به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایسنا؛ سید صادق موسوی با وجود جوانیاش در بسیاری از بخشهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سابقه مدیریت دارد؛ از بخش کتاب کودک تا مسئولیتهای حساسی مانند ریاست شورای نظارت و ارزشیابی، ریاست شورای ساخت تئاتر ، مدیریت تالار هنر، ریاست تالار وحدت و بالاخره مدیریت تئاتر شهر اما حالا به عنوان مدیرکل نمایش خانگی، مستند و فیلم کوتاه مشغول به کار است و میگوید سختترین روزهایش در سازمان سینمایی با طلاییترین روزهایش در تئاتر برابری میکند.
این مدیر سی و پنج ساله در گفتگویی با خبرنگار ایسنا درباره حضورش در سازمان سینمایی، قوانین مربوط به کپی رایت و ... سخن گفت.
موسوی حدود یک سال بعد از بیرون آمدنش از تئاتر شهر به عنوان مدیر کل نمایش خانگی، مستند و فیلم کوتاه حکم گرفت، بنابراین یکی از پرسشهای ایسنا درباره تفاوت فضای سینما و تئاتر بود و اینکه احتمالا مشکلاتش در سمت تازه بیشتر باشد اما پاسخ موسوی جالب توجه است.
سید صادق موسوی
مشکلاتم یک دهم تئاترشهر است
او توضیح داد: «نباید این را بگویم ولی مشکلات من در این جا، یک دهم مشکلاتم در تئاتر است. واقعیت این است که شما این جا با کسانی مواجهید که ثروتمندند که اصلا برای گرفتن نوبت اجرا یا کمک هزینه به شما مراجعه نمیکنند. مثلا گردش مالی یکی از شرکتهای طرف حساب ما با کل بودجه مرکز هنرهای نمایشی برابر است. بنابراین با انبوهی از متقاضیان پشت در برای گرفتن کمک مالی مواجه نیستید.»
این مدیر هنری با ابراز تاسف از وضعیت فعلی تئاتر ادامه داد: «تئاتر وضعیت اسفباری دارد. چون هیچ تناسبی بین عرضه و تقاضا وجود ندارد. مجموعه اعتبارات دولت در تئاتر محدود، اما انتظارات جامعه هنری و تعداد فارغالتحصیلان ما بسیار زیاد است. تئاتر شهر به عنوان مهمترین مجموعه تئاتر کشور، سالانه به تعداد بسیار محدودی میتواند سالن بدهد.»
مدیریت تئاتر شهر مثل رانندگی در تهران است
موسوی در ادامه با یادآوری مشکلات فراوان مدیریت تئاتر شهر تاکید کرد:«امکان ندارد مدیری در تئاتر شهر کار کند و جای دیگری نتواند کار کند! مثل رانندگی در تهران است که اگر کسی در تهران دست فرمانش خوب باشد، قاعدتا در هیچ جای دیگری دچار مشکل نخواهد شد. البته من در تمام بخشهای خطرناک تئاتر کار کردهام، چیزی نمانده که دردش را نکشیده باشم، رئیس شورای نظارت بودهام، رئیس شورای ساخت بودهام که کل بودجه تولید تئاتر در آن تقسیم میشد، رئیس مهمترین سالناش بودم، همه زیر و بماش را چشیدهام و معتقدم به لحاظ اجرایی، تجربه فراوانی است. مدیریت تئاتر شهر با 120 کارمند،700 کارگردان متقاضی اجرا در سال و بیش از هزار مراجعه کننده اعم از تماشاگر و هنرمند در طول روز کار پیچیدهای است.»
طلب صبر برای مدیران تئاتر
مدیر شبکه نمایش خانگی اضافه کرد: «مجموعه این تجارب، این اعتماد به نفس را میدهد که به لطف خدا و کمک دوستان در این ایام مشکل جدی را حس نکردهام و برایم فضای آرامی است. الان بحرانیترین روزهای این جاست ولی معادل شیرینترین روزها در تئاتر است و از همین جا برای همه مدیران تئاتر از خداوند طلب صبر و آرامش و پول و امکانات میکنم که بتوانند بخشی از دغدغه هنرمندان شریف تئاتر را برطرف کنند.»
