به گزارش فرهنگ امروز به نقل از هنرآنلاین؛ گاهی حس می‌شود انتظار خود سهمی سنگین در آن دوره برای خانواده‌ها داشته که شاید خیلی‌ها نگاه‌شان معطوف به کسانی بوده که تنها در صحنه‌های جنگ حضور داشته‌اند.

حتی ممکن است این فکر به ذهن هم برسد که واقعا سینمای جنگ یعنی سیمای مرد‌ها که برای پیکار و از بین بردن دشمنان راهی زمین‌های خاکی می‌شوند. اما واقعا سهم کارگردان‌های زن در سینمای ایران هم از این مقوله دور نیست.

 گاهی حس می‌شود انتظار خود سهمی سنگین در آن دوره برای خانواده‌ها داشته که شاید خیلی‌ها نگاه‌شان معطوف به کسانی بوده که تنها در صحنه‌های جنگ حضور داشته‌اند.

حتی ممکن است این فکر به ذهن هم برسد که واقعا سینمای جنگ یعنی سیمای مرد‌ها که برای پیکار و از بین بردن دشمنان راهی زمین‌های خاکی می‌شوند. اما واقعا سهم کارگردان‌های زن در سینمای ایران هم از این مقوله دور نیست.

طی این چند سال اخیر بوده‌اند کارگردان‌های زنی که دید جنسیت را مخفی نگه داشته‌اند تا با قدرت تصورات جنگ از نگاه خود را به روی پرده سینما بیاورند.

در این گزارش سعی شده فیلم‌هایی که زنان کارگردان سینما در زمینه جنگ ساخته‌اند مورد بررسی قرار بگیرد. قطعا کارگردان‌های زن سینمای ایران سهمی در جنگ و دفاع مقدس داشته‌اند که ساخت فیلم‌ها با مضمونی جنگ از همین نگاه هنرمندانه آن‌ها خواهد آمد. فیلم‌های "گیلانه" به کارگردانی رخشان بنی‌اعتماد، "شب بخیر فرمانده" به کارگردانی انسیه شاه‌حسینی و "شیار ۱۴۳" به کارگردانی نرگس آبیار از جمله فیلم‌های جنگی هستند که از نگاه یک کارگردان زن روی پرده سینما رفته است.

***
پرداختن به فیلمسازان زن در دفاع مقدس که زنان را قهرمان داستان‌های خود پندارند، شاید کار سختی باشد. اینکه چه طور یک مادر در انتظار فرزند خود برای پایان یک جنگ می‌ماند و شب تا صبح به این فکر می‌کند که شاهزاده‌اش از این پیکار جان سالم به در برد، روایتی از فیلم "شیار ۱۴۳" به کارگردانی نرگس آبیار را در ذهن تداعی می‌کند.

و یا اینکه مادری یک عمر فصل‌ها و سختی‌ها را با این امید که پسر‌اش به دلیل جنگیدن با دشمنان دچار بیماری قطعی نخاع شده، اما نفس می‌کشد و یک عمر را در کنار پسر معلولش خواهد گذراند، باید فیلم "گیلانه" رخشان بنی اعتماد را به خاطر سپرد و سختی‌های جانسوز مادری که دل‌اش و بهار زندگی‌اش را با همین امید‌ها خوش نگه می‌دارد، در کنار پسری که نه می‌تواند حرف بزند و نه می‌تواند حرکتی کند.

و از همه این‌ها نوعی بازی زنانه را در فیلم "شب بخیر فرمانده" به کارگرانی انسیه شاه‌حسینی می‌بنیم که چطور یک زن یک تنه در برابر دشمنان می‌ایستد تا مکان و زندگی‌اش را ترک نکند.

آنچه باید قابل اهمیت باشد دیدگاه این کارگردان‌های زن نسبت به ساخت فیلم‌های به ظاهر سخت جنگ برای آن‌ها خواهد بود. به نوعی این کارگردان‌های زن سینمای جنگ بودند که پا به این عرصه گذاشتند و توانستند چهره قهرمان‌هایی را که مدت‌ها بود کسی به آن‌ها نپرداخته بود، در سینما رو کنند. بااینکه تعداد فیلم‌های ساخته‌شده با محوریت زنان قهرمان در دفاع مقدس توسط فیلمسازان زن، بسیار اندک‌اند، اما قابل درک و باور است که گاهی این کارگردان‌ها از موقعیت‌های فیلم خود و از نگاه زنانگیشان به سینمای جنگ گفته‌اند. بخش‌هایی از حرف‌های این سه کارگردان را به مناسبت هفته جنگ و دفاع مقدس در زیر می‌خوانیم.
 

انسیه شاه‌حسینی: جنگ را نباید سانسور کرد

او کارگردان زن سینمای جنگ است، سینمایی که صحنه نبرد آن از نگاه یک زن پر از حرف‌هایی است که گاهی او را از جنسیت خود دور می‌کند و دیگر زن و مرد مفهومی ندارد. او می‌گوید جنگ واقع تلخی بود که اگر سانسور شود، اعتبار خود را از دست می‌دهد.

