به گزارش فرهنگ امروز به نقل از تسنیم؛ حجت‌الاسلام حسن روحانی رئیس‌جمهور به‌مناسبت آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور در دانشگاه تهران حضور یافته سخنرانی کرد.
مشروح سخنان رئیس‌جمهور در این مراسم به‌شرح ذیل است:
امسال در مراسم آغاز سالگرد دانشگاه‌ها، اعیاد عید قربان و غدیر و همچنین هشتادمین سالگرد تأسیس دانشگاه تهران را هم داریم. قانون تأسیس دانشگاه تهران علاوه بر اهمیت آن از لحاظ علم و دانش و توسعه جامعه ما، یکی از آثار تحول اجتماعی و سیاسی بود که در انقلاب مشروطه در کشور ما رخ داد.
به گزارش تسنیم، روحانی افزود: انقلاب مشروطه که به‌معنای حرکت مردم برای حکومت قانون بود، در پی آن با تأسیس عدالت‌خانه و حکومت قانون در سایه مجلس شورای ملی، تأسیس بانک ملی ایران به‌عنوان نهاد مهم اقتصادی، و همچنین کنار آنها تأسیس دانشگاه تهران در همین مکانی که معروف به باغ جلالیه بود.
رئیس جمهور با بیان اینکه سالیان دراز وقتی در ایران گفته می‌شد دانشگاه، معنایش دانشگاه تهران بود و بعدها دانشگاه‌های دیگر در رشته‌ها و علوم مختلف حضور علمی یافتند، افزود: نه به‌عنوان اینکه خود دانش‌آموخته همین دانشگاه هستم و همیشه ورودم به دانشگاه تهران و عبورم از این دانشگاه برایم خاطره‌انگیز است، بلکه دانشگاه تهران حلاوت و عظمت خاص خود را دارد. ضمن اینکه امروز دانشگاه‌های بزرگ دیگری هم در کشور ما هستند که هرکدام در زمینه خود در علم و دانش سرآمد هستند.
روحانی در ادامه با اشاره به اینکه دانشگاه تهران ترکیبی بود از مراکز علمی بزرگی که به دست بزرگان و فرهیختگان تأسیس شده بودند، افزود: از دارالفنون دوران امیرکبیر گرفته تا مدرسه صنایع و هنرهای کمال‌الملک؛ تا مدرسه سیاسی دهخدا و اساتید و بزرگانی که در رشته‌های جدید یا قدیم تبحر داشتند.
وی ادامه داد: دانشگاه تهران تلفیقی بود بین همه این مراکز علمی و اساتید بزرگ علوم کهن و جدید.
رئیس جمهور با بیان اینکه شاید دانشکده حقوق و علوم سیاسی یکی از مظاهر حضور دانشمندان مختلف و حتی بیش از دانشکده الهیات بود، خاطرنشان کرد: آنجا اساتید بزرگی چون استاد شهابی‌ها، گرجی‌ها و خدا رحمت‌کند دکتر کاتوزیان‌ها و اساتید و بزرگانی که هم از دانش جدید بهره بردند و هم از دانش قدیم بهره برده بودند، حضور داشتند. دانشگاه تهران به‌عنوان مظهر تلفیق علوم و اولین مرکز مهم برای رشد علم و دانش در این سرزمین است.
** تحول علمی در سایه نقدپذیری علم است
روحانی علم را یک سنت جاریه دانست و با بیان اینکه اساساً روزی علم رشد یافت که حکمت ایرانی با فلسفه یونانی و فلسفه یونانی با حکمت اسلامی کنار هم تلفیق شدند، گفت: علوم جدید و قدیم قطرات و جویبارهای کوچکی که کنار هم رودخانه عظیم علم را به وجود آوردند. ما نمی‌توانیم علمی را کنار بگذاریم. وقتی می‌گوییم علم، علم بشری, معنایش این نیست که در آن خطا و اشتباه نیست، حتی علم بشری می‌تواند و شاید این تعبیر درست باشد که باید ابطال‌پذیر باشد. امروز علم و دانش مورد احترام است و فردا نظریه بالاتری می‌آید، در علوم بشری این‌چنین است. امروز یک ایده و فرضیه‌ای توسط یک یا گروهی از دانشمندان به اثبات می‌رسد و تبدیل به نظریه علمی می‌شود و فردا و پس‌فردا ایده و فرضیه و دانشمندان دیگری می‌آیند.
