به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایسنا؛ بحث حرف و حدیث درباره مجوزهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بعد از سه سال دوباره به بهانه دو فیلم «قصه‌ها» و «عصبانی نیستم!» داغ شده و همه را به دردسر انداخته است. سال 90 هم که جواد شمقدری رییس سازمان سینمایی بود، همین بحث از سوی مجلسی‌ها به راه افتاد و حوزه هنری به آن دامن زد و نهایتا موضوع با اشتباه‌کاری‌هایی که انجام شد، آنچنان به جاهای باریک کشید که می‌رفت «سینما» به یک موجود ضد امنیت ملی، اخلاق اجتماعی و... در گفت‌وگوی سیاست‌مداران بدل شود.
در این میان، کمیسیون فرهنگی مجلس هم که گویا در این چند ساله «نظارت» را به بزرگترین دغدغه‌اش تبدیل کرده تا وظایف دیگر را در قبال فرهنگ و هنر نبیند، هر روز موضعی جدید درباره مسائل مختلف پی می‌گیرد.
این مشکل با کمی بالا و پایین، هم برای شمقدری‌ای وجود داشت که در دولت اصولگرای محمود احمدی‌نژاد مدیریت می‌کرد و خودش عضو هیات اسلامی هنرمندان بود و هم برای ایوبی‌ای وجود دارد که در دولت اعتدالی حسن روحانی، همان ابتدای کار از دست آیت‌الله علم‌الهدی (امام جمعه مشهد) مهر تایید گرفت و کمتر کسی است که نداند او به واسطه کار در وزارت کشور، رایزنی فرهنگی ایران در فرانسه و دیگر مسئولیت‌هایش، با اصول انقلابی، اسلامی و... آشناست.
******************
حال در یکی دو ماه گذشته و با اوج‌گیری اظهارنظرهای مجلسیان درباره سلب و یا زیر سوال بردن اختیارات وزارت ارشاد در تایید مجوزهای هنری و فرهنگی و یا نامه‌نگاری برای اکران نشدن نزدیک به 8 - 9 فیلم (!) و در مقابل، برنداشتن قدم‌های عملی و مشهود برای کمک به فرهنگ و هنر (البته به جز اظهارنظرهای مداوم و مکرر آن‌هم به واسطه تماس‌های تلفنی خبرنگاران!)، سینماگران هم لب به سخن گشودند و نسبت به این رفتار دوگانه «نمایندگان ملت» در خانه‌ای به دور افتاده از ملت، اعتراض کردند.
برزیده: نباید روی حرف مرجع قانونی «ان‌قلت» بیاورند
عبدالحسن برزیده که این روزها در حوزه هنری در حال ساخت فیلم سینمایی «مزار شریف» درباره واقعه حمله تروریستی به کنسولگری ایران در افغانستان است، در اینباره تاکید کرد که یک مرجع قانونی مجوزی را می‌دهد یا تایید می‌کند، نباید «ان‌قلت»ی وجود داشته باشد.
این کارگردان سینمای ایران درباره بروز برخی حواشی برای نمایش برخی فیلم‌های مجوزدار به ایسنا گفت: این روند پیش از این هم سابقه داشته است اما وقتی قانون‌گذار و مجری قانون از مجوزی که دادند عقب‌نشینی کنند، شرایط پیچیده‌تری به‌وجود می‌آید.
او بعضی انتقام‌گیری‌ها را هم در ایجاد این مباحث موثر دانست و با تاکید بر نقل قولی از حضرت امام خمینی (ره) مبنی بر اینکه «دیکتاتور کسی است که به قانون عمل نمی‌کند»، گفت: همیشه یک نگرانی داشتیم و اخیرا این نگرانی بیشتر هم شده است که آدم‌هایی که امتحان‌شان را پس داده‌اند و در آن امتحان موفق نبودند، وقتی کنار می‌روند، می‌خواهند انتقام بگیرند؛ در حالی که فراموش کردند که مردم تصمیم گرفتند آن‌ها نباشند.