انسیه شاه‌حسینی سینمای مستند جنگ را دوست دارد و به هنرآنلاین می‌گوید: بیشتر از هر زمانی برای ساخت یک مستند جنگی آماده هستم، چرا که در پشت پرده سینمای جنگ رازهایی است که می‌دانم به تصویر کشیدن آن جذابیت خاصی دارد و من  تجربه روزهای جنگ را از سرگذرانده‌ام.

شاه‌حسینی درباره فیلم "شب بخیر فرمانده" می‌گوید: ماجرای این فیلم در بازه زمانی هشت سال دفاع مقدس می‌گذرد، گذری بر حضور زنان در جبهه‌های جنگ است.

این کارگردان سینمای جنگ با اشاره به ترسیم فضای جنگ برای یک کارگردان زن به هنرآنلاین می‌گوید: وقتی قرار است فیلمی ساخته شود اصلا مردانه و یا زنانه بودن آن فیلم مهم نیست، بلکه مسئله مهم انسان است. به هر حال من به عنوان یک کارگردان زن خاطراتی از دوران جنگ در ذهن دارم که حتما می‌توانم آن را با‌‌ همان واقعیت‌ها به تصویر در بیاورم. فیلم "شب بخیر فرمانده" برگرفته از زندگی شخصی و تجربه‌های شخصی من است. پس ساختن فیلم‌هایی با محوریت جنگ ربطی به سازنده زن و یا مرد بودن آن ندارد.

رخشان بنی‌اعتماد: داغ جنگ هشت ساله همچنان بر سینه است

هنگامی که فیلم "گیلانه" به کارگردانی رخشان بنی اعتماد روی پرده سینما به نمایش در آمد، فیلم با واکنش‌های مختلفی روبرو شد. به هر حال، بنی‌اعتماد کارگردانی بود که پیش از ساخت فیلم "گیلانه" کارگران با سابقه‌ای در عرصه سینما بود که فیلم‌های او بیشتر بر محوریت و شخصیت زنان استوار بود.

"گیلانه" با بازی خود فاطمه معتمدآریا در نقش مادری که فرزند از جنگ برگشته‌اش را نگه داری می‌کند، با نوع فضا سازی که دراین فیلم ساخته شده بود، باعث شد مخاطب سینما با شخصیت یکه و تنها مادری هم‌ذات‌پنداری کند که در آبادی دور افتاده با مشکلات پسر‌اش دست و پنجه نرم می‌کند. گاهی خنده و سرور این مادر به جایی می‌رسد که برای پسر‌اش می‌رقصد گاهی از فرط تنهایی و مشکلات با جسمی که تنها سر او به نشانه تایید حرکت می‌کند، اهسته اشک می‌ریزد.

رخشان بنی اعتماد در یادداشتی که حامی پیامی به کشتار غزه در جشنواره صلح بود، درباره جنگ این گونه گفته بود که "کشور من ایران، داغ جنگی هشت ساله را بر سینه دارد که بعد از بیشتر از دو دهه از پایان آن، تاوانی سخت را پس می‌دهد.

دل‌های سوخته از حسرت شهدا، رنج بی‌انتهای جانبازان، میراث شوم آلودگی محیط زیست در نواحی مرزی نهفته در تومورهای مرگ بار سرطانی در مغز نوزادان بی‌گناه بخشی از این بهای سنگین است و دلاور جانبازان شیمیایی حاضر در این جلسه، سند زنده دوران این جنگ تحمیلی.

"گیلانه" گرچه فیلمی درباره جنگ است، اما ستایشی در پیشگاه صلح است. این نمایش را به نشان شرمساری بشریت به مادران فلسطینی تقدیم می‌کنم.

نرگس آبیار: سینما مستند جنگی را خیلی می‌پسندم

نرگس آبیار دیگر کارگردان زن در عرصه سینمای جنگ و دفاع مقدس است. کارگردانی که سیمای مادری دل نگران برای بازگشت فرزند‌اش از جبهه را طوری به تصویر درآورده که نگاه همه را در جشنواره فیلم فجر به خود و فیلم‌اش جلب کرد.

شخصیت" الفت "با بازی مریلا زارعی او را تبدیل به اسطوره‌ای کرد که بعد‌ها شاید با دیدن این فیلم زارعی تداعی کننده نقش‌‌ همان مادر مهربان و نگران در فیلم" شیار ۱۴۳ "باشد.

آبیار سال گذشته در جشنواره فیلم فجر گفت جنگ با اینکه وحشتناک است و اتفاقات بدی در آن می‌افتد، بستری بسیار مناسب برای عمیق شدن آدم‌هاست، این بستر باعث به وجود آمدن آدم‌های بزرگ شد.

این کارگردان زن در بخش دیگری از حرف‌هایش گفت: قطعا این فیلم از فیلم‌های دیگری که در حوزه دفاع مقدس تولید شده تاثیر گرفته است اما بازی مادر با بچه‌ها که در سکانس‌های اولیه فیلم وجود دارد مربوط به هیچ فیلمی نیست و از خاطرات دوران کودکی من نشات گرفته است. سابقه مستندسازی من باعث شده است که بازی‌هایی که در فیلم می‌بینید باورپذیر‌تر باشد.

انتهای پیام/