به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ نشست تخصصی «جامعه منهای فقر و تکاثر» به بهانه انتشار کتاب «مبانی نظری اقتصاد اسلامی در الحیاة» عصر امروز ۶ بهمن‌ماه با حضور پیام صدریه مولف کتاب، مصطفی دلشاد تهرانی و آیت‌الله جمال‌الدین دین‌پرور در خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) برگزار شد.
پیام صدریه مولف کتاب «مبانی نظری اقتصاد اسلامی در الحیاة» در ابتدای این نشست درباره تجربه تالیف این اثر گفت: این کتاب بهانه‌ای برای هم‌اندیشی بر محور یکی از اصلی‌ترین و اساسی‌ترین مباحثی بوده که در حوزه تشخیص و معیار سلامت اجتماع یعنی فقر و تکاثر مطرح است. در مسیر تجربه تالیف این کتاب از یوم نیکبختی من مقارن با استفاده پرفیض از محضر استاد حکیمی شد و مطالب بسیاری آموختم.
وی ادامه داد: همه می‌دانیم که موضوع اقتصاد پیوندی عمیق با محور عدالت دارد اما به راستی خاستگاه اصلی این پیوند کجاست؟ اصلی که امیر مومنان (ع) به هیچ روی و بنا بر هیچ مصلحتی حاضر نشد حتی برای لحظه‌ای خدشه بر این اصل اصیل وارد شود و فرمود «به خدا سوگند، اگر در خارستان همه شب سر بر بالين خار نهم و از رنج و درد بيدار مانم و دست و پا در زنجير كشيده شوم، خوشتر از آنم كه فرداى قيامت خدا و رسولش را شرمسارانه بیينم كه برخى از بندگان را مورد ستم قرار داده و چيزى از مال دنيا را از آنان غصب كرده باشم.»
وی افزود: معتقدم خاستگاه اصلی این پیوند به اصل توحید بازمی‌گردد. مگر غیر از این است که توحید در مفهوم یکتاپرستی نیز نوعی عدالت در پرستش است. پس آغاز عدالت، در مسئله توحید خودنمایی می‌کند و این امر الهی در بیان مسئله عدالت و ایجاد آن در جوامع خود گواهی راستین بر این موضوع است.
صدریه تاکید کرد: مسئله جدی امروز پاسخ به این سوال است که اگر در بیشتر جوامع بشری برای آنکه همه آنها قانون ناعادلانه ۱۰ در مقابل ۹۰ حاکم است، یعنی ۹۰ درصد اموال و امکانات جامعه در اختیار ۱۰ درصد افراد قرار گرفته است. مسئله این است! ریشه این حقیقت تلخ کجاست؟
مصطفی دلشاد تهرانی در بخشی از این نشست با بیان اینکه این کتاب و امثال این کتاب حلقه‌های مفقوده جامعه ما هستند، گفت: باید هرچه بیشتر به این مباحث پرداخته شود تا حساسیت ایجاد شده و این مباحث وارد حوزه‌های اجرایی و قانونی شود. بنابراین امیدواریم قدم‌های بعدی این حلقه برداشته شود.
وی با بیان اینکه علامه حکیمی مولف کتاب «الحیاة» از سر فرزانگی و به‌درستی این موضوع را جدی گرفته است افزود: ای کاش گوش‌‌های شنوایی برای این موضوع بود. موضوعاتی که در جلدهای سوم تا ششم الحیاة آمده شامل مباحث اقتصادی، عدالت اقتصادی، فقر زدایی و تکاثر ستیزی است که چهار حلقه اصلی نظریه عدالت است. اگر قرار است روابط و مناسبات سیاسی، اجتماعی و مدیریتی و ... خانواده‌ها که به شدت آسیب دیده ترمیم شود راه حلی نداریم جز اینکه به عدالت نزدیک شویم.
وی ادامه داد: اگر کسانی فکر می‌کنند می‌توانند جرم و گناه را بدون اجرای عدالت کاهش دهند غلط فکر می‌کنند. برای تحقق بخشیدن به عدالت نیاز داریم که عدالت همه جانبه در جامعه فراگیر شود و امکان عملیاتی شدن داشته باشد. این موضوع یک عزم جدی می‌خواهد و برای کاستن جرم و کم کردن گناه در عرصه‌های مختلف باید به عدالت پناه برد.
دلشاد تهرانی در ادامه برای روشن شدن مساله عدالت بر مد نظر قرار دادن سه مفهوم تاکید کرد و گفت: فهم ما از عدالت و مواجهه مان با آن، ملازمه‌شناسی عدالت و حوزه‌ها و عرصه‌های عدالت سه مفهومی است که باید آن را روشن کنیم تا بتوانیم به عدالت بپردازیم.