رئیسیان: فشارهای خارج از رویه به وزارت ارشاد، سال‌هاست که وجود دارد
علیرضا رئیسیان هم که «دوران عاشقی»اش در مراحل فنی تولید است، گفت: قانون صراحتا دادن مجوز برای هرگونه اجرای هنری از جمله موسیقی، تئاتر، فیلم و کتاب را به وزارت ارشاد سپرده است بنابراین همه به مجوزهای وزارت ارشاد باید تمکین کنند.
کارگردان «پرونده هاوانا» خاطرنشان کرد: اساسا قصه‌ی فشارهای بیرون از قانون بر مجوزهای رسمی ارشاد سال‌ها است که وجود دارد. اما این روند در هر مقطعی به مقاومت و عقب‌نشینی مدیران دولتی بستگی داشته که تا چه حد بهانه را از دست این گروه‌ها بگیرند اما هیچ وقت در شکل‌های رسمی به این شدت نبوده است. به یاد ندارم کمیسیون فرهنگی مجلس، وظیفه قانون‌گذاری‌اش را تعطیل کند و بر نظارت متمرکز شود، در حالی که مجلس خودش قانون وضع کرده که وزارت ارشاد مرجع تصمیم‌گیری و مجوز فیلم‌هاست و حال خودش به قانون خودش بی‌توجهه است.
وی سپس ماجرای این روزها را شبیه ماجرای دخالت‌های سه سال قبل دانست و یادآور شد: جریانات صنفی باید از این ماجرا و قانونی بودن پروانه‌های نمایش دفاع کند اما متاسفانه در ماجرای حوزه هنری دیدیم که افراد اصلی خانه سینما آن طرف قرار گرفته‌اند و جریان معترض را تقویت کردند، حال در مقطع فعلی می‌توانند خودشان را اصلاح کنند.
خبر ایوبی از زیر تیغ بودن چند فیلم در کمیسیون فرهنگی مجلس
اما چند روز بعد، حجت‌اله ایوبی هم در حلقه‌ی خبرنگاران گفت که کمیسیون‌های فرهنگی و اصل 90 مجلس در نامه‌هایی درخواست داده‌اند که چند فیلم فعلا اکران نشود. وی درباره اینکه سازمان سینمایی می‌خواهد در مقابل این نامه چه واکنشی انجام دهد، گفت: ما اکنون در حال رفت و آمد به مجلس و گفت‌وگو با نمایندگان محترم هستیم چرا که به تعامل معتقدیم و امیدواریم در جریان گفت‌وگو بتوانیم مشکلات را حل کنیم.
رئیس سازمان سینمایی چندی بعد، درباره جلسه‌اش با اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس بیان کرد: به این جمع بندی رسیدیم که فیلم‌هایی که درباره آن‌ها صحبت می‌شود فیلم‌های اجتماعی شده‌اند. البته ممکن است لازم باشد مثلا «عصبانی نیستم» اصلاحات دیگری هم داشته باشد و شاید این درخواست را از کارگردان فیلم داشته باشیم تا به این ترتیب نگرانی برخی از آقایان هم برطرف شود. البته هنوز بعد از این سخنان، نمایندگان مجلس بر سخن خود مبنی بر اینکه، چندین و چند فیلم نباید اکران شوند، تاکید می‌کنند!
راعی: «قانون» فصل‌الخطاب باشد
در ادامه‌ی گفت‌وگوهای ایسنا با اهالی سینما، مجتبی راعی نیز با اعتراض نسبت به ایجاد مزاحمت برخی‌ها برای فیلم‌هایی بعد از طی کردن فرایند‌های قانونی جمهوری اسلامی ایران گفت: کسانی که قانون را می‌شکنند به یاد داشته باشند، روز دیگری قانون به ضرر خود آن‌ها شکسته خواهد شد. پس قانون باید برای همه به صورت یکسان رعایت شود.
