به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ بارگاه حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)، در تمام روزهای سال میزبان تعداد بسیاری از زائران مشتاق است. این مکان مقدس نقش مهمی نیز در رخدادهای تاریخ معاصر ایران، به‌ویژه برخی اتفاقات مهم دوران مبارزات مردم و علما در زمینه انقلاب مشروطیت، بازی کرد.
نسب حضرت عبدالعظیم(ع) به امام مجتبی حسن بن علی (ع) می‌رسد. به دلیل مقام والای حضرت عبدالعظیم بسیاری از علمای بزرگ تاریخ ایران به زیارت حرم حضرت عبدالعظیم توصیه و تاکید کرده‌اند که از میان آنها می‌توان به زنده‌یاد آیت‌الله محمدتقی بهجت اشاره کرد. بر این اساس بسیاری از بزرگان علم و ادب در وصیتنامه خود به بازماندگان تاکید می‌کردند تا در جوار این حرم امن به خاک سپرده شوند.
از جمله بزرگان ادب و هنر مدفون در کنار بارگاه حضرت عبدالعظیم می‌توان به زنده‌یادان بدیع‌الزمان فروزانفر، عباس اقبال آشتیانی، میرزا محمد قزوینی (مشهور به علامه قزوینی) رضا مافی، سیدکریم امیری فیروزکوهی، اسماعیل آشتیانی، اشاره کرد. این بزرگان هرکدام با تالیفات و پژوهش‌های گرانبهایی‌شان نقش مهمی در ارتقای علمی و فرهنگی ایران داشته و در دنیا و آخرت سعادتمند شدند.
با توجه به کثرت تالیفات این چهره‌ها می‌توان هرکدام از آنها را به مثابه یک کتابخانه مدفون درنظر گرفت. با توجه به برپایی هفته گرامیداشت مقام حضرت عبدالعظیم حسنی خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در سلسله گزارش‌هایی به معرفی بزرگان مدفون در حرم این نوه گرامی پیغمبر مکرم اسلام (ص) می‌پردازد. گزارش نخستین این مجموعه به معرفی زنده‌یادان بدیع‌الزمان فروزانفر و عباس اقبال آشتیانی اختصاص دارد.
بدیع‌الزمان فروزانفر
استاد بدیع‌الزمان فروزانفر، درگذشته در سال 1349، آخرین نسل از علمای بلاغی ادبیات کلاسیک ایران است. وی در سال 1314، به دلیل پژوهش و نگارش کتاب «تحقیق در زندگانی مولانا جلال‌الدین بلخی» گواهینامه دکتری در زبان و ادبیات فارسی را دریافت کرد و در همان سال استاد دانشکده‌های ادبیات و معقول و منقول دانشگاه تهران شد.
زنده‌یاد فروزانفر در سال ۱۳۲۳، با رای شورای استادان دانشگاه تهران به ریاست دانشکده «معقول و منقول» این دانشگاه انتخاب شد و تا سال 1346 این سمت مهم را بر عهده داشت. استاد فروزانفر سال‌ها در مقاطع دکتری ادبیات فارسی در دانشگاه تهران تدریس کرد که حاصل آن تربیت شاگردانی بود که نام هرکدام از آنها به تنهایی برای افتخار یک نسل کافی است.
از میان مشهورترین شاگردان فروزانفر می‌توان به زنده‌یادان پرویز ناتل خانلری، عبدالحسین زرین‌کوب، غلامحسین یوسفی، مهدی حمیدی شیرازی، ذبیح‌الله صفا، سیدضیاالدین سجادی و سیمین دانشور اشاره کرد. همچنین محمدرضا شفیعی کدکنی، سیدصادق گوهرین، قدمعلی سرامی و سید محمد دبیرسیاقی نیز از مشهورترین شاگردان در قید حیات فروزانفر هستند.
استاد فروزانفر تحقیقات دامنه‌داری که نزدیک به 40 سال طول کشید، درباره مولانا انجام داد که حاصل آن این کتاب‌ها بود: «تصحیح کلیات شمس»، «مقالات شمس تبریزی»، «مآخذ قصص و تمثیلات مثنوی»، «شرح مثنوی شریف»، «تصحیح فیه ما فیه»، «احادیث مثنوی» و تصحیح رساله «معارف بهاولد» پدر مولوی.
ترجمه و تصحیح کتاب‌های «رساله قشیریه» از ابوالقاسم عبدالکریم قشیری، «حی بن یقضان» از ابن طفیل آندلسی و «مناقب» اوحدالدین کرمانی از جمله ترجمه‌ها و تصحیحات منتشر شده فروزانفر هستند.