وی با بیان اینکه تحول علمی در سایه نقدپذیری علم است، گفت: حتی در علوم دینی که کمتر این مسائل اتفاق می‌افتد، شما در تفاسیر قرآن و نظرات فقهی و اصول و حکمت و فلسفه و کلام، بسیاری از نظرات یکی پس از دیگری آمده و نقض کرده، بوعلی آمد اصالة الماهیة را به اثبات برساند و اندیشمندان بعدی رد کردند و اصالة الوجود را به اثبات رساندند، اشکالی ندارد. بسیاری به حرکت جوهری معتقد نبودند و صدرالمتألهین آمد و آن را به اثبات رساند، اشکالی ندارد. یکی دیگر ممکن است این نظریه را نقد کند، علم نقدپذیر است، دانش انتقادپذیر است، دانش بشری این‌چنین است. حتی وحی الهی نیز ممکن است فهمش تغییر کند.
** چطور عده‌ای به فکر افتادند که بخشی از علوم را حذف کنند؟
رئیس جمهور با اشاره به اینکه لذت علمی در سایه تحولات علمی است، اظهار داشت: اسلامی کردن علوم انسانی به آن مفهوم نیست که دانش بشری را در بخش علوم انسانی به‌طور کامل کنار بگذاریم. ممکن است در بخشی از علوم انسانی نقد داشته باشیم و گوشه‌ای با آموزه‌های اسلامی منطبق نباشد. علم را باید نقد کرد، نباید حذف کرد. یکی از اشکالات ما این است که می خواهیم بخشی از علوم را حذف کنیم. علم ممکن است ابطال شود ولی حذف نمی‌شود و در تاریخ علم می‌ماند.
روحانی ادامه داد: چطور عده‌ای به فکر افتادند که بخشی از علوم را حذف کنند؟ حذف معنی ندارد. ما می‌توانیم حرف بهتر و سخن دقیق‌تر و مطلب علمی‌تر عرضه کنیم. آن نکات قبلی را مورد نقد و یا حتی ابطال قرار دهیم که این اشکالی ندارد.
** دولت وعده‌ها به دانشگاه را فراموش نکرده است
به گزارش تسنیم، روحانی افزود: مجموعه حرکت علمی ما حرکت مطلوبی است؛ دولت وعده‌ها به دانشگاه را فراموش نکرده و به بخشی از آنها جامعه عمل پوشانده است.
** اظهار تاسف از نگذاشتن وقت برای سخنرانی نمایندگان تشکل‌ها
رئیس جمهور با اعلام "آنچه امروز جزو برنامه گذاشته نشده که تشکل‌های دانشجویی سخنان خود را بیان کنند مایه تأسف من شد" خاطرنشان کرد: آمدن من به دانشگاه بیشتر برای شنیدن است تا حرف‌زدن. پارسال آن دقایقی که دانشجویان عزیز صحبت کردند بسیار لذت‌بخش و آموزنده بود. نقد دانشجویی زیبایی دیگری دارد. دانشجو نقدش بی‌غل و غش است. دانشجو آنچه در دل دارد و می‌فهمد تبیین می‌کند و نشاط دانشگاه به همین است.
