به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ فیلم نواَر (Film Noir) یک اصطلاح سینمایی است که در توصیف درام‌های جنایی و بدبینانه هالیوودی به کار می‌رود. به گفته یکی از نویسندگان این کتاب، منتقدان دوره کلاسیک، نوآر در سینمای هالیوود را از سال ۱۹۴۱ تا ۱۹۵۸ با دو فیلم «شاهین مالت» ساخته جان هیوستن و «نشانی از شر» ساخته «اورسن ولز» تعیین کرده‌اند.
«مارک تی کونارد» ویراستار و نویسنده دو مقاله در این کتاب فیلم کلاسیک نوآر را با چنین مؤلفه‌هایی تعریف می‌کند: تقابل دائمی نور و سایه، زوایای اُریب و غیرمستقیم دوربین، توازن هنری درهم‌گسیخته قاب‌ها و صحنه‌ها، نحوه قرار گرفتن شخصیت‌ها در نمایی معیّن و در موقعیت‌های ناخوشایند و نامتعارف.
همچنین در کنار این ویژگی‌های تکنیکی، کونارد، واژگونی ارزش‌های سنتی و تردید اخلاقی، احساس از خودبیگانگی، بدگمانی و حضور جنایت و خشونت را مؤلفه‌های محتوایی این فیلم‌ها معرفی می‌کند.
این کتاب با عنوان اصلی « The Philosophy of Film Noir» در سال ۲۰۰۷ از سوی انتشارات دانشگاه کنتاکی در آمریکا منتشر و مقالات آن توسط گروه مترجمانی به سرپرستی مهرداد پارسا و متشکل از رضا عرب، علیرضا خالقی، کیوان مهتدی، میثم پارسا، صالح نجفی، سحر دریاب، سمانه یوسفی و زهره مُلایی به فارسی برگردانده شده است.
این کتاب با یادداشتی از ویراستار انگلیسی بر ترجمه فارسی و پیشگفتاری از رابرت پر فیریو، نویسنده اولین مقاله فلسفی درباره فیلم‌های نوآر آغاز و در سه فصل کلیِ «ماهیت و عناصر نوآر»، «اگزیستانسیالیسم و نهیلیسم در فیلم نوآر» و «شش فیلم کلاسیک نوآر» تدوین شده است.
فصل اول شامل ۵ مقاله به نام‌های «نیچه و معنا و تعریف نوآر» (نوشته مارک تی. کونارد)، «سایه‌ای تاریک‌تر: رآلیسم در نئونوآر» (جیسون هولت)، «وضوح اخلاقی و عقل عملی در فیلم نوآر» (آیون جی. اسکوبل)، «همیشه پای یک زن در میان است: مادر فیلم نوآر» (رید مرکر شوچارت)، «از شرلوک هولمز تا کارآگاه سرسخت در فیلم نوآر» (جرلود جی. آبرامز) است.
ویراستار انگلیسی در مقدمه کتاب درباره این فصل می‌نویسد: مقاله اول تاریخی از تلاش‌ها برای تعریف فیلم‌نوآر به دست داده و سپس طرحی برای تماشا کردن و فهم فیلم نوآر ارائه می‌کند. مقاله دوم ادعا می‌کند که قلب و ماهیت واقعی نوآر تنها پس از پایان دوره کلاسیک نوآر، در فیلم‌های نئونوآر آشکار می‌شود. نویسنده در مقاله سوم استدلال می‌کند که برخلاف این دیدگاه متعارف که فیلم‌های نوآر، جهانی بدون اخلاقیات و ارزش‌ها را تصویر و ترویج می‌کنند، آنها در واقع درس‌های اخلاقی مهمی را مطرح می کنند. در مقاله چهارم ادعا می‌شود که باید فیلم «خواننده جاز» ساخته آلن کراسلند را اولین فیلم نوآر بدانیم.»
فصل دوم، مقالات «فیلم‌نوآر و معنای حیات» (استیون سندرس)، «افق افسون‌زدایی: فیلم‌نوآر، کامو و فراز نشیب انحطاط» (آلن وولفوک) و «سمبولیسم، معنا و نهیلیسم در داستان‌های عامه پسند تارانتینو» (مارک تی کونارد) را در بر دارد.
