فرهنگ امروز: شب گذشته هشتمین قسمت از ویژه برنامه رادیویی «سودای سیمرغ» به مناسبت سی‌وسومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر و با نقد و بررسی فیلم سینمایی «مزار شریف» ساخته عبدالحسن برزیده، از رادیو گفتگو پخش شد.
این نشست نقد و بررسی با حضور احسان ناظم بکایی و جلیل اکبری صحت، از منتقدان سینما برگزار شد. ناظم بکایی درباره «مزار شریف» گفت: فیلم خوبی بود و فکر می کنم برعکس باقی فیلم ها که تا جایی که هارد دوربین ها جا داشته است، تصویر گرفته بودند و دلشان هم نیامده تدوین کنند، فلیم آقای برزیده فیلم کوتاه تری و بهتری بود.
وی افزود: من به شخصه این فیلم را دوست داشت. در دلم می گفتم امروز روز خبرنگار در برج میلاد است. چون ما بعد از ۱۶ سال از ماجرای ۱۷ مرداد سال ۷۷ یادی کردیم از شهدای مظلوم ماجرای مزار شریف که شهید شدند.
این منتقد سینما ادامه داد: این اتفاق در آن سال برای من، یک اتفاق شخصی و دردناک بود. چون من آن زمان که این اتفاق افتاد، ۱۶-۱۷ سالم بود و نمی توانم انکار کنم یکی از دلایلی که سبب شد وارد حیطه روزنامه نگاری شوم، شهادت شهید صارمی بود. هنوز خاطرم است آن یک ماه دردناکی را که منتظر بودیم، ببینیم چه بلایی بر سر این افراد آمده و بعد آن ناامیدی ای که به وجود آمد.
ناظم بکایی با تقدیر از موضوع شایسته این فیلم، اظهار داشت: من امیدوارم راجع به ماجراهای این چنینی دیگر نیز بتوان فیلم ساخت. ماجرای عزیزان مان در بوسنی، لبنان و... . ما یکسری موضوعات مغفول مانده داریم که همین که تاریخ را ورق بزنیم به یاد خواهیم آورد و باید بدان بپردازیم.
وی افزود: متاسفانه تمامی اهالی رسانه ماجرای ۱۱ شهید مزار شریف را آن طور که باید و شاید نپرداختند. جا داشت به جای من محمدحسین جعفریان اینجا می بود و با او درباره این رویداد صحبت می کردیم.
ناظم بکایی با تشکر از آقای برزنده و حوزه هنری اظهار داشت: به هرحال شاید کار پرهزینه و با انتقادی باشد، اما کاری را ساختند که بالاخره در برج میلاد از اهالی رسانه هم صحبتی شد. من واقعا در نیمه اول تا ماجرای شهادت مجذوب فیلم بودم اما در نیمه دوم مثل بسیاری از فیلم ها دچار افت شد.
در ادامه جلیل اکبری صحت در این باره بیان داشت: آقای صارمی از همکاران بنده بودند و من آن زمان خبرنگار بودم. بنده کارمند خبرگزاری ایران هستم و آقای صارمی ایرنا مشغول به فعالیت بودند و سازمان ما به نوعی برادر و خواهر هستند. حرص و جوش آن دوران امروز دوباره به یادم آمد. آقای برزیده، خاطره نزدیکی را دست گرفتند.
وی افزود: «مزار شریف» فیلمی با موضوعی خیلی سخت و خوبی بود. ماجرایی که فکر می کردیم هر آن ممکن است جنگی اتفاق بیافتد و واقعا همانطور که فیلم نیز این را نشان می دهد، بردی هم وجود نداشت.
این منتقد سینما درباره صحت و متقن بودن اطلاعات فیلم اشاره کرد: خاطرات را که مرور می کردم می دیدم با خاطرات من فاصله دارد. راستش اطلاعات من از قضیه بیشتر بود. شاید بخشی از اطلاعاتی که در فیلم الکن است، طبقه بندی بوده است. حال به هر دلیلی همین که سنیمای ایران و مخصوصا آقای برزیده جسارت کردند و به این موضوع پرداختند بسیار ارزشمند است.
در ادامه ناظم بکایی در همین باره اظهار داشت: به نظرم می آید که خود آقای صحت از کسانی هستند که می توانستند فیلمنامه را بخوانند. اصولا یکی از مشکلاتی که در سینمای ایران داریم، این است که دوستان فیلمنامه نویس و سازنده ما، فیلمنامه را نمی دهند دیگران بخوانند تا چکش کاری شود. آیا این فیلمنامه را محمدحسین جعفریان، خانواده شهدا و... خوانده اند؟ امروز که آن قضیه حل و فصل شده است، آیا اهالی مزار شریف، سرکنسولگری فعلی و هرکسی که آن ماجرا درگیر بوده است، خوانده اند یا خیر؟ این مسئله مهمی است که فرصتن پرداختن به برخی سوژه ها ممکن است تا چندین سال تکرار نشود.