** نظرات متفاوت، غیر از سخن مغرضانه است/خواهش می‌کنم در این زمینه‌ها سخت‌گیری نکنید
روحانی با تأکید بر اینکه اگر در دانشگاه فضای لازم برای گفت و شنود و نقد و انتقاد باشد خوب است، گفت: ما هم در دانشگاه کلاس‌هایی را می‌پسندیدیم که اساتید صحنه نقد را باز می‌گذاشتند. استادی داشتیم همان‌وقت پیرمرد بود و عصبانی می‌شد وقتی کسی حرف می‌زد، به‌قول معروف کلاس مرده بود. حیات دانشگاه به نقد و سخن و بیان نظرات متفاوت است. ما نباید بترسیم از اینکه اساتید ما در کلاس‌ها سخنان متفاوتی را بیان می‌کنند. نظرات متفاوت و سخنان متفاوت، غیر از سخن مغرضانه است، بله، اگر کسی مغرض است چیز دیگری است.
** نگذاریم در دانشگاه فضای تملق باز شود/حکومت و اداره کشور بدون سعه صدر امکان پذیر نیست
وی با بیان اینکه "خواهش می‌کنم در این زمینه‌ها سخت‌گیری نکنید"، اظهار داشت: سخت‌گیری‌های بی‌مورد به عدم‌تساهل منجر می‌شود و عدم‌تساهل به رانده شدن افراد لایقی که بیانشان صریح است منجر می‌شود. سخت‌گیری منجر می‌شود تملق‌گوها بالا بیایند. نگذاریم در دانشگاه فضای تملق باز شود. من یک بار این جمله را گفتم که ما دلمان نمی‌خواهد جمعیت حدود ۸۰ میلیونی ایران تبدیل شود به ۱۶۰ میلیون چهره، از این نظر که همه دو چهره پیدا کنند.
رئیس جمهور افزود: حکومت و اداره کشور بدون سعه صدر امکان پذیر نیست. به‌خاطر یک اشکال کوچک و خرده اشکال، آدمهای بزرگ را کنار نگذاریم. هیچ‌کس در این جامعه معصوم نیست و فقط ۱۴ معصوم، معصوم هستند. بی‌جهت افراد را زیر علامت سؤال نبریم. یک وقتی آقایی را می‌خواستیم مسئولیتی بدهیم، فردی آمد و عکسی نشان داد و گفت این فرد این اشکال را دارد. صد نفر در عکس بودند و او زوم کرده بود می‌گفت: این عکس اوست؛ گفتم: تو از کجا این را می‌گویی؟ گفت: "حاج آقا، احتیاط این است که او را کنار بگذاریم." اتفاقاً احتیاطش به‌عکس است. همه مردم خوب و صالح و راستگو و بیگناه هستند مگر اینکه عکسش ثابت شود. این جزو اصول مسلم مواضع دینی و فرهنگی ماست. اصل بر برائت و صحت عمل مسلم است. اینها جزو الفبای علوم اسلامی ماست.
روحانی گفت: متأسفانه در جاهای تصمیم گیری بسیار مهم می‌گویند فلان آقا برای ریاست فلان دانشگاه خیلی مصلحت نیست، وقتی می‌پرسیم: چه شده؟ می‌گویند آن آقا درباره او این را گفته. حالا او که گفته، کیست؟ به چه علت گفته؟ به این راحتی آبروی مردم را معامله می‌کنیم و اسمش را می‌گذاریم دقت نظر؟ این دقت نظر نیست، این تخریب مسلمان و از بین بردن آبروی مردم است. اگر مدرک و سند قابل اعتماد هست اشکالی ندارد؛ باید حواسمان جمع باشد. در طول این یک سال تلاش ما بر این بوده است که دانشگاه ما فضایش از فضای امنیتی فاصله و فاصله و فاصله بگیرد.
