به گزارش «فرهنگ امروز» به نقل از تسنیم؛ چهاردهمین جلسه از سلسله نشستهای نمایش فیلم «سینماروایت» با نمایش مستند «سرگردون» برگزار شد. «سرگردون» که توسط محمد طادی کارگردانی شده مستندی گزارش گونه است که با محوریت بررسی آسیبهای برآمده از شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان ساخته شده است. در این مستند کارگردان در کنار صحبتهایی که با مردم درباره شبکه‌های ماهواره‌ای می‌کند به سراغ تعدادی از چهره‌های بازیگری سینما رفته و درباره پدیده‌ای به نام ماهواره و اثرات آن از آن‌ها نیز پرسش می‌کند.
برای ساخت تله‌فیلم با موضوع ماهواره مشکل مجوز پیدا کردیم
در نشست گپ و گفت این فیلم علاوه بر محسن یزدی فعال رسانه‌ای و احمد دانش منتقد سینما، صابر امامی تهیه کننده و محمد طادی کارگردان کار نیز حضور داشتند. محسن یزدی از عوامل کار درباره چرایی رفتن به سراغ ماهواره پرسید و صابر امامی در پاسخ به این سوال گفت: «احساس نیاز زیادی درباره آگاهی بخشی پیرامون ماهواره در جامعه ما وجود دارد و به طور کلی ما نسبت به دشمنیهایی که از طریق ارسال این امواج ماهواره‌ای نسبت به ما صورت می‌گیرد اطلاعات چندانی نداریم. البته مستندی که ساختیم فقط شروعی بود برای پرداختن به آثار سوء شبکه‌های ماهواره‌ای و تلاش می‌کنیم در آینده باز هم در این حیطه کار کنیم.»
محمد طادی کارگردان کار هم در سخنانی با اشاره به علاقه‌اش برای ساخت یک تلفیلم با مضمون ماهواره اظهار داشت: «قرار بود یک تله‌فیلم داستانی با این مضمون بسازیم اما بر سر دریافت مجوز مشکل پیدا کردیم و برای همین ترجیح دادیم از پژوهشهایی که برای ساخت تلفیلم انجام داده بودیم جهت ساخت این مستند استفاده کنیم. خوشحالیم که این مستند هم فروش خیلی خوبی در شبکه خانگی داشت و بیشتر از ۷۰ هزار نسخه فروش رفت.»
وی در پاسخ به این سوال محسن یزدی که دلیل ایجاد مشکل برای دریافت مجوز تله‌فیلم چه بود طادی گفت: «مشکلات زیادی برای پرداختن به ماهواره در آثار وجود دارد. مثلا یکی از اصلیترین آن‌ها این است که شما نمی‌توانید در هیچ فیلمی نمایش جمع آوری ماهواره توسط نیروی انتظامی را نشان دهید و طبیعی است که این محدودیت‌ها باعث می‌شد مرتب ایده اولیه فیلمنامه داستانیمان تعدیل شود پس بهتر بود که برویم سراغ مستند.»
نام فیلم مستند است اما کمتر سندی را در فیلم می‌بینیم
در ادامه نشست احمد دانش منتقد مهمان با بیان اینکه برای جلوگیری از آسیبهای ماهواره کار چندانی انجام نشده است اظهار داشت: «هرچند کار فرهنگی چندانی در این حیطه انجام نشده است اما خوشبختانه مخاطبان داخلی خودشان کم کم و با تجربه کردن آموخته‌اند که ماهواره آن قدر‌ها هم چیز خوبی نیست و به بیان بهتر گذشت زمان دست شبکه‌های ماهواره‌ای را رو کرده است.»
دانش با ستودن تلاش عوامل فیلم در کار با مضمونی کمتر تجربه شده ادامه داد: «فیلم علیرغم نقاط قوت یک سری ضعفهایی را هم در ساختار دارد. اولین مشکل فیلم آن است که نامش مستند است و کمتر سندی را در فیلم می‌بینیم و همه چیز را در قالب مصاحبه پیش می‌برد. مشکل دوم کمبود پژوهش است که‌ای کاش زمان بیشتری برای پژوهش گذاشته می‌شد.»
بازیگری که ماهواره ندارد اما با جزییات درباره بدیهای آن حرف می‌زند!
نکته‌ای را که دانش بیان کرد سبب ساز آن شد که یکی دو نفر از مخاطبان نشست هم وارد بحث شده و از نگاه یکسویه‌ای که کارگردان به ماهواره داشته گلایه کنند. یکی از مخاطبان از این گفت که بهتر بود مستند با نگاهی منصفانه هر دو روی سکه ماهواره را ببیند و مرتب بر بدیهای آن تاکید نکند و دیگری از این گفت که حرفهایی که یکی دو نفر از بازیگران حاضر در مستند مبنی بر نداشتن ماهواره می‌زنند با دیگر گفته‌های خود اینان که با جزییات درباره برنامه‌های ماهواره نظر می‌دهند تناقض دارد. این مخاطب گفت: «چطور می‌شود بازیگر سینمایی داشته باشیم که از این بگوید که ۴ سال است که اصلا ماهواره ندیده اما از آن طرف با جزییات درباره بدیهای فلان سریال حرف بزند.»
