به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایسنا؛ واژه‌ی گرافیتی یا دیوارنگاری، از واژه «گرافیو» در زبان ایتالیایی مشتق شده‌ که به معنی اثرگذاری سریع یا خط‌ خطی است و ممکن است اصل این واژه به «گرافیر» (نوشتن با قلم فلزی) در لاتین برگردد.
«گرافیتی» به تصویر کردن نقش‌ها، اشکال، حرف‌ها، نشانه‌ها، نمادها، الگوها و کلمه‌ها روی دیوارهای مکان عمومی گفته می‌شود. دیوارنگاری‌ها می‌توانند هم در شکل‌های ساده نوشته شوند و هم در قالب نقاشی‌های استادانه ظاهر شوند.

دیوارنوشته‌هایی نیز از دوران باستان مانند یونان باستان، امپراطوری‌های روم، چین و ایران پیدا شده‌اند.

در دوران مدرن، نگارگری بویژه نگارگری با اسپری یا رنگ‌پاش و قلم‌مو، بیشترین کاربرد را در ترسیم دیوارنگاشته‌ها دارند. در بیشتر کشورها، نقاشی کردن یا کشیدن هر علامت و تصویری روی دیوار یا املاک متعلق به افراد، بدون جلب رضایت آن‌ها، کاری غیرمجاز و جرمی دارای پیگرد قانونی به‌شمار می‌آید. گاهی نیز این کار دربردارنده‌ی پیام‌های سیاسی و اجتماعی و حتی فرهنگی و ژانری کامل از بیان هنری مبتنی بر سبک نقاشی روی دیوار با رنگ‌پاش است.

اکنون در ایران، دیوارنگاری وجود دارد و دیوارنگاری مردمی هم در دو بخش انجام می‌شود؛ دیوارنویسی‌های تبلیغاتی و دیواره‌نویسی‌ای که برای تصویر کردن یک نقش هنری برای بروز هنر هنرمند روی دیوار انجام می‌شود. البته اغلب این آثار عمر کوتاهی دارند و توسط شهرداری پاک می‌شوند و اثری از آن‌ها باقی نمی‌ماند.

حال این پرسش پیش می‌آید که آیا با این‌گونه آثار، از نظر ساختاری، برخورد سازمان‌یافته‌تر و هدف‌دارتری می‌توان داشت یا این‌که اساسا با چنین نگاهی، دیگر ماهیت این‌گونه حرکت‌ها نقض می‌شود؟

یکی از هنرمندان گرافیتی‌کار ایرانی که در تهران (شهرک اکباتان) کار گرافیتی انجام می‌دهد و «شپ» را به‌عنوان نام هنری‌اش انتخاب کرده، به خبرنگار ایسنا گفت که دانشجوی رشته‌ی مهندسی کامپیوتر است، ولی به نقاشی کردن علاقه دارد و کار گرافیتی را «هنر خیابانی» می‌داند.

او دربار‌ه‌ی شاخه‌های مختلف کارهای گرافیتی، توضیح داد: گرافیتی‌کارها آثارشان را در شکل‌های مختلف ارائه می‌کنند؛ مانند امضا یا تگ (امضا کردن نام هنرمند روی دیوار)، پیس یا piece (کشیدن نقاشی روی دیوار که جزییات زیادی دارد و رنگ‌های بسیاری در آن به کار رفته)، کار با شابلون که نقشی را با شابلون روی دیوار درمی‌آورند و گونه‌ای دیگر از کار گرافیتی، کشیدن نقش ساده با رنگ‌های کم روی دیوار است.

یکی از کارهای شپ

وی درباره‌ی نحوه‌ی آموختن کشیدن آثار گرافیتی، اظهار کرد: من کشیدن آثار گرافیتی را از کسی یاد نگرفتم و هرچه بلدم را خودم آموخته‌ام. من از کودکی به کار نقاشی علاقه‌مند بودم و هرچه پیش رفت، کار نقاشی من ارتقا یافت و به کشیدن آثار گرافیتی روی آوردم.