موسوی در عین حال افزود: «به هر حال من الان دیگر بخش مهمی از سرمایه را ندارم، هنرمندان فرهیخته، کم توقع ، باسواد وعلاقهمند و البته زودرنج تئاتر که امروز نیستند. با این حال، ابدا از حضور در سمت جدید پشیمان نیستم چون برایم تجربه بسیار گرانقدری است و از حسن نظر دکتر ایوبی بسیار سپاسگزارم.»
پرسشهایی که من هم دارم
در ادامه گفتگوی ایسنا بر فعالیتهای شبکه نمایش خانگی متمرکز شدیم.
موسوی جلوگیری از واگذاری "میجر" را یکی از اولویتهای مهم این بخش برشمرد و در پاسخ به این پرسش که چرا با سایتهای متخلفی که آثار این شبکه را دانلود میکنند و باعث کاهش تیراژ این آثار میشوند، مبارزه نمیکنید؟ تصریح کرد: «مبارزه با این سایتها نیازمند عزمی ملی است؛ چون اولا یکی دو تا نیستند، ثانیا خیلی مواقع منابعش خارج از کشور است و درواقع لینک در لینک است.»
وی با تاکید بر ضرورت فرهنگسازی برای پیشگیری از دانلود غیر مجاز فیلمها توضیح داد:« فرهنگسازی هر چند مسیر کندی است، اما کاری بسیار اساسی است. از سوی دیگر شاید کپی رایت و تعقیب قانونی جهانی هم بتواند کمک کند. اینها پرسشهایی است که پاسخش برای خود من هم روشن نیست، ولی در اخبار دیدهام که برخی دوستان سینماگر از ماهوارههایی که بدون مجوز آنان، فیلمهایشان را پخش میکنند، شکایت بینالمللی قضایی کردهاند، بنابراین فقط دانلود نیست. حتی ماهوارههای فارسی زبان هم سر سوزنی به حقوق هم وطنانشان پایبند نیستند. بدون توجه به اینکه این آثار در ایران با هزینههای گزافی تولید شده و بدون توجه به این مسایل، آنها را به صورت رایگان پخش میکنند.»
موسوی افزود:«با این وصف، هم فرهنگسازی، هم تعقیب قانونی و هم امیدواری به مبارزه با قاچاق را پیش رو داریم. (چون دانلود کردن یکی از اشکال قاچاق است). امیدوارم این اقدامات در کمیتههای مختلف به نتیجه برسد، ولی حتما راهی طولانی پیش رو داریم.»
سوء استفاده از هولوگرام
در بخش دیگری از گفتگوی ایسنا بحثی درباره هولوگرام مطرح شد و اینکه داشتن هولوگرام به عنوان راهکاری برای قانونمندی کپیها الزامی شد، اما برخی شرکتها تعداد زیادی هولوگرام میگیرند و بخشی را برای درآمد بیشتر به شرکتهای غیر مجاز میشمارند و با همین شیوه، شاهد کپیهای غیرمجاز به نوعی دیگر هستیم.
از سید صادق موسوی درباره نظارت بر هولوگرامها پرسیدیم و او پاسخ داد: «هولوگرام برای حفظ منافع تولید کننده، تعریف شده است. یعنی اگر یک شرکت سرمایهگذار فیلمی را خریده و میخواهد آن را پخش کند و عدهای سودجو قصد قاچاق و تکثیر غیرمجاز آن را دارند، ستاد صیانت و دستگاههای ضابط قضایی میتوانند این مساله را شناسایی و با آن برخورد کنند.»