ساخت برنامه‌ای ۹۰ دقیقه‌ای برای پاسخ به مستندی ۶۰ دقیقه‌ای
محمد طادی سعی کرد با بیان اینکه این اولین کارش بوده و طبیعی است که یک سری ضعف‌ها از بی‌تجربگی او ناشی شده است پاسخ این مخاطبان را بدهد و امامی هم با بیان اینکه برای ساخت مستندی که بتواند در شبکه خانگی عرضه شود نیاز داشته به رفتن به سراغ بازیگران سینما گفت: «به هر حال مارکت پخش خانگی اقتضائات خاص خود را دارد و نیاز است که چند چهره در کار باشند تا کار به خانه‌های مردم رفته و دیده شود. اینکه سراغ بازیگران رفتیم و از آن‌ها نظر خواستیم ناشی از برآوردن همین وجه بود. اینکه فلان بازیگر هم به نظر شما متناقض حرف می‌زند به هر حال دیدگاه شماست و من نمی‌توانم درباره او قضاوت کنم.»
وی ادامه داد: «خوشحالم که برای یک مستند ۶۰ دقیقه‌ای کلی بازخورد خوب ایجاد شده و حتی یکی از شبکه‌های ماهواره‌ای برای پاسخ به این مستند، برنامه‌ای ۹۰ دقیقه‌ای ساخت.»
پژوهش را در ساخت مستند جدی بگیریم
احمد دانش منتقد در ادامه بحث با اشاره به اینکه مستند درباره ماهواره باید باز هم ساخته شود اظهار داشت: «نقدهایی که به مستند وارد است را عوامل کار بشنوند و از آن استفاده کنند برای کارهای بعدی. در زمینه‌هایی مانند ماهواره باید بیشتر از این‌ها کار کنیم و البته استانداردهای بیشتری را رعایت کنیم. باز هم می‌گویم مستند نیاز دارد به کار پژوهشی به عنوان مثال کارگردان «سرگردون» اگر فقط به دادگاه خانواده می‌رفت و به بررسی پرونده‌هایی می‌پرداخت که برآمده از اثرات سوء ماهواره هستند یقینا فیلمش پر و پیمان‌تر می‌شد.»
دانش افزود: «ما هم در نهادهایی مانند صداوسیما و مجلس، مرکز پژوهش‌ها داریم و هم در بسیاری از ارگانهای دیگر.ای کاش سازندگان مستند «سرگردون» از آرشیو چنین نهادهایی برای کمک به فیلم خود استفاده نکردند؟»
حتی یک ریال هم از نهادی نگرفتیم
محمد طادی نیز در پاسخی مستقیم به دانش گفت: «کار پژوهشی برای این مستند داشتیم اما یادتان نرود نهادهای دولتی به این راحتی اجازه استفاده از آرشیو‌هایشان را به شما نمی‌دهند ضمن اینکه ما این مستند را دو سال قبل ساختیم که در آن هنگام بسیاری از مراکز پژوهشی با محوریت بررسی ماهواره ایجاد نشده بود.»
صابر امامی تهیه کننده مستند هم اظهار داشت: «مستند ما یک کار جمع و جور و ۲-۳ نفره بود. خومان نوشتیم خودمان تصویر گرفتیم خودمان تدوین کردیم و در یک کلمه بضاعتمان همین بود. برای تولید این مستند حتی یک ریال از نهاد یا ارگان خاصی نگرفته‌ایم. حتی بازیگرانی که در این کار حضور یافته‌اند هم فی سبیل ا.. آمده‌اند و یک ریال دستمزد نگرفتند.»
حذف نمای استفاده یک طلبه از ماهواره
محمد طادی در ادامه نشست با اشاره به بخشی از مشکلات پیش رویش در تولید این کار گفت: همین قدر بدانید که برای دریافت مجوز نمایش ۲۰ دقیقه از کار را کم کردند! دقت کنید که برای یک مستند آسیب‌شناسانه بخشی از بهترین نماهای آن را حذف کردند.
وی ادامه داد: مثلا در فیلم نماهایی را داشتیم که مربوط می‌شد به صحبتهای یک طلبه که در آن درباره دلایل استفاده‌اش از ماهواره می‌گفت یا آدمهای ظاهرالصلاحی را داشتیم که از ماهواره استفاده می‌کردند و به زعم خود آن را وسیله‌ای مفید می‌دانستند اما همه این‌ها حذف شد.
طادی با اشاره به محدودیتهای فراوان فیلمسازی با محوریت ماهواره افزود: باورتان نمی‌شود اما حتی استفاده از تصاویر باصدای شبکه‌های ماهواره‌ای در فیلم‌ها ممنوع اعلام شده است و طبیعی است که دستمان واقعا بسته بود. امیدوارم فضا باز‌تر شود تا بشود بیشتر کار کرد.
از هر که ایراد می‌گیری از مشکلات مربوط به ممیزی می‌گوید
احمد دانش منتقد در پاسخ به گلایه‌های طادی با اشاره به یکی از مشکلات تاریخی سینمای ایران اظهار داشت: به هر فیلمسازی که نقدی وارد می‌کنیم فورا از محدودیت‌ها و مشکلات ممیزی و صدور مجوز می‌گوید در صورتی که به هر حال وقتی تصمیم می‌گیرید در ایران کار کنید طبیعی است که باید با آگاهی به این محدودیت‌ها وارد گود شوید.
دانش سپس نقدی هم کرد به نهادهای دست اندرکار و ادامه داد: از نهادهای مسئول انتظار می‌رود تکلیف خود را نسبت به چنین آثاری مشخص کنند. از یک طرف مرتب از آسیبهای ماهواره می‌نالند و از آن طرف بر سر راه آن‌ها که می‌خواهند در این زمینه کار کنند مانع می‌گذارند. یک بار برای همیشه تعارفات را کنار بگذارند و اگر واقعا خیال کمک دارند موانع را بردارند.