به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ بیست و چهارمین نشست علمی کتابخانه حسینیه ارشاد با عنوان «نقد و بررسی دانشنامه‌های فارسی در فضای مجازی: موردپژوهی ویکی پدیای فارسی» پنج‌شنبه 27 آذرماه با سخنرانی دکتر مهدی زارع، دانشیار پژوهشگاه زلزله، دکتر سعید اسدی، عضو هیات علمی دانشگاه شاهد و محمد جهان‌پناه، روزنامه‌نگار حوزه فناوری برگزار شد.
در این نشست چگونگی شیوه توسعه و اعتمادپذیری صفات و ارزیابی کمی و کیفی دانشنامه‌های آزاد مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
یکی از مهم‌ترین معایب ویکی‌پدیا، تنبل شدن دانشجویان است
زارع، دانشیار پژوهشگاه زلزله در ابتدای این نشست با اشاره به استفاده رایج کاربران مجازی از ویکی‌پدیا عنوان کرد: به‌طور خلاصه مزایای ویکی‌پدیا را می‌توان در چند نکته از جمله دسترسی آزاد برای ویرایش، سرعت به‌روز شدن مطالب و سرعت عمل در انتشار مطالب خلاصه کرد.
وی با تاکید بر این‌که دسترسی همگانی برای ویرایش مطالب به‌نوعی نقطه ضعف این دانشنامه به‌شمار می‌آید افزود: ویکی‌پدیا درباره اخبار و حوادث روز نیز از سرعت عمل خوبی برخوردار است و همواره می‌توان در مورد مباحث روز جامعه از این دانشنامه مجازی اطلاعاتی را به‌دست آورد.
اطلاعات دانشنامه‌ها؛ فرصت یا تهدید؟
زارع در ادامه گفت: در کنار تمامی مزایای ویکی‌پدیا، چالش‌ها و آسیب‌های این دانشنامه را نیز باید بررسی کرد. یکی از مهم‌ترین معایب ویکی‌پدیا این است که باعث تنبل شدن دانشجویان در جستجوی مطالب یا حتی ترجمه مقالات می‌شود. علاوه برآن، به‌دلیل این‌که محتوای مقالات ارائه شده از سایت‌های مختلف معتبر و غیرمعتبر جمع‌آوری شده، اطلاعات غلط و مخدوش در این دانشنامه بسیار زیاد است و همین خطر آموزش غلط را افزایش می‌دهد.
دانشیار پژوهشگاه زلزله تصریح کرد: در کنار ویکی‌پدیای فارسی، دانشنامه‌های فارسی دیگری از جمله رشد و تبیان نیز به‌وجود آمده‌اند، اما هیچ‌کدام به‌گستردگی ویکی‌پدیای فارسی نیست. بسته به نوع استفاده از دانشنامه‌ها، اطلاعات درج شده در آن می‌تواند فرصت یا تهدید باشد.
گسترش ویکی‌نویسی در حوزه علوم اسلامی
در بخش دیگری از این نشست، اسدی، عضو هیات علمی دانشگاه شاهد با موضوع «ارزیابی کمی و کیفی ویکی‌پدیای فارسی» به تاریخچه و دلیل پیدایش این دانشنامه مجازی اشاره کرد و گفت: ویکی‌پدیا از سال 2001 به‌صورت یک دانشنامه آزاد و توسط شرکت «ویکی‌مدیا» به‌وجود آمد. این سازمان غیر انتفاعی علاوه بر ویکی‌پدیا، به ساخت انواع ویکی‌های تخصصی از جمله ویکی سفر، ویکی نیوز و سایر ویکی‌ها اقدام کرده است.
وی افزود: در سراسر جهان، کتابخانه‌ها علاوه بر سایت اختصاصی، دارای ویکی اختصاصی نیز هستند که در آن کاربران، اطلاعات خود را درباره مطالب مختلف به اشتراک می‌گذارند.
این ویکی‌نویس فارسی در ادامه اظهار کرد: محیط دانشنامه‌های مجازی به‌گونه‌ای طراحی شده که تمامی کاربران توانایی ایجاد مطالب یا ویرایش سایر مطالب را دارند.
ساختار مناسب مقاله، بی‌طرفی و منبع معتبر
اسدی گفت: یکی از دلایل ویکی‌نویس‌ها برای نگارش مطالب در این دانشنامه‌ها، نبود مقاله و اطلاعات مختصر در برخی از زمینه‌هاست. در زمینه ویکی‌نویسی شرط اولیه برای نگارش مطالب در این دانشنامه‌ها، ساختار مناسب مقاله، بی‌طرفی و آوردن منبع معتبر است.
وی در ادامه با اشاره به ویکی‌های اسلامی افزود: در چند سال اخیر و به‌دنبال استقبال از ویکی‌نویسی، در زمینه علوم قرآنی نیز ویکی‌های بسیاری از جمله ویکی فقه، اسلام پدیا و دانشنامه علوم انسانی به وجود آمد.
عضو هیات علمی دانشگاه شاهد تصریح کرد: هر کاربر فضای مجازی نیز می‌تواند به راحتی ویکی شخصی خود را ساخته و با دعوت از دوستانش آن‌را گسترش دهد.
288 زبان زنده دنیا در ویکی‌پدیا
اسدی ادامه داد: ویکی‌پدیا، محتوی هزاران مقاله توسط کاربران مختلف و به 288 زبان دنیا است. هم‌اکنون ویکی‌پدیای فارسی حدود 450 هزار کاربر دارد که از این میان تنها 27 نفر آنان با عنوان مدیر، به فعالیت‌های انجام شده در این دانشنامه رسیدگی می‌کنند. مدیران که توسط رای‌گیری کاربران انتخاب می‌شوند، هر یک به‌صورت میانگین، سه هزار صفحه در این دانشنامه مجازی ایجاد کرده‌اند.
از این میان کاربران ویکی‌پدیای فارسی تاکنون نزدیک به 18 میلیون ویرایش در مطالب انجام داده‌اند.
وی با اشاره به این‌که اکنون زبان فارسی رتبه هجدهم را در میان زبان‌های مختلف استفاده شده در نگارش مقاله باید درنظر داشت این است که مقالاتی که تعداد ویرایش کمتری در آن‌ها صورت گرفته، از اعتبار بیشتری برخوردارند.
ویکی‌پدیا، منبعی برای پژوهش یا خبر نیست
جهان‌پناه، روزنامه‌نگار حوزه فناوری نیز به عنوان سومین سخنران این نشست تخصصی با اشاره به شیوه توسعه ویکی‌پدیای فارسی، به ارائه آمار و ارقام در زمینه استفاده از ویکی‌پدیا در جهان پرداخت و افزود: طبق بررسی‌های انجام شده، تنها حدود چهار درصد از افرادی که به عنوان ویکی‌نویس دست به انتشار مطلب یا ویرایش آن می‌زنند، دارای مدرک دکترای تخصصی هستند و 69 درصد این افراد در قالب علاقه‌مندان آزاد فعالیت می‌کنند.
وی اظهار کرد: نباید فراموش کرد که ویکی‌پدیا تنها برای ارائه اطلاعات عمومی در زمینه‌های مختلف است و نمی‌توان از آن به‌عنوان منبعی برای پژوهش یا خبر استفاده کرد.
بیست و چهارمین نشست علمی کتابخانه حسینیه ارشاد با عنوان «نقد و بررسی دانشنامه های فارسی در فضای مجازی: مورد پژوهی ویکی پدیای فارسی» از ساعت 10 تا 12 و 30 دقیقه، پنج‌شنبه 27 آذرماه برگزار شد.