وی ادامه داد: ایرانی‌ها به شکل ایده‌آل قانون‌مدار نیستند وگرنه همه ما در زمانی که قانون اجازه می‌دهد مثلاً یک فیلم سینمایی اکران شود، باید سکوت کنیم و چیزی نگوییم؛ به همین دلیل متأسف می‌شوم از اینکه آدم‌هایی می‌گویند، "قانون آن چیزی است که ما می‌خواهیم".
راعی در پایان بیان کرد: آقای ایوبی باید دعا کنند که دیگران هم به اندازه خودشان صبر داشته باشند. سینما فضایی می‌خواهد که تا آن حدی که قانون اجازه می‌دهد، به مسائل مملکت بپردازد. اگر این را از سینما بگیریم، سینما مثل چراغی می‌شود که روی فیتیله آن دست گذاشته‌ایم.
کانون کارگردانان: در برابر فشارها تسلیم نشوید
چند روز بعد، کانون کارگردانان سینمای ایران هم با انتشار نامه‌ای به حجت‌اله ایوبی، از وی خواست تا در مقابل فشارها برای اکران نکردن بعضی از فیلم‌ها تسلیم نشود. اعضای این کانون، در این نامه آورده بودند: متأسفانه مدتی است شاهد فشارهای روز افزون بر شما و سازمان سینمایی در رابطه با اکران چند فیلم سینمایی هستیم؛ فشارهایی که عمدتاً توسط جریان‌های حاضر و غیرمسئول و خارج از روال طبیعی اعمال می‌شود. باور ما این است که حفظ شأن و جایگاه مدیران سینمایی وابسته به پایداری آن‌ها بر قوانین و تصمیات اصولی است که اتخاذ کرده‌اند. کانون کارگردانان در ادامه‌ی این نامه، سپس «مصرانه» از ایوبی خواسته است که بر اجرای قانون پایدار باشد، تا فضای امن و آرام برای سینماگران فراهم شود.
اسعدیان: می‌توانند گفت‌وگو کنند اما تعیین تکلیف، خیر!
همایون اسعدیان نیز که سخنگوی کانون کارگردانان سینمای ایران است، هم گفت: تصمیم‌گیرنده امور فرهنگی، وزارت ارشاد است و دیگر مراکز در حد گفت‌وگو می‌توانند با سازمان سینمایی وارد بحث شوند اما اینکه بخواهند تعیین تکلیف کنند از مسیر قانون‌گرایی خارج می‌شود. حرف ما برای فیلم خاصی نیست بلکه برای کل سینماست. امیدواریم مسئولان با وجود فشارهایی که بر آن‌ها وارد می‌شود به این اصل اساسی پایبند باشند.
وی خاطرنشان کرد: همان‌طور که در دوره آقای شمقدری هم همین اعتقاد و باور را داشتیم که وقتی فیلمی از فیلتر شورای پروانه نمایش می‌گذرد، حق دارد در تمام سینماها اکران شود، الان هم بر همین موضوع تاکید داریم چون در شورای پروانه نمایش، طیف‌های مختلف از حاکمیت حضور دارند و نقطه‌نظراتشان را هنگام مجوز دادن به یک فیلم مطرح کردند، بنابراین نباید دیگر اما و اگری باشد.
مهرجویی: اصلا به شما چه؟! مگر تخصص دارید؟
داریوش مهرجویی نیز با بیان اینکه این مخالفت‌ها به نوعی ماهیت وزارت ارشاد را نفی می‌کنند، گفت: انگار کسی نیست که به این‌ها بگوید اصلا به شما چه؟ مگر تخصص دارید که درباره کیفیت یا نمایش دادن فیلم‌ها اظهارنظر می‌کنید؟
این کارگردان با اشاره به اینکه فیلم‌های ساخته شده، در مراحل مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرد تا به اکران برسد، افزود: نمی‌دانم چه می‌شود در لحظه آخر که قرار است فیلم اکران شود، عده‌ای مخالفت می‌کنند و نتیجه این می‌شود که انگار تمام آن امضاها و مهرها بی‌جهت بوده است!
