به گزارش «فرهنگ امروز» به نقل از ایبنا؛ غلامحسین دینانی گفت: زبان خراسان زبان فارسی و زبان ما نیز زبان خراسان و زبان ایران هم زبان خراسان است. در واقع این زبان در بخارا احیا شده است و خراسان بزرگ، یعنی ایران، و ایران آن زمان را نیز با خراسان میشناختند. به گمانم همه جای ایران ادبا و حکمای بزرگی داشته اما به دلیل اینکه خاک خراسان گسترده بوده و حدود نصف خاک ایران را خراسان تشکیل میداده، طبعاً حکمای بیشتری نسبت به دیگر نقاط ایران دارد.
مولف کتاب «حافظ معنوی» افزود: خراسان قدیم از مشهد بود تا قزاقستان، تا کوههای کولیکش. زبانش هم زبان فارسی است و چندان هم از گزند اعراب دور نمانده یا بهتر آن است بگوییم خوشبختانه کل زبان فارسی از گزند اعراب دور نمانده است.
وی ادامه داد: تاجیکستان و افغانستان و ازبکستان و قزاقستان و «بیرون» جزو خاک خراسان بزرگ به حساب میآمد و خراسان به مشهد و نیشابور ختم نمیشد. زبان خراسان نیز همان زبان فارسی است و زبان ما همان زبان بخاراست، بنابراین نباید تفاوت لهجهها را به پای زبانها بنویسم.
این استاد فلسفه درباره سبک خراسانی توضیح داد: البته اگر بخواهیم درباره سبک خراسانی صحبت کنیم باید سراغ شعر برویم و در نثر ردی مشخص از سبک خراسان دیده نمیشود. سبک خراسانی هم سبکی مانند سبک هندی(سبک اصفهانی) است. اصفهان سبکی داشته و آنجا نیز سبکی داشته و بیشتر به فخامت لفظ آن را میشناسیم. به طور مثال سبک هندی بیشتر پیچیدگیهای مضمون دارد. در هر حال معتقدم نباید خراسان را از ایران جدا کنیم و باید بگوییم زبان و شعر خراسان، زبان و شعر ایران است.
دینانی افزود: در واقع ما با لهجه خراسانی روبهروییم و کتاب همه ادبای خراسان نیز فارسی است. زبان فردوسی نیز فارسی است و ما به زبان فردوسی حرف میزنیم. لهجه خراسان، لهجه شیراز و لهجه ابرقو با یکدیگر متفاوت است ولی زبان کل فارسی زبانان زبان خراسان است.
مولف «سخن ابن سینا و بیان بهمنیار» اضافه کرد: خراسان نیز هر بنمایه فرهنگی ای داشته، متعلق به ایران و زبان سعدی و حافظ نیز زبان خراسان و زبان فارسی است.
این استاد بازنشسته گروه فلسفه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران گفت: نباید بین زبان خراسان و زبان ایران تفاوتی قائل شد چرا که ممکن است دردسرهایی برای ما ایجاد کند. زبانی که ما با آن سخن می گوییم زبان دری و مرحله سوم زبان فارسی است. زبان ما، تاجیکستان و افغانستان یکی است و صرفاً اختلاف لهجه داریم. اگر بخواهیم تفکیکی دراین باره قائل شویم همانطور که گفتم با گرفتاریهایی روبهرو خواهیم شد.
دینانی یادآور شد: اکنون مردم بخارا که این شهر مرکز احیای زبان فارسی است و در ازبکستان کنونی واقع شده، به دلیل سیاستهای اسلام کریموف جرأت ندارند در خیابان به فارسی سخن بگویند.
این مولف پیشکسوت افزود: من نیز از ادبای خراسان تجلیل میکنم اما در مجموع زبان فارسی سه مرحله داشته است؛ یکی زبان اوستایی، دیگری زبان میانه و سومین دوره نیز زبان دری است که ما با آن سخن میگفتیم. همه ادبای خراسان و دیگر ادبای ایران به همین زبان حرف میزدند و مینوشتند.
پیشینه پرونده ایبنا را اینجا بخوانید:
گفتوگو با دکتر محمدجعفر یاحقی درباره این موضوع را اینجابخوانید.
یادداشت علیرضا قوجهزاده را درباره شاعران و سبک خراسانی اینجا ببینید.
گفتوگو با دکتر مهدی محقق را در این باره اینجا بخوانید.
گفتوگو با ابراهیم خدایار درباره متأخرین و متقدمین مکتب خراسان را اینجا بخوانید.
گفتوگو با محمدحسین جعفریان را درباره واژگان و شعر خراسان قدیم اینجا بخوانید.
گفتوگو با سیدعبدالجواد موسوی را اینجا بخوانید.
گفتوگو با نصرالله امامی دراین باره را اینجا بخوانید.
گفتوگو با صابر خراسانی درباره انجمنهای شعری خراسان را اینجا بخوانید.
گفتوگو با استاد بهاءالدین خرمشاهی را درباره مکتب خراسان اینجا بخوانید.