وی افزود: این داستان پارسال درباره فیلم «رستاخیز» اتفاق افتاد. باید دانست فیلم هایی که با مسائل ملی- مذهبی ما درگیر هستند، مسئله شخصی نیستند که بتوانیم بر اساس قضاوت شخصی بسازیم.
این منتقد سینما خاطرنشان کرد: البته اینکه سراغ چنین سوژه ای برویم، سوژه ای که روزمرگی سوژه های دیگر را ندارد، به نظرم کار ارزشمندی است. اما ای کاش آقای برزیده حال که بعد از ۱۱ سال به چنین موضوعی پرداختند و دو سال وقت گذاشتند، دقت بیشتری می کردند.
ناظم بکایی بیان داشت: باید دانست تک تک کارگردان هایی که در این جشنواره کار داشته اند، جز ذخایر فرهنگی ما هستند. هم خود باید خود را حفظ کنند و هم ما باید آنها را حفظ کنیم و به بکدیگر کمک کنیم.
وی ادامه داد: ماجرای شهدای مزار شریف ماجرای خیلی بزرگی است. باز هم جا دارد بدان پرداخته شود. حتی این فیلم جا دارد در تدوین دوباره اصلاح شود. یکی از نقاط ضعف فیلم این است که به مخاطب اطلاعات نمی دهد. اینکه این اتفاق چه زمانی رخ داده است؟ مزار شریف کجاست؟ چرا این اتفاق افتاده و بعد از آن چه رخ داده است؟
در ادامه اکبری صحت اظهار داشت: نکته اساسی که وجود دارد، این است که فیلم را که می بینید متوجه می شوید، آقای برزیده بعد از کارگردانی فیلم «دکل»، پوست انداخته و فاصله خیلی زیادی گرفته است. تکنیک خیلی بالاتر است. برای لحظه لحظه فیلم شان استراتژی دارند. رشد سینمای برزیده محسوس است. امروز برزیده می تواند فیلم بزرگ بسازد. منظورم از فیلم بزرگ، بیگ پروداکشن نیست. فیلمی که حتی با ۵ نفر اداره می شود، اما فیلم بزرگی می شود.
وی افزود: نکته دیگر، سوتفاهمی است که درمورد افغانستان وجود دارد. گاری، کوه و .... . این نگاه شاعرانه که ما به افغانستان داریم، واقعی نیست. ما به افغانستان، طوری نگاه می کنیم که غربی ها به ما؛ شتر، بیابان و... . واقعیت این است که افغانستان همسایه ما نیست؛ برادر ما است. این یک واقعیت تاریخی است. با چچن و چین فرق می کند. ما دوستان زیادی در افغانستان داریم. این جغرافیای فرهنگی ایران که امروز به چند کشور تقسیم شده است، تفاوتی با اصل موضوع دارد، اصل موضوعی که تصویر ما از افغانستان در سینما ساخته می شود.
این منتقد سینما اظهار داشت: درست است که ۱۰ سال از اصل موضوع شهادت دیپلمات ها عقب می افتد، اما باید حتما فیلمی درباره آنها ساخته شود. چون موضوع، موضوع مهمی است. رفتن به کنسولگری یک کشور و قتل عام کردن آنها خیلی موضوع عجیب و بزرگی در دنیا است. زبان سینما با زبان سیاست و دیپلماسی متفاوت است.
اکبری صحت در نهایت بیان داشت: نکته پایانی اینکه من فکر می کنم هنوز برزیده به حق خود در سینمای ایران نرسیده است. یکی از بهترین، محجوب ترین و خلاق ترین کارگردانانی است که درگیر فضاهای حاشیه ای شده است. الزاما فیلم سفارشی ساختن بد نیست.
سی و سومین جشنواره بین المللی فیلم فجر از ۱۲ تا ۲۲ بهمن ۹۳ در ۲۹ سالن سینمایی و برج میلاد برگزار می شود. «سودای سیمرغ» به تهیه‌کنندگی محمدجواد طالبی و اجرای سیدامیر جاوید، برنامه ای انتقادی است که به مدت ده شب بطور از زنده از محل برگزاری جشنواره در برج میلاد از ساعت ۱۸ الی ۱۹ روی آنتن رادیو گفتگو موج ۱۰۳.۵ مگاهرتز می رود.