اصل اول داشتن پروانه نمایش
وی البته این موضوع را امری صنفی دانست و تصریح کرد: «چون این موضوع برای حفظ منافع آن صنف است. حال اگر صنف درخود اطلاعاتی دارد و متوجه سوءاستفاده یا رخدادهای غلط میشود، باید با افراد متخلف برخورد کند. ولی از نظر ما در ارشاد، داشتن یا نداشتن هولوگرام بعد از داشتن یا نداشتن پروانه مطرح است. یعنی اگر اثری پروانه نداشته باشد، حتی اگر چهل هولوگرام داشته باشد، از نظرما بیارزش است.از سوی دیگر، طبق قوانین فقط وزارت فرهنگ و ارشاد میتواند مجوز پروانه نمایش بدهد. اینکه کسی خودش ممیزی و اصلاح کند و هولوگرام بزند و اثر را به بازار عرضه کند، هیچ مشروعیتی ایجاد نمیکند و چنین کارهایی حتما فاقد وجاهت قانونی است.»
اصناف مواظب حقوقشان باشند
موسوی اضافه کرد: «در ذیل پروانه نمایش، تعداد هولوگرام درج میشود. آن اصناف یا اتحادیه نباید بیش از تعداد درخواست شده، هولوگرام بدهند. دیگر اینکه باید مطمئن شوند این تعداد، تیراژ واقعی است. ممکن است کسی 500 هزار هولوگرام بگیرد، ولی بعدا در کارخانه 100 هزار تا مصرف کند و میتواند 400 هزار تای دیگر را دپو کند. این مکانیزیمی است که خود اصناف باید پیگیر باشند. چون منافع صنفی خودشان است. ولی از نظر ما موضوعیت، پروانه نمایش است.»
مدیرکل نمایش خانگی، مستند و فیلم کوتاه با ابراز خرسندی از واگذاری رسیدگی به تخلفات به وزارت ارشاد، ادامه داد: «خوشبختانه ستاد صیانت برخورد در حوزه تخلفات را کاملا به سازمان سینمایی واگذار کرده که خبر بسیار مبارکی است. این اقدام برای ارتقای امکان برخورد سازمان با متخلفان صورت گرفته است و حتما ابزارهای آن تقویت میشود. دکتر ابطحی هم معاون سازمان است و هم مسئول ستاد صیانت سازمان سینمایی و امیدواریم با همکاری دستگاههای دیگر، گامهای خوبی در این زمینه برداریم.»
صادق موسوی
شمشیر دو دم
این روزها همین که فیلمی در سینما اکران میشود، با فاصلهای اندک، در شبکه نمایش خانگی هم عرضه خواهد شد و شاید همین فاصله اندک میان توزیع فیلم در شبکه نمایش خانگی و اکران در سینماها، برخی را برای رفتن به سینما تنبل کند با این حال به نظر میرسد یکی از دلایل این موضوع، ترس از کپیهای غیر مجاز باشد.
موسوی درباره این موضوع توضیح داد: «مثل شمشیر دو دم است. اگر فاصله میان اکران یک فیلم و توزیعش در ویدیو رسانه زیاد شود، ارزش تجاری آن کم میشود چون ویدیو رسانه ترجیح میدهد همزمان با تبلیغات فیلمی که در حال اکران است، آن را وارد شبکه نمایش خانگی کند چراکه تبلیغات فیلم، برایش معادل بیلبورد است و ترجیح میدهد تا فیلم از خاطرات نرفته، توزیع شود. بنابراین هر چه فاصله کمتر باشد، ویدیو رسانه حاضر است پول بیشتری به تهیهکننده سینما بدهد. از سوی دیگر ممکن است بسیاری افراد که تفاوت زیادی میان پرده سینما و سینمای خانگی قایل نیستند، صبر کنند فیلمها به شبکه نمایش خانگی بیایند. در جهان هر دو شکل تجربه میشود، هم توزیع همزمان با اکران و هم توزیع با یک سال فاصله. ما در این زمینه منع قانونی نداریم. بسته به سیاستگذاری خود تهیه کننده دارد.»
