فرهنگ امروز/فاطمه امیراحمدی: رییس آکادمی اتریش که به دعوت رییس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران به ایران سفر کرده است، امروز یکشنبه 14 اردیبهشت تفاهمنامهی همکاری علمی-فرهنگی با هم امضا کردند. در این کنفرانس که رییس آکادمی علوم اتریش با هیات همراه مهمان رییس فرهنگستان علوم ایران، رضا داوریاردکانی بودند، پیش از امضای تفاهمنامه، پیرامون اهداف خود از این همکاری، به صحبت پرداختند که در ادامه مشروح سخنان میآید. از مهمانان طرف ایرانی این کنفرانس که عضو این فرهنگستان نیز هستند باید به «دکترمحمدرضا عارف» عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، «دکتر مصطفی محققداماد» محقق و حقوقدان و «علیاکبر صالحی» معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی اشاره کرد.
در ابتدای کنفرانس رضا داوریاردکانی به سخن پرداخت و گفت: در ابتدا به مهمانان عزیز خوشآمد میگویم و سخن خود را اینچنین آغاز میکنم؛ بعد از افتتاح اولین مدرسه عالی ایران، هدف این بود که از اساتیدی دعوت شود که از کشوری بیطرف باشند. به همین دلیل اولین استادان این مدرسه، از کشور اتریش دعوت شدند. آنها به ایران آمدند و زبان فارسی آموختند و در واقع ایرانی شدند. در عین حال این استادان با فرهنگ ایرانی آشنا شدند و آثاری تالیف کردند که در فرهنگ ایران تاثیر داشته است.
وی ادامه داد؛ بنابراین با این مقدمه کوتاه، میخواهم عرض کنم بهتر است این روابط علمی-فرهنگی از نو شروع شود و گسترش پیدا کند. چنانکه این روابط با این پیشینهی کوتاهی که بیان شد، اینکه چرا گسترش پیدا نکرده است، جای سوال دارد.
وی اضافه کرد؛ هیات جامعی که به همراه پرفسور زایلینگر رییس آکادمی اتریش، به ایران سفر کردهاند، در حقیقت نشانهای برای پیشبینی همکاریهای بیشتر علمی-فرهنگی ماست.
همچنین داوری به هیات آکادمی اتریش گفت: امیدواریم سفر شما مقدمهای برای برقراری یک روابط علمی خوب باشد؛ و مسائل سیاسی به ما ارتباطی ندارد بلکه روابط علمی-فرهنگی دو کشور برای ما مهم است.
یکی از مهمانان ایرانی این کنفرانس نیز اضافه کرد؛ اولین کتاب فیزیکی که در ایران نوشته شده است (سالهای 54-1853) به نام «فیزیک کلاسیک» از درسهایی است که یکی از اساتید اتریشی در کلاسهای خود داشته است.
در ادامه رییس آکادمی اتریش به سخن پرداخت و گفت: در ابتدا از شما تشکر میکنم که بنده و هیات همراهم را به حضور پذیرفتید. و لازم است توضیح بدهم، من از اواسط سال گذشته میلادی، ریاست آکادمی علوم اتریش را بر عهده گرفتم و تصمیم داشتم اولین سفر علمی خودم را در این مقام، به کشور ایران داشته باشم. و من با شما هم نظر هستم که روابط بین دو کشور هم از بعد علمی و هم از ابعاد دیگر باید گسترش پیدا کند.
او ادامه داد؛ در خصوص اشاره شما به بحث سیاست، من معتقد هستم سیاست از دید من بیشتر از آن چیزی است که سیاستمداران در حال انجام آن هستند. از این رو آکادمی ما حرکت جدیدی را آغاز کرده است. استنباط ما این بود که باید دستاوردهای علمی در تصمیمات سیاسی تاثیر داشته باشد. یعنی در واقع تصمیمات سیاسی بر مبنای دستاوردهای علمی صورت بگیرد. و عنوان این حرکت ما «دانش برای سیاست» نام دارد. در این راستا آکادمی هلند و ایالات متحده تجربیاتی خوبی را دارند. از این رو برای اولین بار آوریل سال جاری، اعضای آکادمی علوم اتریش نشستی را با نمایندگان مجلس خود داشتند.