درباره این فصل در مقدمه آمده است: نویسنده در مقاله اول، اندیشه‌های فیلم نوآر درباره غایت زندگی، معنا و ارزش را بررسی می‌کند. نویسنده مقاله دوم استدلال می‌کند که ضدقهرمان نوآر در جهانی افسون‌زده زندگی می‌کند؛ جهانی که نه کاملاً می‌تواند از آن بگریزد و نه آن را بپذیرد. در مقاله سوم این بحث مطرح می‌شود که فیلم نوآرِ کلاسیک تارنتینو، «داستان‌های عامه‌پسند» در واقع درباره نیهیلیسم و تلاش شخصیت‌های اصلی برای یافتن یا احیای معنا و ارزش در جهانی نیهیلیستی است.
فصل سوم کتاب را چهار مقاله «فیلم نوآر و مکتب فرانکفورت» (پل کاتور)، «شناخت، اخلاق و تراژدی در آدم‌کش‌ها و از گذشته‌ها» (یان جاروی)، «انسان اخلاقی در شهر تاریک» (آر. بارتون پالمر)، «درباب عقل و احساس» (دبورا نایت)، «سوار بر اسب صورتی: پول، بَد نشانی و قتل؛ عناصر فیلم نوآر» (آلن سیلور)تشکیل می‌دهند.
کونارد درباره این فصل توضیح می‌دهد: «کانتور در مقاله خود اظهار می‌کند که فیلم کلاسیک نوآر، بیراهه (۱۹۴۵) روایتی از زندگی امریکایی را نشان می‌دهد که دقیقا مشابه روایت نظریه‌پردازان مکتب فراکفورت، هورکهایمر و آدورنو است. زیرا به دلیل تاثیر مهاجران آلمانی، سینمای نوآر دیگر مانند گذشته چندان پدیده‌ای امریکایی به حساب نمی‌آید. مقاله دوم این پرسش را مطرح می‌کند که چرا فیلم‌های نوآر که آکنده از خشونت، هراس و خیانت هستند، موفق و سرگرم‌کننده‌اند؟ آیا این فیلم‌ها می‌توانند با تعریف ارسطو از تراژدی همخوانی یافته و در نتیجه از طریق کاتارسیسی که ارائه می‌دهند، بیننده را درگیر کنند؟ مقاله سوم از این مسئله بحث می‌کند که خرده ژانر مهمی در فیلم‌های نوآر وجود دارد که بر رستگاری معنوی تاکید و از یأس معمول نوآر پرهیز می‌کند. در آخر نویسنده مقاله چهارم ادعا می‌کند فیلم کلاسیک رابرت مونتگمری، «سوار بر اسب صورتی»، در بردارنده شباهت‌ها قابل توجهی با اصول فلسفی و زیبایی‌شناختی آرتور شوپنهاور است.»
مارک تی. کونارد (MARK T. CONARD) علاوه بر ویراستاری این کتاب ۵ کتاب زیر را در کارنامه خود دارد.
- Dark as night
- The simpsons and philosophy
- Woody Allen and philosophy
- The philosophy of Martin Scorsese
- The philosophy of the coen brothers
کتاب «فلسفه فیلم نوآر» در ۳۵۷ صفحه و ۵۰۰ نسخه با بهای ۱۶ هزار و ۳۰۰ تومان از سوی انتشارات رخ‌داد نو روانه بازار شده است. طراحی جلد کتاب را میثم پارسا بر عهده داشته است.
فیلم نوآر در کتاب‌های فارسی
براساس وب‌سایت کتابخانه ملی، به جز منابع شناخته شده تاریخ سینما، عناوین کتاب‌هایی که به اختصار یا به تفصیل به فیلم نوآر پرداخته‌اند، به قرار زیر هستند:
- «اضطراب نوآر: جنس، نژاد و مادری در فیلم نوآر» - كلی اوليور و بنينو تريگو - پويا غلامی و كيوان مهتدی - روزبهان، ۱۳۹۱
- «امر واقعی و نقاشی: لاکان و دکونینگ» - شهريار وقفی‌پور - روزبهان ۱۳۹۰
- «سایه‌های نوآر»- جوان کوپژک - سرپرست مترجمان مازیار اسلامی - مینوی خرد، ۱۳۹۰
- «سیاه‌تر از شب» - جیمز نرمر - محمدجواد مظفریان - مینوی خرد، ۱۳۹۳