روزی روزگاری ویدیو کلوپ
روزگاری برای گرفتن فیلم به ویدیو کلوپ میرفتیم و شناسنامه گرو میگذاشتیم و فیلم میگرفتیم اما حالا دیگر خیلی وقت است ویدیو کلوپها جمع شدهاند و فیلمها در سوپرمارکتها توزیع میشوند.هرچند برخی به این وضعیت انتقاد دارند و از فضای فیلمهای شانه تخممرغی گلهمندند، اما عدهای دیگر، در دسترس بودن فیلمها را نکتهای بسیار مهم میدانند. پرسش ما از موسوی این است:« ساماندهی شما برای این وضعیت چیست؟» که او پاسخ داد:« واقعیت این است در بسیاری کشورهای پیشرفته، ویدیو کلوپها در حال جمع شدن هستند. البته چون به سرعت به سمت VOD حرکت کردهاند. ما در دوره گذاریم، هم به آن مرحله نرسیدهایم، هم ویدیو کلوپهایمان جمع شده است. در عوض یک نظام جالب توجه توزیع راه افتاده که تجربه منحصر به فرد است و آن هم اینکه در دسترسترین شکل ممکن را داریم.»
او ادامه داد:« از یک منظر شاید نحوه ارایه یک کالای فرهنگی کنار شانه تخم مرغ و ارزاق پسندیده نباشد، اما معتقدم مجموع معایبش کمتر از محاسناش است. چون الان در دسترس بودن مهمترین نکته است و این تجربه منحصر به فردی است که در تهران رخ داده و از تلاشهای صنف ویدیو رسانه است. البته باید ساماندهی شود. ترجیح من این است در فروشگاههای بزرگتر، استندهای بهتری برای فیلمها گذاشته شود. فعلا مسیر خوبی است اما شاید خیلی طول نکشد که دی وی دی ها از بین برود و همه به سمت VOD برویم.»
در جستجوی فیلم
میگویند یکی از تفاوتهای مهم سینما و تئاتر در ماندگاری سینماست. اما در کشور ما خیلی هم این امتیاز دیده نمیشود. چه بسیار علاقهمندانی که برای پیدا کردن فیلمهای قدیمی مانند «زیر درختان زیتون»،«هامون» یا «مادر» و ... آواره این فروشگاه و آن مغازه شدهاند. اما پیدا کردن این فیلمها که همه بعد از انقلاب ساخته شده و بعضا جوایزی هم گرفتهاند، آسان نیست.
بحث بعدی ایسنا در این گفتگو، همین موضوع است که موسوی در پاسخ به آن گفت:«این مشکل از ویدیو رسانههاست، چون حقوق آنهاست و آنها باید دستور تجدید تکثیر داده باشند. مثل وضعیت ناشری است که حقوق اثری را به طور کامل میخرد. ممکن است فقط یک بار چاپ کند. حتی اگر نویسنده برای تجدید چاپ اصرار داشته باشد، ناشر به فکر اقتصادی بودن آن است.»
او اضافه کرد: «ای کاش برای حل این مشکل، مراجعی دولتی مثل کتابخانه ملی وجود داشتند، البته فیلمخانه ملی داریم. اما منظور چیزی است که در دسترس همه باشد، مثل نهاد عمومی کتابخانههای کشور که همه جا آرشیو کتابها را دارند. ای کاش میشد بخشی از نهاد کتابخانههای عمومی کشور، آرشیوی از فیلمها را داشت چون واقعا جای کمی میگیرد و آنها براحتی میتوانند نسخههایی برای امانت یا فروش داشته باشند. اگر میشد نهاد عمومی کتابخانههای کشور فرهنگ دیدن فیلم ایرانی را تبلیغ کند، کار بزرگی بود. شاید مخاطبان محدودی داشته باشد ولی مثل سازمان اسناد و مدارک فرهنگی میشد.»
تئاتر هم ضبط میکنید؟
پرسش بعدی از مدیر پیشین تئاتر شهر و مدیر فعلی سینما این است که ضبط تئاتر چه جایگاهی در نمایش خانگی دارد؟ که پاسخ این مدیر هنری چنین است: «در این بخش ظرفیت خوبی وجود دارد. حتی اگر با تیراژهای محدود 15 تا 20 هزارتایی تئاترها را به خانهها ببریم، هم مردم استفاده میکنند و با تئاتر آشنا میشوند و هم نفعی به تولیدکنندگان تئاتر برمیگردد و مهمتر از اینها، تئاتر ماندگار میشود هر چند به معنایی ناقص.»
