به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ میزگرد اختصاصی برای بررسی و نقد کتاب «تاریخ مکتوم »اثر سید مقداد نبوی رضوی با نقادی علی موجانی، رئیس کتابخانه تخصصی وزارت امور خارجه و دکتر الهام ملک‌زاده، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی دوشنبه ۱۷ آذر در کتابخانه شخصی موجانی برپا شد. از نویسنده کتاب برای حضور در نشست دعوت شده بود اما وی در این جلسه نقد کتاب حضور نیافت.
تصویری از اندیشه‌های تکاپوگران نهضت مشروطه
موجانی با اشاره به ویژگی‌های کتاب «تاریخ مکتوم» گفت: این کتاب از یک نظر ویژگی جالب توجهی دارد و آن این است که باور برخی مسائل در تاریخ معاصر را مورد تردید قرار می‌دهد و پرسش‌های تازه‌ای را مطرح می‌کند.
رئیس کتابخانه تخصصی وزارت امور خارجه با بیان اینکه «تاریخ مکتوم» چالشی عمیق در پژوهش‌های تاریخ معاصر ایجاد کرد، ادامه داد: سبک کاری که نویسنده کتاب انتخاب کرده یک سبک نسبتا بدیعی است و آن یک نوع گرته‌برداری از منابع مختلف و دسته‌بندی کردن کتاب‌ها در کنار یکدیگر برای بیان تصویری از اندیشه‌های تکاپوگران نهضت مشروطه است که این پژوهشگر در مطالعه‌ای که از منابع و کتاب‌های متعلق به این عصر داشته به آن رسیده است.
موجانی با اشاره به اطلاعات پراکنده‌ای که درباره مشروطه وجود دارد، افزود: مشروطیت برای ما دوران تعریف نشده‌ای است، فکر می‌کنیم صرف‌نظر از برخی تاثیرات چند عامل خارجی (مکتب قفقاز، تحولات اروپا که از عثمانی وارد می‌شد و یا تاثیر حوزه علمیه نجف) رویدادی که رخ داده حاصل کنش‌های درونی یک جامعه بوده است. با وجود این، تصویر روشنی از چگونگی حضور مردم شهرهای ایران در مشروطه وجود ندارد. در منابع ما اطلاعات پراکنده‌ای از این نهضت وجود دارد و تنها اطلاعات جامع درباره نقش مردم آذربایجان در کتاب «تاریخ مشروطه‌ایران» احمد کسروی منعکس شده است.
وی عنوان کرد: با اطلاعات اندک و ناقصی که از مشروطه موجود است طبیعتا کتاب «نبوی رضوی» به راحتی می‌تواند تصور ما را از مشروطه دچار چالش کند و ضرورت بازنگری اساسی از تصویر ذهنی و عمومی را مطرح می‌کند که باید مطالعه و تحقیق عمیق‌تری درباره آن صورت بگیرد.
رئیس کتابخانه تخصصی وزارت امور خارجه بیان کرد: کتاب «تاریخ مکتوم» از اشخاص و باورهای آنها در نهضت مشروطه صحبت می‌کند و ارتباطاتی را درباره روی دادن این نهضت شرح می‌دهد که ظاهرا در درون کتاب به درستی روایت شده است و هنگامی که روایت این کتاب را با سایر منابع مقایسه می‌کنیم دچار تعارض می‌شویم.
تحولات و تغییرات مهم پس از پیروزی نهضت مشروطه اتفاق افتاد
الهام ملک‌زاده دیگر منتقد این نشست نیز اظهار کرد: اهمیت این کتاب از لحاظ چینش مطالب است، نویسنده در کتابش مطالب را به شکلی برگزیده تا بتواند با کمک این منابع به تبیین هدفی که در ذهن دارد، برسد.
وی عنوان کرد: نویسنده با گلچین منابع به شکلی هدفمند خواننده را با بیان مقدماتی به جریان مشروطه می‌کشاند. مشروطه‌ای که تحولات بزرگی در کشور به وجود آورد و تحول بزرگ فکر و اندیشه را نیز به دنبال داشت. اما به نظر من، تحولات و تغییرات مهم پس از پیروزی نهضت مشروطه اتفاق افتاد، تغییراتی که شاید افرادی که هم دست اندرکار این نهضت بودند، آن را پیش‌بینی نمی‌کردند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ادامه داد: افراد موثر در مشروطه پس از رخ دادن آن بسیاری از آرمان‌ها را یا درک نکردند و یا نتوانستند به آنها جامعه عمل بپوشانند. برخی از تکاپوگران نهضت نیز پس از مدتی آرمان‌هایشان تغییر پیدا کرد و قالب دیگری را برگزیدند.
ملک‌زاده افزود: اما برای من اهداف نویسنده در این کتاب که سراغ بررسی سیر و سلوک افراد فعال در مشروطه رفته، مشخص نیست. نویسنده بدون داشتن پیشینه پژوهشی قوی به مطالعه در جریانی پرداخته که نظریه دادن در آن نیازمند پژوهشی عمیق است.
همچنین در این نشست موجانی درباره چگونگی جمع‌آوری کتاب‌هایش در کتابخانه‌ای که کتاب‌های متعددی از تاریخ معاصر ایران را در خود جای داده، به پرسش‌های خبرنگار «ایبنا» پاسخ داد که به زودی شرح این گفت‌گو و گزارش نقد کتاب «تاریخ مکتوم» منتشر خواهد شد.