او درباره‌ی کارهایش بیان کرد: من در کارهایم از شابلون استفاده نمی‌کنم و کارم متن‌محور و کلمه‌محور است. به این ترتیب که یک کلمه را به‌شکل گرافیتی روی دیوارها طرح می‌زنم و هربار سعی می‌کنم که فونت و استیل کار را نسبت به کار قبلی، ارتقا ببخشم. هرقدر استایل و رنگ کار با کیفیت بالاتری ارائه شود، نشان‌دهنده‌ی این است که کار، قوی‌تر شده است. به‌طور کلی، من از 13سالگی کار گرافیتی انجام می‌دهم و در تمام این سال‌ها احساس می‌کنم که هربار، کارم از قبل بهتر شده است.

این هنرمند گرافیتی‌کار درباره‌ی طرح‌هایی که روی دیوار می‌زند، توضیح داد: من لقب هنری‌ام را که شپ (shep) است، روی دیوارها نقش می‌کنم و هدفم از نقش کردن لقب، این است که یک شاخه‌ی هنری را که همان کار گرافیتی است، در ایران جا بیندازم، چون می‌دانم این شاخه در ایران جا نیفتاده است.

وی در پاسخ به این پرسش که در کارهایش چقدر به محتوا توجه می‌کند؟ گفت: من در کارهایی که روی کاغذ انجام می‌دهم، به محتوا توجه می‌کنم؛ ولی در کارهایی که روی دیوار انجام می‌دهم، فقط شکل کار برایم مهم است، چون نمی‌خواهم خودم را درگیر حاشیه‌های مختلف کنم، اکنون که کار ما گرافیتی‌کارها محتوای خاصی ندارد، درگیر برخوردهای قانونی می‌شویم و به ما وصله‌های مختلفی چسبانده می‌شود که مثلا شیطان‌پرستیم و ... چه برسد به این‌که بخواهیم محتوایی هم برای کاری‌مان در نظر بگیریم. من دوست ندارم خودم را روی دیوار معرفی کنم، چون دوست ندارم جلوی کارم گرفته شود و نتوانم کارم را ادامه دهم. نمی‌خواهم حاشیه‌های کار گرافیتی، زندگی اجتماعی‌ و شخصی‌ام را تحت‌الشعاع قرار دهد. من به‌عنوان یک هنرمند ترجیح می‌دهم که زندگی کنم تا بتوانم حرفم بزنم.

این هنرمند همچنین ادامه داد: در کارهایم بیشتر به فرم و زیبایی توجه می‌کنم و این‌که نسبت به کارهای قبلی‌ام پیشرفت کرده باشم. قبلا وقتی کوچک‌تر بودم با شابلون کار می‌کردم، ولی چندبار نیروی انتظامی با من برخورد کرد و من سه‌بار توسط پلیس دستگیر شدم که یکی از این دفعات، مشکلم با صحبت کردن حل شد. یک‌بار هم یکی از همسایه‌ها برای این‌که روی دیوارش طرح زده بودم، از من شکایت کرد. من روی دیوار خانه‌ای کار گرافیتی انجام داده بودم که یک ضلع آن در پارک بود.

او ر بخش دیگری از سخنانش با بیان این‌که کارهای گرافیتی‌ روی دیوارهای شهر ماندگار نیستند، گفت: اغلب آن‌ها عمری کمتر از یک هفته دارند، چون شهرداری بلافاصله می‌آید و آن‌ها را از روی دیوار پاک می‌کند. بنابراین من تصاویر تعدادی از کارهایم را برای خودم نگه داشته‌ام. به‌طور کلی، در جامعه‌ی ما به کار گرافیتی‌کارها بی‌احترامی می‌شود. شهرداری، برخی مسوولان و حتی تعدادی از هنرمندان با انجام کار گرافیتی روی دیوارهای شهر مخالف‌اند.

وی در پاسخ به این پرسش که با وجود این موانع، چه انگیزه‌ای برای انجام کار گرافیتی دارد؟ اظهار کرد: خیلی‌ها برای انجام کار گرافیتی به‌دنبال نام هستند، ولی من فکر می‌کنم که کار کردن با اسپری، حس ویژه‌ای دارد. اسپری یک وسیله‌ی مخصوص است که ما اینجا، امکانات لازم را برای انجام کار هنری به‌وسیله آن را نداریم. این در حالی است که در خارج از کشور چنین نیست. وقتی از اسپری برای زدن طرح استفاده می‌کنم، احساساتم را منتقل می‌کنم و این برایم لذت‌بخش است.