غلامرضا موسوی: آبشخوری برای رسانه‌های دشمن پدید آورده‌اند
غلامرضا موسوی که رییس شورایعالی تهیه‌کنندگان سینما گفت: اقدامات اخیر کمیسیون فرهنگی مجلس برای اکران نشدن بعضی فیلم‌ها به آبشخوری برای رسانه‌های غربی و دشمن تبدیل شده است. وی با اشاره به اینکه نگاه‌های نمایندگان مجلس گاهی به جای اینکه نظارتی یا فرهنگی باشد، به سمت مسائل سیاسی گرایش دارد، بیان کرد: گاهی فیلم‌ها از شبکه قاچاق فیلم سر در آورده‌اند که در آن صورت چندین برابر مجاری قانونی درآمدزایی داشته‌اند. نمونه معروف، فیلم «سنتوری» ساخته داریوش مهرجویی است که با وجود داشتن پروانه نمایش اکران نشد و این کار باعث شد حقوق هنرمندان تضییع شود و وقتی به بازار قاچاق فیلم رسید و همه هم آن را دیدند، دیدیم که هیچ اتفاقی هم نیفتاد و اثر منفی هم بر جامعه نداشت. «سنتوری» تا حدود 12 میلیون نسخه قاچاق شده بود و حداقل بیست میلیون بیننده داشته و توقیف این فیلم و هر فیلم دیگری، تنها به تبلیغ آن کمک می‌کند و به عدم امنیت حرفه‌ای دامن می‌زند.
این تهیه‌کننده همچنین به ماجرای نمایش فیلم «آدم برفی» داود میرباقری اشاره و عنوان کرد: زمانی فیلم «آدم برفی» ساخته داود میرباقری توقیف شد و چند سال در توقیف ماند اما سرانجام آن را نشان دادند. چه اتفاقی افتاد؟ چه برآیند منفی بر اثر این فیلم در جامعه پدید آمد؟ جواب این سوال‌ها هیچ است.
غلامرضا موسوی در پایان سخنانش خاطرنشان کرد: امیدوارم به سمتی نرویم که در دنیا بگویند ایرانی‌ها فیلمی را به جشنواره خارجی می‌فرستند اما در داخل کشور نمایشش نمی‌دهند، چون مردم ایران نامحرمند. این کار به وجهه فرهنگی ایران در دنیا لطمه می‌زند.
ساداتیان: مجلس با بی‌طرفی نظارت کند
سیدجمال ساداتیان هم در گفت‌وگویی با ایسنا، در اینباره گفت: نباید شاهد تداخل وظایف در بحث قانون باشیم. وظیفه هر سه قوه تعریف شده است؛ نه مجلس کار اجرایی می‌کند نه دولت دست به قانونگذاری می‌زند. وی با تاکید بر اینکه چنین حاشیه‌سازی‌هایی به نفع سینمای کشور نیست، اظهار کرد: اشتباهاتی از این دست در زمان آقای شمقدری اتفاق افتاد و باعث شد که حوزه هنری تیشه به ریشه سینما برسد. این اتفاقات این روزها به شکل متفاوتی رخ نموده و باید یادآوری کرد که اگر با شخص یا گروهی مشکل داریم، به جای آن شخص و گروه، سینما را نابود نکنیم. تهیه‌کننده «به رنگ ارغوان» سپس ابراز امیدواری کرد که مجلس با بی‌طرفی بیشتری بر امور نظارت کند تا مشکلی پدید نیاید.