وی ادامه داد: تلاشمان بر این بوده اگر فردی با دلایل ضعیف کنار گذاشته شده به سر کار یا کلاس خود برگردد. تلاش ما بر این بوده در دانشگاه‌های ما فضای آرامش باشد. ضمن اینکه همه گروه‌ها نظرات سیاسی خود را داشته باشند و نقد خود را داشته باشند ولی در عین حال همه بدانند که اینجا دانشگاه است، باشگاه سیاسی نیست، مرکز فعالیت احزاب نیست، ضمن اینکه هرکسی می‌تواند در مسائل سیاسی و اجتماعی حضور یابد. حضور دانشگاه و دانشجو در مسائل سیاسی و اجتماعی فقط به این معنا نیست که صرفاً درباره مسائل سیاست داخلی و خارجی اظهار نظر شود. محیط زیست و شرایط آب و هوایی چه می‌شود؟ نباید اظهار نظر کنیم؟ خشکسالی چه؟ موضوع کم‌آبی یا بی‌آبی چه؟ راجع به صادرات و واردات چه؟ نباید اظهار نظر کنیم؟ راجع به تعادل میان استان‌ها و مرکز و پیرامون چه؟ حالا خوشبختانه راجع به مسائل اقتصادی عده‌ای از اساتید اظهار نظر می‌کنند، بعضی‌شان جای تشکر دارد.
رئیس جمهور افزود: ما دنبال فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای هستیم برای اینکه سوخت نیروگاه هسته‌ای را تولید کنیم. دیگران هم مشابه ما تولید می‌کنند.
روحانی با بیان "اگر در کشور ما از لحاظ محیط زیست مشکل داریم تنها دولت مسئول نیست، بلکه دانشگاه‌های ما هم مسئول هستند و باید به میدان آمده حل کنند" تصریح کرد: اگر مشکل اقتصادی داریم تنها دولت مسئول نیست بلکه دانشگاه‌های ما هم مسئولند و باید نظر و پیشنهاد و راه‌حل بدهند. اگر در کشوری زندگی می‌کنیم که در کمبود آب هستیم، کشاورزی ما مکانیزه نیست، آبیاری ما علمی نیست، فقط دولت مسئول نیست؛ دانشگاه هم مسئول است. اگر در امور پزشکی و داروسازی مشکلی داشته باشیم فقط دولت و وزارت بهداشت مسئول است یا دانشگاه هم مسئول است؟ دانشگاه که برای مدرک نیست، عده‌ای را بیاوریم اینجا و واحدهایی را بگذرانند و ورقه‌ای تحت عنوان مدرک بگیرند؛ دانشگاه برای این است که انسان‌های مسئول و مشارکت‌جو بسازیم و آماده کنیم برای فعالیت‌ها.
وی در ادامه سخنان خود با اظهار "تنها چیزی که در علم از آن فاصله می‌گیریم، علمی است که از اخلاق فاصله بگیرد" گفت: ما دنبال سلاح کشتار جمعی و هسته‌ای و میکروبی نمی‌رویم چرا که آن را خلاف اخلاق و موازین دینی می‌دانیم.
رئیس جمهور اضافه کرد: این دولت چقدر دارد هزینه می‌دهد تا اخلاق علمی را دنبال کند.
روحانی گفت: البته حق مجلس است که به وزیری تحت عنوان استیضاح رأی ندهد اما ما هم نمی‌توانیم تأسف خود را ابراز نکنیم از اینکه یک وزیر عالم دانشمند انقلابی را از دست دادیم. وقتی آن‌همه اساتید دانشگاه برای من نامه می‌نویسند که آقای دکتر فرجی دانا شایستگی دارد تا مدیریت این وزارت‌خانه را به‌عهده بگیرد، من با فشار این و آن حاضر شوم به او بگویم استعفا دهد؟ این با اخلاق و با چارچوبی که دولت از روز اول به مردم قول داده انطباق دارد؟ پارسال ما آمدیم اینجا برای شروع مراسم تحصیلی، وزیر نداشتیم و وزارت‌خانه سرپرست داشت؛ حالا امسال دانشگاه هم سرپرست دارد، هر دو.