موسوی در عین حال خاطرنشان کرد: «البته انتخاب تئاترها باید برای ویدیو رسانه جذاب باشد. شاید باید دستهای از تئاترهایی تولید شود که مردم پسندتر است. شاید محل پخش انواع خاص تر تئاتر در سوپرمارکتنباشد. بهتر است در کتابفروشیها یا ویدیو کلوپها پخش شود، در شهر کتابها و با تیراژهای محدودتر.»
صادق موسوی
سریال سازی متعلق به تلویزیون است
در چند سال اخیر سریالهای نمایش خانگی هم جای خود را میان مردم باز کردند. بویژه بعد از مشکلات مالی تلویزیون بسیاری از هنرمندان صاحبنام مانند داوود میرباقری، مهران مدیری، حسن فتحی، کمال تبریزی و ... ترجیح دادند بخت خود را در شبکه نمایش خانگی بیازمایند و این چنین بود که سریالهای نمایش خانگی هم رونق گرفت اما با تغییر و تحولات تلویزیون و ایجاد این امید که وضعیت مالی رسانه ملی بهتر خواهد شد، شاید این ذهنیت ایجاد شود که این هنرمندان بار دیگر تلویزیون را انتخاب کنند.از موسوی پرسیدیم تغییرات تلویزیون چقدر در رونق سریالهای شبکه نمایش خانگی میتواند موثر باشد؟ او توضیح داد:«آرزو دارم وضعیت صداوسیما و مسایل مالیاش به نحوی مرتفع شود که کار هنرمندان در این رسانه پیش برود. واقعیت این است که رسالت اصلی این حوزه، بر عهده صدا و سیما است. مسأله دوم این است که آنچه ما در شبکه نمایش خانگی به آن اجازه میدهیم، بینهایت محدود است؛ سالی 6 سریال. همین الان حدودا تا سال 95 تکلیفمان روشن است؛ یعنی آنقدر تقاضا زیاد بوده که مدیریت و کنترل کردهایم. اجازه نمیدهیم همه سریالها با هم به بازار بیاید.»
این مدیر هنری تقاضای هنرمندان برای ساخت سریال در نمایش خانگی را فراتر از انتظار دانست و گفت:« چون نمیخواستیم عرضه سریالها در بازار تداخل داشته باشند، سیاستهای تولید و پخش را به گونهای پیش میبریم که حداکثر سالی 4 سریال همزمان با هم به بازار بیاید. هر چند تا 6 مورد هم پروانه صادر کردهایم چون به هر حال ممکن است برخی دیرتر امکان جذب سرمایه داشته یا پیش تولید سختتری داشته باشند.»
موسوی با برشمردن دلایل اقبال هنرمندان به نمایش خانگی تصریح کرد:« البته این ماجرا دیگر خیلی هم به وضعیت تلویزیون ارتباطی ندارد. چون این هم بستر تازهای است که برخی هنرمندان دوست دارند، تجربه کنند. خود را راحتتر با مخاطب در مواجهه میبینند و با ارزیابی فروش آثارشان بهتر میتوانند خود را محک بزنند. در عین حال سرمایهشان زودتر برمیگردد و خودشان معتقدند پارامترهای ممیزی در ارشاد با تلویزیون متفاوت است. چون در این جا به هر حال مخاطب انتخابگر است و با تلویزیون که همه مخاطبان به آن دسترسی دارند، فرق میکند. اینها مجموعه پارامترهایی است که براساس آن سریالسازی در نمایش خانگی جمع نخواهد شد ولی ما قطعا میدانیم سریالسازی نباید به محور فعالیتهایمان تبدیل شود چون در اهداف و ابعاد سازمان صداوسیما تعریف شده است و ما فراتر از همین تعداد اندک را مصلحت نمیدانیم.»