یادداشت انتقادی هنرمند نسبت به شایعات طرح‌های حاشیه‌دار
محمدرضا هنرمند هم در یادداشتی کوتاه درباره طرح شایعاتی مبنی بر سلب اختیار صدور پروانه نمایش از وزارت ارشاد نوشت: به نظر من پشت این طرح دو احتمال، ممکن است وجود داشته باشد. احتمال اول اینکه شرایط فعلی که سینمای رنجور، رانتی و کساد ما که حاصل سیاست‌های ریل‌گذاری شده بود،آرام آرام در حال طبیعی شدن و به سمت بهبود و امیدواری است باعث عیان‌ترشدن سیاست‌های نادرست و خاصه پروری‌های گذشته می‌شود که این به نفع ریل‌گذاران نیست و باید به هر ترتیبی که شده، مانع پرده‌برداری از ضعف‌ها، فسادها و رانت‌های خود بشوند. بنابراین نباید توقع داشته باشیم که آرام و بی‌عکس‌العمل،گوشه‌ای تنها به عبادت بنشینند. احتمال دوم، همان احتمال اول است با این تکمله که ریل‌گذاران به شدت از شرایط فعلی عصبی هستند و به خاطر خوابیدن پروژه "لاله"،میل شدیدی به گرفتن انتقام دارند.
علی‌اکبری: بدون وجود قانون، کسی حق برخورد با هنرمند را ندارد
محسن علی‌اکبری هم در سخنانی با انتقاد نسبت به طرح بعضی سخنان درباره فیلم‌های سینمایی اظهار کرد: مشکل اساسی این است که متاسفانه در قانون خط قرمز مشخصی برای سینما تعریف نشده است. مجلس شورای اسلامی به جای ورود به قضیه سلب حق پروانه نمایش از وزارت ارشاد از دولت یا جلوگیری از نمایش فیلم‌ها، درخواست مصوبه‌ای کند تا پس از ابلاغ خطوط قرمز فرهنگی از سوی دولت این مصوبه قانون شود.
تهیه‌کننده فیلم سینمایی «استرداد» خاطرنشان کرد: در هیچ جای دنیا سابقه ندارد که مجلس به مسئله فیلم‌ها ورود کند. باید برای هنرمندان خطوط قرمز تعریف و بصورت مکتوب ابلاغ شود در غیر اینصورت هیچ انتقادی به هیچ هنرمندی در هیچ زمینه‌ای وارد نیست.
معصومی: وزیر ارشاد فرزند محمدرضا پهلوی که نیست!
خسرو معصومی هم که «خرس» را فعلا در توقیف دارد، درباره فشارهای خارج از روال برخی نمایندگان کمیسیون مجلس به وزارت ارشاد، به ماجراهای توقیف فیلم «به رنگ ارغوان» ابراهیم حاتمی‌کیا اشاره کرد و گفت: عده‌ای با نمایش این فیلم مخالفت می‌کردند اما بعد دیدیم اکران شد و هیچ اتفاقی هم نیفتاد. حالا دوباره عده‌ای با نمایش چند فیلم دیگر مثل «عصبانی نیستم» یا «قصه‌ها» مخالفت می‌کنند، ولی ای کاش بگذارند اگر ما از خط قرمز عبور کردیم آن موقع اظهارنظر یا مخالفت کنند.
معصومی با اشاره به فشارهایی که برای نمایش این فیلم‌ها به وزیر ارشاد از سوی مجلس وارد می‌شود، ادامه داد: نکته مهمی که در اینباره وجود دارد این است که وزیر ارشاد این مملکت فرد خیرخواهی است و البته فرزند محمدرضا پهلوی نیست بلکه فرزند آیت‌اله جنتی است و در دولت اعتدال حضور دارد، به همین دلیل به نظر می‌رسد برخی دوستان نمی‌خواهند در سینمای ایران آرامش وجود داشته باشد و مدام به دنبال ایجاد یکسری حساسیت هستند.
