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در واقع پنجره‌های باز به سوی جهان و تمامی پیروان ادیان الهی است.
وی اظهار داشت: بدون شک جمع ما و انتخاب موضوع مدرنیته و معنویت برای این دو روز بسیار دقیق و خردمندانه بوده است چرا که جهان امروز با چالش‌های خطرناک و بزرگی روبه‌رو است که باید دست به دست هم داده و عمیقاً تفکر و تأمل کرده تا بر این چالش‌ها فائق آییم.
* صحبت از مدرنیته و معنویت بدون در نظر گرفتن دین، محمل است
اسقف اعظم خلیفه ارامنه تهران و شمال ایران تصریح کرد: صحبت از مدرنیته و معنویت بدون در نظر گرفتن دین، مبهم و محمل خواهد بود، باید دین پشتوانه معنویت باشد و معنویت نیز از تدین برخاسته است و به همین دلیل معنویت ما را به سمت پاکسازی اندیشه‌ها در زمینه اصلاح افکار سوق می‌دهد.
سیبوه سرکیسیان گفت: تعامل من با مرکز گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌ها وارد ۲۴ سال خود شده است و از ابتدای تاریخ گفت‌وگو در این مرکز اولین برخوردی که با آیت‌الله تسخیری در ژانویه ۱۹۹۰ در ایران داشتم از همان ابتدا رابطه صمیمی و نزدیکی بین ما به عنوان دوست و اعضای جامعه خدا ایجاد شد و تلاش کردیم درک متقابل و با هم بودن را اشاعه دهیم و بسیار خرسندم که در این اجلاس شرکت کرده‌ام.
وی گفت: سال گذشته ما ۵ دوره گفت‌وگو داشتیم و دوره ششم آن نیز در فروردین‌ماه سال آینده برگزار خواهد شد.
سیبوه سرکیسیان اظهار داشت: از صحبت‌‌های آقای یونسی به خاطر تشویق رابطه مرکز ایشان و اقلیت‌ها تشکر می‌کنم، مطمئناً آگاه هستید که روزنامه «آلیک» نقش بسیار بزرگی در فرهنگ کشور ایفا کرده و یکی از قدیمی‌ترین روزنامه‌ها است که در سراسر جهان نه تنها در اختیار ایرانی‌ها بلکه در اختیار ارامنه نیز قرار می‌گیرد که به دو زبان فارسی و ارمنی است.
اسقف اعظم خلیفه ارامنه تهران و شمال ایران گفت: از خداوند می‌خواهم ما را متحول کرده و وارد زندگی مبتنی بر احترام متقابل کند.