سپس وی به معرفی اعضای هیات همراه خود پرداخت و گفت: بنده در رشتهی فیزیک کوانتوم تحصیل کردهام. پرفسور «میشائل آلرام» معاون بنده در آکادمی علوم هستند و تخصصشان در سکه و مسکوکات باستان است. و یک بخشی از تاریخ ایران را نیز در تالیفات خود دارند. و تخصص وی به طور متمرکز تاریخچهی سکه در این منطقه و به طور متمرکزتر در ایران است. آلرام نیز به طور همزمان مدیریت گنجینهی سکههای تاریخی یکی از شهرهای اتریش را نیز بر عهده دارد.
یکی دیگر از همراهان پرفسور «گئورگ براسور» هستند که در بحث الکتروتکنیک تخصص دارند و استاد دانشگاه هستند. تخصص ایشان نیز بیشتر متمرکز الکترونیک صنعت حمل و نقل است که باید گفت این شاخه از علم در دنیای امروز گسترش بسیاری یافته است.
پرفسور «فلوریان شوارتس» یکی دیگر از اعضای هیات همراه هستند که ریاست موسسه ایرانشناسی آکادمی علوم اتریش را بر عهده دارند که یکی از مهمترین موسسات ایرانشناسی در بخش اروپا یا شاید هم بتوان گفت در سطح دنیا است. این موسسه کتابخانهای بسیار غنی با گنجینههای با ارزش دارد که خارج از ایران مهمترین مرجع کتابخانهای در نوع خودش است. (در این خصوص البته یکی از مهمان این کنفرانس به خط خطی از ایران اشاره کرد که در این کتابخانه وجود دارد)
همچنین سفیر اتریش در ایران، معاون وی و همسر بنده که دانشمند علوم دارویی هستند، هیات ما را همراهی میکنند.
وی اضافه نمود؛ من یقین دارم این سفر، آخرین سفر ما به ایران نخواهد بود. بنده یک فیزیکدان هستم و درباره پیشینهی روابط علمی بین دو کشور، همکارانم بیش از من به این حوزه آگاه هستند. اما اجازه میخواهم به خاطرهی شخصی خودم در اینباره اشاره کنم. در اواخر دههی 60 میلادی که همکاران ایرانی در کنار ما بودند و با یکدیگر همکاری نزدیکی داشتیم، و شخصا مایل هستم این شرایط از نو فراهم شود و مجدد ما این فضا را داشته باشیم، به دعوت رییس آکادمی اتریش برای همکاری به دانشگاه وین رفتم. روز دوم یک دانشجویی در انتظار من بود که اصالت ایرانی داشت. و اصرار داشت پایاننامه دوره دکترای خود را با من بگذراند. او به عنوان یک دانشمند جوان گروهی را در وین تشکیل داده است که در زمینهی جدیدی از شاخه فیزیک که ترکیبی است از فیزیک کوانتوم و فیزیک لیزری در بحث زیستشناسی، در حال فعالیت است. و در واقع او یکی از موفقترین فیزیکدانان شهر وین است. و این خاطره شیرینی است که در ذهن من باقی مانده است.
پرفسور زایلینگر در ادامه عنوان داشت؛ در خصوص بهبود روابط علمی بین ایران و اتریش، من به عنوان ریاست آکادمی اتریش، آمادگی کامل خود را برای این همکاری اعلام میکنم. ما نه تنها در زمینهی علوم انسانی و علوم طبیعی بلکه در زمینههای رشتههای فنی و پزشکی آمادهی هر نوع همکاری هستیم. حتا اگر در آن شاخهای که طرف ایرانی مدنظر دارد، تخصص نداشته باشیم و یا مجموعهای برای آن نداشته باشیم، این امکان برای ما فراهم است که ارتباط لازم را با دانشجویان اتریش برقرار کنیم.