معاون پارلمانی ارشاد: مشکل حل شد!
در ادامه، چند روز قبل معاون پارلمانی وزیر ارشاد با اشاره به نامه رییس کمیسیون فرهنگی به وزیر ارشاد برای جلوگیری از اکران چند فیلم سینمایی، تاکید کرد که نگرانی‌ها در مورد این فیلم‌ها برطرف شده و فیلم‌های «قصه‌ها» و «عصبانی نیستم» در نوبت اکران قرار دارند و به موقع اکران خواهند شد. این گفت‌وگوی حسین نوش‌آبادی در حالی منتشر شد که پس از آن، برخی سایت‌های خبری از پابرجا بودن نظرات بعضی نمایندگان مجلس برای اکران نشدن این دو فیلم خبر می‌دادند!
نیک‌بین: چه خوب است قوه مجریه را تعطیل کنیم!
محمد نیک‌بین هم که «آتش‌بس 2» را روی پرده دارد، درباره نظر برخی نمایندگان مجلس مبنی بر جلوگیری از نمایش بعضی فیلم‌های مجوزدار بیان کرد: چه خوب است برای صرفه‌جویی در بودجه کشور، قوه مجریه را تعطیل کنیم و همه کارها در قوه مقننه انجام شود!
وی ادامه داد: قطعا مجلس شورای اسلامی باید در نظر داشته باشد که اگر دغدغه‌هایی در مورد سینما دارد، باید این دغدغه‌ها در حد مجلس باشد نه اینکه الان احساس شود که بحث و مسئله تداخل قوا پیش آمده است. البته راهنمایی و نظارت حق مجلس است و نمی‌توان این موضوع را رد کرد اما واکنش‌های اخیر مجلس و طرح‌هایی که شنیده می‌شود به کمیسیون فرهنگی ارائه شده، مسئله نگران‌کننده‌ای است که نتیجه آن برای سینمای ایران مثبت نخواهد بود.
حرف آخرِ علی جنتی: قرار نیست هرکسی برای ما تعیین تکلیف کند
و اما، بعد از آنکه شنیده شد چندین و چند جلسه با نمایندگان معترض به نمایش بعضی فیلم‌ها برگزار و مشکلات مدنظر آن‌ها حل شده است، بعضی از رسانه‌ها باز هم سخنانی را از نمایندگان منتشر کردند که محتوای آن، جلوگیری از اکران بعضی فیلم‌ها به هر ترتیبی بود؛ تا جایی که بعضی از این گفت‌وگو‌ها به تهدید استیضاح وزیر ارشاد نیز آغشته شده بود.
همین اظهارنظرها بالاخره علی جنتی را برآشفت و او که تاکید می‌کرد که فیلمی مانند «عصبانی نیستم» باید چند اصلاح دیگر نیز بخورد، در آخرین اظهارنظرش در اینباره گفت: «در اینباره ما بر اساس تشخیص خودمان عمل می‌کنیم، ما ضوابطی در اینباره داریم قرار نیست هرکسی برای ما تعیین تکلیف کند که فیلمی را نمایش دهیم یا نمایش ندهیم. بالاخره ما خودمان توجه داریم که کدام فیلم به فتنه مرتبط است و اگر فیلمی مرتبط با فتنه نباشد و بر اساس ضوابط قانونی باشد ما اجازه نمایش را به آن می‌دهیم». او البته در عین‌حال در جدیدترین اظهار نظرش که اخیرا منتشر شده درباره یکی از این فیلم‌ها («عصبانی نیستم») تاکید کرده است که « «عصبانی نیستم» با تغییراتی که بر آن اعمال شده است،دیگر منعی برای اکران ندارد.»
و به تازگی بیش از 150 سینماگر در نامه‌ای درخواست کرده‌اند که وزیر ارشاد همان‌طور که تاکید دارد پای پروانه‌های نمایش‌اش بایستد.