دی وی دیهایی که تا دل روستاها میرود
وی در ادامه این گفتگو به تشریح ساختار نمایش خانگی، مستند و فیلم کوتاه پرداخت و به ایسنا گفت: « حوزه عملکرد این جا سه اداره کل است؛ نمایش خانگی، مستند و فیلم کوتاه. تمام مستندسازان و کسانیکه فیلم کوتاه یا مستند میسازند، با ما کار دارند. ما برای فیلمهای کوتاه، مستند، داستانی، سریالهای ایرانی و خارجی، انیمیشن، برنامههای تفریحی و جنگها و... پروانه نمایش، ساخت و مالکیت صادر میکنیم یعنی هر آنچه روی پرده نیست، در این اداره کل است به طوریکه سینمای ایران دو بخش اداره سینمای حرفهای و نمایش خانگی دارد.»
مدیر کل نمایش خانگی، مستند و کوتاه اضافه کرد:«البته به هر حال سینمای حرفهای انعکاس سیاسی و اجتماعی بیشتری دارد، اما تأثیرگذاری نمایش خانگی بتدریج و به مراتب عمیقتر است چون تا دلخانهها و روستاها میرود. ما 1300 شهر داریم اما 300 سینما داریم. بیش از هزار شهر ما از طریق نمایش خانگی تأمین میشوند و این دی وی دیها تا دل روستاها میرود. بخش خصوصی چنین میکند، برای خودش سود دارد، اما فعالیت فرهنگی هم هست و ما هم تسهیل میکنیم ضمن اینکه باید با فساد و قاچاق مبارزه کنیم. به همین دلیل، اینجا از نظر من مهمترین اداره کل سازمان سینمایی است.»
او در پاسخ به پرسشی درباره دلایل اعلام پروانه ساخت برای فیلمهای ویدیویی توضیح داد: «چون عدهای فکر میکردند فیلمهای ویدیویی نیازی به پروانه ساخت ندارند، اما بعدا به مشکل برمیخوردند. درحالیکه اگر از اول سناریو را ارایه کنند، با آنها هماهنگ میشود چگونه به سمت ساخت بروند. از طرف دیگر به همه کسانیکه پروانه ساخت میدهیم میتوانیم به دیگر ارگانها نامه همکاری بدهیم. ضمن اینکه در حین تنظیم پروانه ساخت، پروانه مالکیت هم شکل میگیرد و مناقشات مالی و مالکیتی به حداقل میرسد.»
سختگیری کیفیمان بیشتر شده
سید صادق موسوی درباره اولویت برای پروانه ساخت فیلمهای ویدیویی نیز گفت: «سختگیریمان در زمینه زیباییشناسی بیشتر شده است.هرچند قدری نارضایتی ایجاد کردیم، ولی چون بازار از دست میرفت، ناچار بودیم. چون مردم به اعتماد عکس یک بازیگر، فیلمی میخرند اما او فقط سه دقیقه حضور دارد! به همین دلیل روی فیلمنامه سختگیری میکنیم.همچنانکه شورای بررسی ولت تشکیل دادهایم تا ولت و محتوای دی وی دیها به هم نزدیک باشد.»
در بخش پایانی این گفتگو از موسوی خواستیم گردش مالی شبکه نمایش خانگی را اعلام کند، اما او تصریح کرد: « ما آمار دقیق در دست نداریم ولی اتحادیه میتواند کمک کند، در سال گذشته ویدیو رسانهها فقط 10 میلیارد تومان رایت از تهیهکنندگان سینما خریدهاند. تله فیلمها از نظر اقتصادی شکست خورده بودند ولی در سینمایی، همچنان قیمتها بالا و خوب است هر چند نسبت به قبل پایین آمده، اما همین الان هم رایت فیلمهای خوب از 400 میلیون تا یک میلیارد هم رسیده است.»
جوانی و آرمانخواهی
این مدیر سی و پنج ساله در پایان سخنانش یادآور شد: «جوانی، آرمان خواهی میآورد و اشتیاق برای ایجاد تحول ، همچنانکه امروز وقتی اظهار لطف دوستان تئاتری را میبینم، خستگیهایم در میرود، طبیعتا دوره مدیریت من هم در تئاتر شهر دچار کاستیهایی بود ولی خوشحالم شورای هنری تشکیل دادم و لحظهای دیکتاتور نبودم.»
صادق موسوی