«سخن و سخنوران»در دو جلد، «مجموعه اشعار فروزانفر»، «مجموعه مقالات بدیع الزمان فروزانفر»، «تاریخ ادبیات ایران» و «شرح احوال و نقد و تحلیل آثار شیخ فریدالدین عطار نیشابوری» نام شماری دیگر از تالیفات فروزانفر است.
همچنین کتاب یادنامه زنده‌یاد فروزانفر نیز با عنوان «سخن آشنا» به کوشش محمدجعفر یاحقی منتشر شده است.
عباس اقبال آشتیانی
زنده‌یاد عباس اقبال آشتیانی نیز یکی از مهم‌ترین و اثرگذارترین دانشمندان علوم ادبیات و تاریخ در دوران معاصر است. وی در سال 1275 در آشتیان متولد شد و در 24 بهمن 1334 در رم ایتالیا درگذشت. در آن سال‌ها اقبال آشتیانی رایزن فرهنگی ایران در رم بود. جنازه او در 28 اسفند همان سال به تهران آورده و در جوار حرم حضرت عبدالعظیم به خاک سپرده شد.
اقبال آشتیانی در سال 1304 تهران را به مقصد پاریس برای ادامه تحصیل در دانشگاه سوربن فرانسه، ترک کرد. پس از تاسیس دانشگاه تهران در سال 1313 اقبال آشتیانی به تدریس در این نهاد دعوت شد. وی از سال 1323 تا 1328، نشریه یادگار را در تهران منتشر کرد و همچنین به تاسیس انجمن نشر آثار ایران اقدام کرد که کار آن انتشار متون کهن فارسی بود.
از جمله مهم‌ترین کتاب‌های زنده‌یاد اقبال آشتیانی «خاندان نوبختی» است. این کتاب در اصل پایان‌نامه اقبال آشتیانی در دانشگاه سوربن بود که با راهنمایی لویی ماسینیون، شرق‌شناس و اسلام‌شناس شهیر فرانسوی و علامه قزوینی، از آن دفاع کرد.
«تاریخ مفصل ایران از استیلای مغول تا اعلان مشروطیت»، «تاریخ مفصل ایران از صدر اسلام تا انقراض قاجاریه»، «میرزا تقی خان امیرکبیر»، «قابوس وشمگیر زیاری»، «وزارت در عهد سلاطین بزرگ سلجوقی»، «تاريخ مغول: از حمله چنگيز تا تشكيل دولت تيموری» و «مطالعاتی درباره بحرین و جزایر و سواحل خلیج فارس» نام شماری از تالیفات منتشر شده اقبال آشتیانی در حوزه تاریخ است.
همچنین از جمله تالیفات و تصحیحات ادبی و هنری اقبال آشتیانی نیز می‌توان به «تاریخ مختصر ادبیات در ایران»، «تاریخ جواهر در ایران»، «تصحیح کلیات سعدی با ترجمه قصائد عربی»، «کلیات عبید زاکانی» و «انیس العشاق» اشاره کرد.
لازم به توضیح است که اقبال آشتیانی به زبان‌های فرانسه، عربی و انگلیسی آشنایی کامل داشت و برای آشنایی هرچه بیشتر ایرانیان با پژوهش‌های ادبی، تاریخی و فرهنگی دیگر کشورها ترجمه‌هایی نیز از خود به یادگار گذاشت. از جمله این کتاب‌ها نیز می‌توان این عناوین را برشمرد: «یادداشت‌های ژنرال تره‌زل»، «ماموریت ژنرال گاردن در ایران»، «سه سال در دربار ایران» خاطرات دکتر فووریه، «طبقات سلاطین اسلام» استانلی لین‌پول و «محاسن اصفهان» حسین بن ابی‌الرضا آوی.
جدیدترین کتاب منتشر شده درباره زندگی و تفکرات این ادیب و مورخ اثرگذار، «زندگی و زمانه عباس اقبال آشتیانی» تالیف لیدا اندیشه و ترجمه جلال الدین افضل است. نشر نامک این کتاب را در بهار امسال (1393) با شمارگان هزار نسخه، 280 صفحه و بهای 12 هزار تومان در دسترس مخاطبان قرار گرفت. برای مطالعه فایل pdf نخستین صفحات این کتاب اینجا را کلیک کنید.
محمد محیط طباطبایی نیز در سال 1357 کتابی را با عنوان «مطبوعات و اقبال آشتیانی: مجموعه گفتارهایی درباره چند تن از رجال ادب و تاریخ ایران» در انتشارات دانشگاه تهران منتشر کرد.