شناسهٔ خبر: 23133 - سرویس دیگر رسانه ها

پاتریک مودیانو؛ غریبِ آشنای مخاطبان ایرانی

زمانی که جایزه نوبل ادبیات 2014 اعلام شد، نه‌تنها کسی در ایران فکرش را نمی‌کرد نوبل ادبیات از آن نویسنده‌ای به نام پاتریک مودیانو بشود، بلکه بعد از اعلام خبر هم کسی چیز زیادی از این نویسنده فرانسوی نمی‌دانست، هر چند 10 کتاب از او به فارسی برگردانده شده است.

به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایسنا؛ جایزه نوبل ادبیات از آن نویسنده‌ای شد که چندان در محافل خبری ایران مطرح نبود. پاتریک مودیانو (متولد 1945 در فرانسه). حتی وقتی روز پنج شنبه - 19 مهر- یعنی روز اعلام خبر برنده نوبل ادبیات 2014 به ویکی‌پدیا می‌رفتید اطلاعات خاصی از این نویسنده نمی‌یافتید. تنها یک خط که البته دیگر چنین نیست.

با این وجود پاتریک مودیانو نویسنده‌ای نیست که از او کتابی به فارسی ترجمه نشده باشد. ترجمه 10 کتاب از پاتریک مودیانو به زبان فارسی نشان‌دهنده این است که پاتریک مودیانو با وجود کتاب‌های بسیار به زبان فارسی نویسنده‌ای ناشناس به حساب می‌آمد. "می‌آمد" چرا که حالا به واسطه نوبل ادبیات هم که شده همه مودیانو را می‌شناسند. البته در این 10 کتاب دو-سه کتاب ترجمه‌هایی هستند تکراری از یک اثر مودیانو، اما با این وجود ترجمه 7 اثر از مودیانو در ایران موضع جالبی به نظر می‌آید. شاید اگر می‌توانستیم اطلاعات بیشتری درباره مودیانو در سراسر جهان و کشورهای مختلف داشته باشیم، بهتر می‌توانستیم قضاوت کنیم که آیا کشورهای دیگر هم به اندازه ایران از این نویسنده فرانسوی کتاب ترجمه کرده‌اند.

در ایران 5 ناشر از پاتریک مودیانو کتاب ترجمه کرده‌اند. نشر افراز، افق، نظر، جاوید و چشمه. محله گمشده به ترجمه اصغر نوری، سفر ماه عسل به ترجمه نسرین اصغر زاده و خیابان بوتیک های خاموش به ترجمه زنده یاد ساسان تبسمی هر سه در نشر افراز منتشر شده‌اند. ساسان تبسمی رمان اخیر را با عنوان " خیابان بوتیک‌های تاریک " به همراه "در کافه‌ی جوانی گم‌شده" و "افق" نیز ترجمه کرده و در اختیار نشر افق قرار داده است. "تصادف شبانه" ترجمه‌ای است از مهسا ابهری در نشر جاوید، "آه ای سرزمین محبوب من" ترجمه‌ای است از رویا خویی در نشر نظر و "افق" و "تصادف شبانه" را حسین سلیمانی‌نژاد در نشر چشمه به انتشار رسانده است.

وقتی از اصغر نوری، یکی از مترجمان آثار مودیانو در ایران می‌پرسیم به نظر شما اعطای نوبل ادبی امسال به "مودیانو" تعجب‌برانگیز نبود، می‌گوید:" نه، البته نه صرفا به این خاطر که جایزه به مودیانو رسید. باید این نکته را در نظر بگیریم که داوران نوبل (که تعداد زیادی هستند و آثار را با دقت بررسی می‌کنند) معمولا به مسائلی توجه می‌کنند که تا حدودی با نظرات مخاطب عام تفاوت دارد. مخاطب عام معمولا آثار کسانی را در ذهن خود کاندید نوبل می‌کنند که آثارشان در کشور مخاطب ترجمه شده باشد. به عنوان مقال آثار موراکامی در ایران ترجمه شده و چند سالی است مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین این نویسنده ژاپنی در ایران و بسیاری از کشورهای دنیا جزو گزینه‌های مورد نظر است. اما فاکتورهای ارزشیابی داوران با فاکتورهایی که مخاطب به خاطرش نویسنده خاصی را مستحق نوبل ادبی می‌داند متفاوت‌اند."

جالب است که نوری می‌گوید:" از سال 76 تا 80 دانشجوی مترجمی زبان فرانسه بودم. در طی همان سال‌ها با مودیانو و آثارش آشنا شدم. پایان‌نامه کارشناسی‌ام را با کار روی مودیانو نوشتم و بعد از آن به ترجمه آثارش مشغول شدم. از همان سال تا امروز منتظر بودم روزی برسد که مودیانو نوبل بگیرد." با این وصف دست کم اصغر نوری در انتظار دریافت نوبل پاتریک مودیانو بود.