او همچنین اضافه نمود: مبنای تفکر ما در برنامههای این آکادمی این است که دانشمندان جوان را که به یک سطح علمی خاصی رسیدهاند، برای مقاطع زمانی مشخص، به اتریش دعوت کنیم و یا بالعکس دانشمندان اتریش را برای دوره زمانی مشخص به کشورهای مختلف از جمله ایران بفرستیم. و تصور ما این است بعد از این دوره زمانی، دانشمندان جوان به کشورهای خود بازگردند و از تجربیات خود در راستای ارتقای علمی کشور خود استفاده کنند. این پروژهی هنوز در سطح ابتدایی خود قرار دارد و امید است به مرحلهی اجرا برسد.
در این بخش از سخنان رییس آکادمی اتریش سیدمصطفی محققداماد عضو فرهنگستان علوم به نکتهی ظریفی اشاره داشت و عنوان کرد؛ من پیشنهاد میکنم کسانی که از اتریش به ایران سفر میکنند برای تبادل علوم، هم فیزیک بخوانند و هم متافیزیک.
پرفسور زایلینگر در جواب وی گفت: یک ضربالمثل آلمانی میگوید؛ برای عملی شدن این پیشنهاد از جانب من هیچ مانعی وجود ندارد و ما با آغوش باز از این پیشنهاد استقبال میکنیم.
در ادامه علیاکبر صالحی معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران به سخن پرداخت و گفت: من اتریش را به عنوان یک وطن برای خود تلقی میکنم و خاطرات خوبی از اتریش دارم. به ویژه از شهر وین که گفته میشود روح وین همیشه یک روحیهی لطیف خاصی است. کشور اتریش و به ویژه شهر وین، اساتید بزرگ فیزیک را در خود جا داه است. و به خصوص فیزیک کوانتوم بخشی عمدهاش، مرهون اساتید بزرگ اتریش است.
عضو فرهنگستان علوم ادامه داد؛ ما امیدواریم سفر شما طلیعهای برای همکاری بیشتر بین دو کشور، در همهی زمینهها باشد.
او افزود؛ ما در کشورمان بیش از 4 میلیون دانشجو داریم. و در این زمینه شاید پیشتازترین کشور در غرب آسیا از حیث تعداد دانشجو در مقاطع مختلف باشیم.
صالحی افزود؛ از حیث تولید مقالات علمی در جهان، در رتبههای بسیار بالایی هستیم. و در واقع در آسیا جز کشورهای پیشتاز محسوب میشویم که این شرایط، زمینه را برای همکاریهای نزدیک و خوب در همهی زمینهها برای دو کشور فراهم میسازد.
علیاکبر صالحی در پایان سخنان خود اظهار امیداوری کرد که این رفتوآمدها ادامه پیدا کند و همکاریها ریشه بدواند.
در ادامه هیات آکادمی اتریش هدایایی را به رییس فرهنگستان علوم ایران تقدیم نمود. این هدایا شامل کتابچهای در خصوص تاریخ ساختمان آکادمی اتریش، CD ای در خصوص آثار هنری و فرهنگی اتریش که برای اولین بار در آکادمی علوم اتریش اجرا شده بود، کتابچهی عکسی از شهر وین که انگیزهای برای سفر هیات فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران به اتریش باشد، کتابچهای که با همکاری موزه ملی ایران انجام شده بود و محصول مشترکی از دو کشور در مورد بخشهایی از آثاری که در لندن، نیویورک، برلین و پاریس وجود دارد، است که در این کتابچه معرفی شده بود، و نیز آخرین نسخه از کتابی که موسسه ایرانشناسی آکادمی علوم اتریش در خصوص تاریخ خراسان منتشر کرده بود هدایایی بود که هیات آکادمی علوم اتریش به فرهنگستان علوم ایران تقدیم نمود.
لازم به ذکر است که در ادامهی این سفر، هیات آکادمی علوم اتریش به دانشگاه صنعتیشریف رفتند و با اساتید این دانشگاه به گفتوگو پرداختند.
همچنین این هیات در ادامهی سفر خود، فردا دوشنبه 15 اردیبهشت، دیداری با اعضای وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری خواهد داشت. و در ادامه نیز روزهای سهشنبه و چهارشنبه برنامهی سخنرانی در دانشگاههای اصفهان و شیراز را در دستور کار خود دارند، که قرار است برای ادامهی همکارهای علمی خود، با گروه کوانتوم اپتیک اصفهان و نیز رییس دانشگاه شیراز به گفتوگو بپردازند.