شناسهٔ خبر: 24954 - سرویس دیگر رسانه ها

کتابسازی و عوام زدگی در رشته تاريخ

داريوش رحمانيان،‌ عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه تهران می‌گوید: متاسفانه رشته تاريخ عرصه ورود بسياری از افراد از سر شوق و كنجكاوی شده است، بدون اين‌كه بدانند اين رشته دارای اصول، چارچوب‌ها و قواعدی است كه بايد آن‌ها را فرا گرفت.

به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛داريوش رحمانيان گفت: اگر چه در ايران پژوهش‌ها و ترجمه‌هاي خيلي خوبي در حوزه تاريخ به تاليف در آمده است، اما بسياري از كتاب‌هاي تاليفي كه در اين حوزه صورت مي‌گيرد چنگي به دل نمي‌زنند و نه تنها كار روشمند، اصولي،‌ محققانه و درستي در نمي‌آيد، بلكه بسياري از اين كتاب‌ها «سر هم‌بندي» و «مونتاژ»ي از كتاب‌هاي ديگر هستند. 

متاسفانه كتابسازي در رشته تاريخ بيشتر از حوزه‌هاي ديگر است. اين در حالي است كه در رشته‌هاي ديگر تعرض به قلمرو موضوعي آن رشته‌ها ساده نيست. مثلا تا كسي دانش‌آموخته جامعه‌شناسي،‌ زبان‌شناسي يا علوم سياسي نباشد، خيلي سخت بتواند در اين حوزه‌ها كتابي به تاليف درآورد و تحليي داشته باشد. در نتيجه، در اين حوزه‌ها، كمتر كتابسازي كه جنبه تفنني دارد،‌ صورت مي‌گيرد. 

اما متاسفانه رشته تاريخ، عرصه ورود بسياري از افراد از سر شوق،‌ ذوق، علاقه و كنجكاوي شده است، بدون اين‌كه اين افراد بدانند و بخواهند بدانند كه اين رشته داراي اصول، چارچوب‌ها و قواعدي است كه بايد آن‌ها را فرا گرفت و تمرين كرد زیرا به آساني به دست نمي‌آيد. از اين رو، يكي از بيماري‌هاي دانش تاريخ در ايران، «عوام‌زدگي» است.
 

به طور كلي،‌ بسیاری از نوشته‌هاي تاريخي در ايران فاقد سنديت هستند و بدون توجه به اسناد اصلي، مواد و مصالحشان بيشتر به چند كتاب خاطرات و كتاب‌هاي تاريخ محدود مي‌شود. اگر چه در اين مورد نمي‌توان پژوهش‌هاي خوب و كاملا مستندي كه بر اسناد تکیه کرده‌اند، ناديده گرفت. 

از اين‌رو، اگرچه منابع شفاهي و كتاب‌هاي خاطرات از منابعي است كه بايد مورد توجه قرار گيرد اما بايد پذيرفت بسیاری از موضوع‌های تاريخي را نمي‌توان صرفا با تكيه بر چند كتاب يا خاطرات شفاهي و نقل قول توضيح داد و ثبت كرد. به طور مثال درباره مصدق، ملي‌شدن نفت و ‌دهه ۲۰، انواع و اقسام كتاب‌هايي كه توليد شده بر اسناد اصلي تكيه ندارند و صرفا داده‌هاي آن‌ها براساس روزنامه، چند كتاب و خاطرات است.

درباره داريوش رحمانيان: 

داریوش رحمانیان کوشککی (۱۳۴۴) پژوهشگر تاریخ و استادیار گروه تاریخ دانشگاه تهران است. او دوره کارشناسی تاریخ را در دانشگاه تبریز (۱۳۶۸)، دوره کارشناسی ارشد را در دانشگاه شهید بهشتی (۱۳۷۲) و دوره دکتری را در دانشگاه تبریز (۱۳۸۱) گذراند. 

«تاریخ تفکر سیاسی در دوره قاجاریه»، «سیدجمال الدین اسدآبادی»، «ایران بین دو کودتا (تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران از انقراض قاجاریه تا کودتای ۲۸ مرداد)»، «چالش جمهوری و سلطنت در ایران: زوال قاجار و روی کار آمدن رضاشاه»، «افسانه‌های لری، بختیاری و شوشتری»، «ت‍اری‍خ علت‌شناسي انحطاط و عقب‌ماندگي ايرانيان و مسلمين (از آغاز دوره قاجار تا پ‍ای‍ان دوره پ‍ه‍ل‍وی)» و «مقدمه‌اي بر روياشناسي تاريخي» برخي از كتاب‌هاي داريوش رحمانيان است.

وي همچنين مولف کتابی با عنوان «جنبش مشروطه» است که به عقیده برخی صاحب‌نظران نگاه معتدلی به نهضت مشروطه دارد.