به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ مسئله اجتهاد در فقه شیعه اهمیت بسیاری دارد. فقیهان شیعه توانسته‌اند با اتکا به این امر، در بسیاری از مباحث تازه و مسائلی که مولود عصر حاضر است، احکام شرعی صادر کنند. رهبر معظم انقلاب نیز به عنوان مجتهدی جامع الشرایط و مدبر نسبت به شرایط روز در بسیاری از مسائل جدید، فتاوای تازه و به‌روزی را صادر کرده‌اند.
حضرت آيت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) در طول سال‌های رهبری خود و در دیدارهای مختلف با مردم و مسئولان بر اهمیت کتاب و کتابخوانی تاکید کرده‌اند. شخص ایشان نیز یک کتابخوان قهار است و دایره مطالعاتی ایشان از رمان و داستان گرفته تا انواع کتاب فلسفی جدید و قدیم را در بر می‌گیرد.
یک دسته از فتاوای ایشان که در رساله «اجوبه الاستفتائات» آمده در حوزه کتاب و کتابخوانی است. بسیاری از مسائل مربوط به این حوزه، از جمله فتاوا درباره کتاب‌های منتشر شده در فضای مجازی، راهگشای نویسندگان و ناشران است. در جدول زیر خلاصه برخی از استفتائات از دفتر ایشان و پايگاه اطلاع‌رسانی رهبر انقلاب در حوزه کتاب، به نقل از کتاب «اجوبه الاستفتائات» و پایگاه اینترنتی دفتر مقام معظم رهبری، درج شده است. برای دیدن اصل پرسش و مطالعه پاسخ کامل حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بر ستون دسترسی به کل پاسخ کلیک کنید.
| پرسش | خلاصه فتوای رهبری | دسترسی به کل پاسخ |
تجديد چاپ کتاب‌های منتشر شده در داخل و خارج، بدون اجازه ناشر آنها چه حکمی دارد؟ | احوط اين است که حق ناشر با کسب اجازه از او نسبت به تکرار و تجديد چاپ کتاب رعايت شود. | اینجا |
تقاضای حق‌التالیف از سوی نویسندگان و مترجمان چه حکمی دارد؟ | آنان حق دارند در برابر واگذارى اثر به ناشر، هر مبلغى می‌خواهند، دريافت نمايند. | اینجا |
در صورت دریافت حق‌التالیف برای چاپ نخست، درخواست و گرفتن مبلغی برای چاپ‌های دوم به بعد چه حکمی دارد؟ | بر حسب شرایطی گرفتن آن مبلغ اشکال ندارد و بر ناشر عمل به شرط واجب است. | اینجا |
اگر مؤلف در اجازه چاپ اول چيزى درمورد چاپ‌هاى بعدى ذکر نکرده باشد، آيا ناشر بدون کسب اجازه مجدّد می‌تواند اثر را تجدید چاپ کند؟ | اگر قراردادى فقط راجع به چاپ اول باشد، احوط اين است که حق مؤلف رعايت شود و براى چاپ‌هاى بعدى هم از او اجازه گرفته شود. | اینجا |
در صورتى که مولف به هر علتی غايب باشد درباره تجديد چاپ از چه کسى بايد کسب اجازه شود؟ | در اين مورد بايد به وکيل مصنف يا ولىّ شرعى او و يا در صورت فوت به وارث او مراجعه شود. | اینجا |
آيا چاپ کتاب بدون اجازه صاحب آن و با وجود عبارت «حقوق چاپ براى مؤلف محفوظ است» جايز است؟ | احوط اين است که حقوق مؤلف و ناشر با کسب اجازه از آنان براى تجديد چاپ، رعايت شود. | اینجا |
فتوکپی و زیراکس از روی کتاب، بدون اجازه از صاحب کتاب، چه حکمی دارد؟ | احوط اين است که شخص بدون اجازه صاحب آن اوراق و کتاب‌ها مبادرت به تصويربردارى از روی آن نکند. | اینجا |
خمس کتاب‌هايى که مانند کتب تفسير دوره‌اى چاپ مى‌شود و ممکن است در آينده براى طلبه‌اى نياز شود، چگونه محاسبه مى‌شود؟ | اگر مجموع آن دوره مورد نياز باشد، خمس ندارد، در غير اين صورت بايد خمس مجلّداتى که الآن مورد نياز نيست، پرداخت شود. | اینجا |
| دانشگاه مبلغى از ما گرفت و دو برابر آن بن خريد کتاب به ما داد. با توجه به اينکه اين بن تا پايان سال مالى تمام نمى‌شود آيا به آن خمس تعلق مى‌گيرد يا خير؟ | به مقدارى كه در برابر آن از درآمد بين سال پرداخت نموده‌ايد، مشمول خمس است. | اینجا |
واژه «احوط» که در پاسخ‌های مقام معظم رهبری تکرار شده، یکی از اصطلاحات فقهی است به معنای مطابق با احتیاط یا نزدیكتر به احتیاط است که انجام آن ثواب دارد.
در پایان باید اشاره کرد که مهم‌ترین نکته در پاسخ‌های رهبری به استفتائات در حوزه کتاب، دغدغه ایشان نسبت به مسئله «حق الناس» است.