یک نقاشی دیواری کشیده‌شده در زمان جنگ غزه/هنرمند: نامشخص

او درباره‌ی آخرین کارش توضیح داد: کشیدن آخرین کارم 12 ساعت طول کشید و در مدت دو روز انجام شد. سعی می‌کنم که بیش از هر چیز، دیواری که برای کشیدن کار انتخاب می‌کنم، جای امنی باشد که بتوانم کارم را در روز انجام دهم، چون کار در شب با چراغ‌قوه خیلی خوب از آب درنمی‌آید و من کیفیت کارم را بر هر چیزی ترجیح می‌دهم.

این هنرمند گفت: شهرداری معمولا کارهای در معرض چشم را زودتر پاک می‌کند، ولی کمتر به سراغ کارهای کشیده در مکان‌های دنج می‌رود. ما در تهران کارهایی داریم که عمرشان خیلی زیاد است. من جدیدترین کارم را دو - سه هفته پیش در فاز سه شهرک اکباتان زدم و هنوز هم باقی مانده است. البته در بسیاری از مواقع، گرافیتی‌کارها روی اثر همدیگر، کار می‌زنند، مثلا در یک زمین بسکتبال در امیرآباد، کاری زده بودم که متوجه شدم سه - چهار بار دیگر روی آن طرح زده‌اند.

وی با بیان این‌که در مقطعی، مسوولان تلاش کردند کارهای گرافیتی را در قالب کارهای قانونی بیاورند، گفت: چندی پیش در نزدیکی اتوبان آزادگان، زمینی را در نظر گرفتند و از گرافیتی‌کارها پول می‌گرفتند و آنجا را اجازه می‌دادند تا روی دیوارها طرح بزنند. در حالی که این کار، خوب نیست، چون اگر کسی بخواهد بابت کاری که انجام می‌دهد، پول پرداخت کند، ترجیح می‌دهد که آزادانه در خیابان‌های شهر این کار را انجام دهد، اسم این کار هم مشخص است، هنر خیابانی!

این هنرمند در بخش دیگری از سخنانش درباره‌ی دستاوردهای کار گرافیتی برای هنرمندان، توضیح داد: این کار، برای من اعتبار می‌آورد و باعث می‌شود که مردم من را بشناسند و برای زدن طرح روی بوم و دیوارهای اتاق‌، به من سفارش کار دهند. این کار برای هنرمند، سابقه‌ی هنری ایجاد می‌کند. کاری که من می‌کشم چه شهرداری آن را پاک کند و چه نکند، جزو رزومه‌ی من محسوب می‌شود. من از کارهایم تصاویری تهیه کرده‌ام و آن‌ها را نگه می‌دارم. هرقدر اعتبار و سابقه‌ی کارهای بیشتر شود، برای من بهتر است و سفارش‌هایی با هزینه‌های بیشتری می‌گیرم. علاوه بر این، نزدیک به هفت سال است که این کار را انجام می‌دهم و تا کنون برایم دستاورد محسوسی نداشته است؛ ولی حس می‌کنم این کار برایم لذت‌بخش است، وگرنه من حدود 100هزار تومان بابت هر اثر خرج می‌کنم، در حالی که همین‌قدر برایم سود ندارد.

او در پاسخ به این پرسش که اگر سازمان زیباسازی شهرداری تهران به او پیشنهاد همکاری بدهد، چه پاسخی خواهد داد؟ گفت: فکر نمی‌کنم بتوانم با شهرداری کار کنم، چون شهرداری کارهای مشخصی می‌خواهد، با طرح و پیام مشخص و دوست دارد منظورش را به مخاطب منتقل کند و با ایده‌ی هنری هنرمند کاری ندارد. اگر به آثاری که زیباسازی در شهر تهران ایجاد کرده است بنگریم، می‌بینیم که هر کدام پیام مشخصی دارند.

این هنرمند گرافیتی در پاسخ به این پرسش که اطرافیانش درباره‌ی او به‌عنوان یک گرافیتی‌کار چه دیدگاهی دارند؟ اظهار کرد:‌ اطرافیان من می‌دانند که گرافیتی‌کار هستم و هر کسی آثارم را می‌بیند، از آن‌ها استقبال می‌کند و از من می‌پرسند چرا این کار، غیرقانونی است و چرا به‌خاطر انجام کار هنری با شما برخورد می‌شود؟