وی افزود: در طول یک سال ما ۴ وزیر و سرپرست را تجربه کردیم، آقای میلی منفرد را مجلس نپسندید اشکالی ندارد، آقای دکتر توفیقی سرپرستی را قبول کردند از یمین و یسار به ما فشار آمد: معرفی‌اش نکن، گفتیم: اهلاً و سهلاً، سر فرود آوردیم تا دانشگاه و کشور آرام باشد. فرجی دانا را آوردیم شروع به کار کرد، بورسیه و ماادریک ما البورسیه.
رئیس جمهور ادامه داد: به هر حال همه باید به اخلاق علمی توجه کنیم. نمی‌توانیم در مسئله‌ای که صداقت و دقت و قانون مورد توجه قرار نگرفته آن را رها کنیم. از روز اولی که دکتر نجفی سرپرست شدند اولین کلامم به او این بود که مسئله بورسیه را باید دنبال کنی در این دوره.
روحانی خاطرنشان کرد: قدم‌های مهمی دانشجویان و اساتید عزیز ما در زمینه تولید علم و فناوری برداشتند. البته پارسال هم گفتم که یک تک‌حلقه را هرچه درست کنی زنجیر نمی‌شود. با مقاله علمی ما به ثروت و قدرت نمی‌رسیم؛ هدف: ثروت و قدرت است. حلقه‌ها باید به هم وصل شود. دانشگاه باید با مراکز تحقیقاتی و هر دو با تولید و خدمات و به‌ویژه صنعت و کشاورزی باید وصل شوند. اگر این اتصال برقرار نشود دانشگاه داریم، ۶ درصد جمعیت ما دانشجوست؛ ممکن است بالای ۴ میلیون دانشجو داشته باشیم ولی کار و شغل و لازم برای فارغ التحصیلان نباشد که این تأسف بسیار زیاد دارد.
وی ادامه داد: در صورتی پیشرفت علمی می‌کنیم که با دنیا متصل باشیم. این تعامل با جهان فقط در بخش سیاست خارجی نیست، در اقتصاد هم باید تعامل داشته باشیم، در علم و فناوری هم همین‌طور. ما الآن در فکر ساخت شهرک آی‌تی در ایران با همکاری یک کشور بزرگ هستیم. این فکر که «اتوبان سرعتش زیاد است از اتوبان استفاده نکن، چون ممکن است تصادف کنی» درست نیست. نمی‌شود گفت برو در کوره‌راهی که هیچ ماشینی نیست. باید از اتوبان استفاده کرد ولی مراقب هم بود. دنیای امروز دنیای رقابت است اگر عقب افتادیم عقب افتادیم. حتی استقلال و قدرت ملی آن کشور به خطر می‌افتد. می‌گویند اگر تماس داشته باشیم با خارج و اساتید بروند و بیایند نکند یکی در آنها جاسوس در بیاید؟ دست بردارید از این بهانه جویی‌ها. لااقل این رئیس جمهور در امنیت ملی متخصص است، اگر در چیز دیگری تخصص نداشته باشد. ما باید احتیاط و مراقبت کنیم ولی بگذاریم اساتید خارجی بیایند و اساتید ما بروند خارج و ارتباط داشته باشیم. ایرانیان بسیار فرهیخته‌ای در خارج داریم. یک ترم دانشجو را بفرستیم کشور خارج. لااقل یک دانشگاه درست کنیم که زبانش در کلاس انگلیسی باشد تا بتوانیم دانشجوی خارجی جذب کنیم.
رئیس جمهور گفت: نمی‌خواهم بگویم از جاهایی شروع کنیم که بعضی‌ها خیلی می‌ترسند، از همین کشورهای همسایه شروع کنیم و دانشجو جذب کنیم. باید از فضای علم و دانشگاه حداکثر استفاده را ببریم. تدبیر را با تلاش خودتان نهادینه کنید و امید را با شور و دانش و علمتان بیشتر و بیشتر بسازید.