وی با اشاره به سخنان حضرت علی (ع) در نهج البلاغه گفت: امام علی (ع) در میان همه کارهای نیک عدالت را یک سر و گردن بالاتر می‌داند و می‌گوید بالاترین امر به معروف و نهی از منکر سخن حق گفتن جلو حاکم ظالم است.
وی در ادامه به پنج مفهومی که درباره عدالت مطرح است اشاره کرد و گفت: در نخستین معنا عدالت به معنای قرار دادن هر چیز در جای خود است و امکان ندارد عدالت محقق شود مگر اینکه انسان‌های صالح بر مستند قدرت باشند. معنای دوم عدالت به مثابه انصاف و داد است. عدالت به معنای مساوات که در نامه ۵۹ نهج‌البلاغه به آن اشاره شده معنای سوم عدالت است.
این استاد دانشگاه درباره معنای چهارم عدالت نیزعنوان کرد: رعایت حقوق و رساندن حق هر فردی به آن معنای دیگر عدالت است و عدالت به معنای اعتدال و میانه روی نیز معنای پنجم عدالت است.
دلشاد تهرانی در بخش دیگری از سخنانش درباره ملازمه شناسی عدالت سخن گفت و افزود: این بدین معناست که باید عواملی وجود داشته باشد تا عدالت محقق شود، بر این اساس عدالت با چهار مفهوم آزادی، اخلاق، حقوق و قانون محقق می‌‌شود.
وی در بخش پایانی سخنانش تاکید کرد: مهمترین عرصه‌های عدالت در حوزه‌های خانواده، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فردی، مدیریتی و... باید محقق شود.
آیت‌الله دین‌پرور رئیس بنیاد بین‌المللی نهج‌البلاغه نیز در ادامه این نشست با اشاره به حکومت‌های طاغوتی قبل از انقلاب اسلامی گفت: در حکومت رضا شاه و محمدرضا که سانسورچی‌های کتاب وجود داشتند داشتن کتاب نهج‌البلاغه جرم بود.
وی ادامه داد: بزرگترین مانع اجرای عدالت حکومت‌های ظالم و فاسد هستند که به برکت انقلاب اسلامی این مانع برطرف شده است. ما نیز باید در اجرای عدالت به کتابی مانند نهج‌البلاغه رجوع کنیم و ببینیم که به طور مثال امیر المومنین درباره اموری مانند مالیات و ... چگونه برخورد می‌کرده است.
وی با تاکید بر اینکه نویسندگان و محققان باید روی شیوه اجرای عدالت کار کنند یادآور شد: به قول بوعلی سینا ما باید روی جزئیات کار کنیم بنابراین عدالت نیز باید جزئی شود تا بتوان آن را به درستی اجرا کرد. الان که موانع برای اجرای عدالت از بین رفته است می‌توان بهتر به این امور پرداخت، چراکه در گذشته کتاب‌ها کنترل می‌شد و محققان براحتی نمی‌توانستند روی این امور کار کنند.
آیت‌الله دین‌پرور یادآور شد: بنابراین محققان و نویسندگان نباید درباره عدالت کلی صحبت کنند بلکه باید به طور مثال بگویند در آموزش و پرورش چگونه می‌توان عدالت را اجرایی کرد. امروزه هر کسی می‌تواند به راحتی نظر خود را بگوید چون فضا برای ارائه نظرات علمی باز است.
به گفته این مقام مسئول، عدالت باید در راس نظام تشریع و قانون‌گذاری باشد و دولت و مجلس هم باید در این باره کار کنند. روی بسیاری از منابعی که در این باره وجود دارد کم کار شده، به طور مثال از عهدنامه مالک اشتر شرح‌ها و ترجمه‌ها بسیاری ارائه شده است اما به طور عمیق به این مباحث پرداخته نشده است.
وی گفت: امروز نباید درباره اجرای عدالت غصه بخوریم و آه و ناله کنیم بلکه باید راهکار ارائه کنیم و علامه حکیمی در کتاب الحیاة بخشی از این راهکارها را ارائه کرده است. ما باید با فقر مبارزه کنیم چون جامعه‌ای که در آن فقر وجود داشته باشد مسلمان نیست.
وی در پایان گفت: متأسفانه کسانی‌که برای فقرزدایی برنامه‌ریزی می‌کنند عمدتا در شرایط رفاه قرار دارند و اگر حاکم گرسنگی را تجربه نکرده باشد نمی‌تواند اهمیت رفع فقر را درک کند.